UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

załamać

Chronologizacja

2 połowa XV w., SStp
W postaci: załamić

Pochodzenie

Zob. łamać

1. lód

Definicja

działając siłą, spowodować pęknięcie lub zapadnięcie się czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	zarwać
	hiperonimy:	zniszczyć

Połączenia

załamać dach, lód, most, podest

Cytaty

Lawina - jak się okazało - z ogromną mocą musiała uderzyć w staw, bo załamała lód.

źródło: NKJP: Marek Grocholski: W ciemności i we mgle, Tygodnik Podhalański 1997, nr 50

Wtedy to górale tak tańczyli, że Wojciech Wawrytko załamał podest do tańca!

źródło: KWSJP: Wojciech Szatkowski: „Ujek” Józef Krzeptowski - Młodość siumna i piykno... (cz. 1), Tygodnik Podhalański, 1999

Nieraz drzewo załamane wichurą wisiało jakby zemdlone w ramionach sąsiadek.

źródło: KWSJP: Franciszek Fenikowski: Długie morze, 1963

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	załamię	załamiemy
2 os.	załamiesz	załamiecie
3 os.	załamie	załamią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	załamałem +(e)m załamał	załamałam +(e)m załamała	załamałom +(e)m załamało	załamaliśmy +(e)śmy załamali	załamałyśmy +(e)śmy załamały
2 os.	załamałeś +(e)ś załamał	załamałaś +(e)ś załamała	załamałoś +(e)ś załamało	załamaliście +(e)ście załamali	załamałyście +(e)ście załamały
3 os.	załamał	załamała	załamało	załamali	załamały

bezosobnik: załamano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		załammy
2 os.	załam	załamcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	załamałbym bym załamał	załamałabym bym załamała	załamałobym bym załamało	załamalibyśmy byśmy załamali	załamałybyśmy byśmy załamały
2 os.	załamałbyś byś załamał	załamałabyś byś załamała	załamałobyś byś załamało	załamalibyście byście załamali	załamałybyście byście załamały
3 os.	załamałby by załamał	załamałaby by załamała	załamałoby by załamało	załamaliby by załamali	załamałyby by załamały

bezosobnik: załamano by

bezokolicznik: załamać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: załamawszy

gerundium: załamanie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	załamanie	załamania
D.	załamania	załamań
C.	załamaniu	załamaniom
B.	załamanie	załamania
N.	załamaniem	załamaniami
Ms.	załamaniu	załamaniach
W.	załamanie	załamania

imiesłów przymiotnikowy bierny: załamany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	załamany	załamany	załamany	załamane	załamana
D.	załamanego	załamanego	załamanego	załamanego	załamanej
C.	załamanemu	załamanemu	załamanemu	załamanemu	załamanej
B.	załamanego	załamanego	załamany	załamane	załamaną
N.	załamanym	załamanym	załamanym	załamanym	załamaną
Ms.	załamanym	załamanym	załamanym	załamanym	załamanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	załamani	załamani	załamane	załamane
D.	załamanych	załamanych	załamanych	załamanych
C.	załamanym	załamanym	załamanym	załamanym
B.	załamanych	załamanych	załamanych	załamane
N.	załamanymi	załamanymi	załamanymi	załamanymi
Ms.	załamanych	załamanych	załamanych	załamanych

odpowiednik aspektowy: załamywać

Składnia

załamać

2. kołnierzyk

Definicja

zagiąć coś pod pewnym kątem

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zagiąć

Połączenia

załamać brzeg, róg czegoś

Cytaty

	Klamerki od dołu mają ostre krawędzie (efekt wycięcia na prasie), więc trzeba iglakiem załamać brzeg, żeby nie strzępił materiału. źródło: Internet
	[...] plisę równo załamać, podszyć do wewnątrz i zaprasować lekko przez wilgotną zaparzaczkę. źródło: Internet
	W każdym takim pudełku możemy ułożyć swobodnie dwie koszule bez obawy zgniecenia lub załamania ich kołnierzyków. źródło: KWSJP: Jerzy Niebojewski (red.): Młody Technik, Na warsztacie, 1966
	Wczoraj dostałem drugą paczkę […]. Wszystkie książki mają uszkodzone okładki, poprzecierane brzegi, załamane rogi i na każdej są odciski po taśmach, którymi się je spina. źródło: Internet
	Partery rynkowych kamienic to jedna ciągła, czterokrotnie załamana, barwna świetlista smuga. źródło: KWSJP: Witold Szołginia: Dom pod Żelaznym Lwem, 1989

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	załamię	załamiemy
2 os.	załamiesz	załamiecie
3 os.	załamie	załamią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	załamałem +(e)m załamał	załamałam +(e)m załamała	załamałom +(e)m załamało	załamaliśmy +(e)śmy załamali	załamałyśmy +(e)śmy załamały
2 os.	załamałeś +(e)ś załamał	załamałaś +(e)ś załamała	załamałoś +(e)ś załamało	załamaliście +(e)ście załamali	załamałyście +(e)ście załamały
3 os.	załamał	załamała	załamało	załamali	załamały

bezosobnik: załamano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		załammy
2 os.	załam	załamcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	załamałbym bym załamał	załamałabym bym załamała	załamałobym bym załamało	załamalibyśmy byśmy załamali	załamałybyśmy byśmy załamały
2 os.	załamałbyś byś załamał	załamałabyś byś załamała	załamałobyś byś załamało	załamalibyście byście załamali	załamałybyście byście załamały
3 os.	załamałby by załamał	załamałaby by załamała	załamałoby by załamało	załamaliby by załamali	załamałyby by załamały

bezosobnik: załamano by

bezokolicznik: załamać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: załamawszy

gerundium: załamanie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	załamanie	załamania
D.	załamania	załamań
C.	załamaniu	załamaniom
B.	załamanie	załamania
N.	załamaniem	załamaniami
Ms.	załamaniu	załamaniach
W.	załamanie	załamania

imiesłów przymiotnikowy bierny: załamany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	załamany	załamany	załamany	załamane	załamana
D.	załamanego	załamanego	załamanego	załamanego	załamanej
C.	załamanemu	załamanemu	załamanemu	załamanemu	załamanej
B.	załamanego	załamanego	załamany	załamane	załamaną
N.	załamanym	załamanym	załamanym	załamanym	załamaną
Ms.	załamanym	załamanym	załamanym	załamanym	załamanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	załamani	załamani	załamane	załamane
D.	załamanych	załamanych	załamanych	załamanych
C.	załamanym	załamanym	załamanym	załamanym
B.	załamanych	załamanych	załamanych	załamane
N.	załamanymi	załamanymi	załamanymi	załamanymi
Ms.	załamanych	załamanych	załamanych	załamanych

odpowiednik aspektowy: załamywać

Składnia

załamać

3. budżet

Definicja

doprowadzić do upadku lub pogorszenia się czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

załamać budżet, ceny, rynek, system; czyjąś wiarę, wolę
móc załamać

Cytaty

Część ekonomistów przestrzega, że olej roślinny w dystrybutorach stacji benzynowych i bakach naszych aut może załamać budżet państwa.

źródło: NKJP: Diesel na plantacji, Dziennik Polski, 2002-03-08

Niemal z dnia na dzień brazylijskim firmom eksport cukru zaczął się niesłychanie opłacać i na rynki trafiło kilka milionów ton cukru z trzciny cukrowej w cenie 110 dolarów za tonę. To załamało ceny na świecie.

źródło: NKJP: Paweł Wrabec: Czy cukrownie doczekają prywatyzacji, Gazeta Wyborcza, 1999-03-29

Aby załamać strukturę gospodarczą na ziemiach polskich władze okupacyjne od pierwszych chwil swego urzędowania prowadziły planową akcję rabunkową.

źródło: NKJP: Karol Mórawski: Kartki z dziejów Żydów warszawskich, 1993

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	załamię	załamiemy
2 os.	załamiesz	załamiecie
3 os.	załamie	załamią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	załamałem +(e)m załamał	załamałam +(e)m załamała	załamałom +(e)m załamało	załamaliśmy +(e)śmy załamali	załamałyśmy +(e)śmy załamały
2 os.	załamałeś +(e)ś załamał	załamałaś +(e)ś załamała	załamałoś +(e)ś załamało	załamaliście +(e)ście załamali	załamałyście +(e)ście załamały
3 os.	załamał	załamała	załamało	załamali	załamały

bezosobnik: załamano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		załammy
2 os.	załam	załamcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	załamałbym bym załamał	załamałabym bym załamała	załamałobym bym załamało	załamalibyśmy byśmy załamali	załamałybyśmy byśmy załamały
2 os.	załamałbyś byś załamał	załamałabyś byś załamała	załamałobyś byś załamało	załamalibyście byście załamali	załamałybyście byście załamały
3 os.	załamałby by załamał	załamałaby by załamała	załamałoby by załamało	załamaliby by załamali	załamałyby by załamały

bezosobnik: załamano by

bezokolicznik: załamać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: załamawszy

gerundium: załamanie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	załamanie	załamania
D.	załamania	załamań
C.	załamaniu	załamaniom
B.	załamanie	załamania
N.	załamaniem	załamaniami
Ms.	załamaniu	załamaniach
W.	załamanie	załamania

imiesłów przymiotnikowy bierny: załamany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	załamany	załamany	załamany	załamane	załamana
D.	załamanego	załamanego	załamanego	załamanego	załamanej
C.	załamanemu	załamanemu	załamanemu	załamanemu	załamanej
B.	załamanego	załamanego	załamany	załamane	załamaną
N.	załamanym	załamanym	załamanym	załamanym	załamaną
Ms.	załamanym	załamanym	załamanym	załamanym	załamanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	załamani	załamani	załamane	załamane
D.	załamanych	załamanych	załamanych	załamanych
C.	załamanym	załamanym	załamanym	załamanym
B.	załamanych	załamanych	załamanych	załamane
N.	załamanymi	załamanymi	załamanymi	załamanymi
Ms.	załamanych	załamanych	załamanych	załamanych

odpowiednik aspektowy: załamywać

Składnia

załamać

4. człowieka

Definicja

odebrać komuś nadzieję i chęć do działania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Połączenia

ból załamał; klęska, bieda, wojna załamała; kalectwo załamało kogoś

Cytaty

Strata dwóch goli nie załamała gości.

źródło: NKJP: Debiuty, debiuty..., Dziennik Polski, 2000-08-07

Raz doprowadził do tego, że miałam jedynkę na półrocze. To mnie kompletnie załamało, ale starałam się dalej.

źródło: NKJP: Będę cię pytał... aż się rozpłaczesz, Tygodnik Ciechanowski, 2003-09-20

- Bieda go nie załamała ani choroba - dodaje Grześkowiakowa - a związek go dobił.

źródło: NKJP: Wanda Dybalska: W torbie przyniósł śmierć, Gazeta Wyborcza, 1997-05-14

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	załamię	załamiemy
2 os.	załamiesz	załamiecie
3 os.	załamie	załamią

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	załamałem +(e)m załamał	załamałam +(e)m załamała	załamałom +(e)m załamało	załamaliśmy +(e)śmy załamali	załamałyśmy +(e)śmy załamały
2 os.	załamałeś +(e)ś załamał	załamałaś +(e)ś załamała	załamałoś +(e)ś załamało	załamaliście +(e)ście załamali	załamałyście +(e)ście załamały
3 os.	załamał	załamała	załamało	załamali	załamały

bezosobnik: załamano

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		załammy
2 os.	załam	załamcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	załamałbym bym załamał	załamałabym bym załamała	załamałobym bym załamało	załamalibyśmy byśmy załamali	załamałybyśmy byśmy załamały
2 os.	załamałbyś byś załamał	załamałabyś byś załamała	załamałobyś byś załamało	załamalibyście byście załamali	załamałybyście byście załamały
3 os.	załamałby by załamał	załamałaby by załamała	załamałoby by załamało	załamaliby by załamali	załamałyby by załamały

bezosobnik: załamano by

bezokolicznik: załamać

imiesłów przysłówkowy uprzedni: załamawszy

gerundium: załamanie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	załamanie	załamania
D.	załamania	załamań
C.	załamaniu	załamaniom
B.	załamanie	załamania
N.	załamaniem	załamaniami
Ms.	załamaniu	załamaniach
W.	załamanie	załamania

imiesłów przymiotnikowy bierny: załamany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	załamany	załamany	załamany	załamane	załamana
D.	załamanego	załamanego	załamanego	załamanego	załamanej
C.	załamanemu	załamanemu	załamanemu	załamanemu	załamanej
B.	załamanego	załamanego	załamany	załamane	załamaną
N.	załamanym	załamanym	załamanym	załamanym	załamaną
Ms.	załamanym	załamanym	załamanym	załamanym	załamanej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	załamani	załamani	załamane	załamane
D.	załamanych	załamanych	załamanych	załamanych
C.	załamanym	załamanym	załamanym	załamanym
B.	załamanych	załamanych	załamanych	załamane
N.	załamanymi	załamanymi	załamanymi	załamanymi
Ms.	załamanych	załamanych	załamanych	załamanych

odpowiednik aspektowy: załamywać

Składnia

Rz_nieżywotny

załamać

KOGO

Frazeologizmy

ktoś załamał ręce

Data ostatniej modyfikacji: 03.09.2024