UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zaciemniać

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł.

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	zaciemniam	zaciemniamy
2 os.	zaciemniasz	zaciemniacie
3 os.	zaciemnia	zaciemniają

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zaciemniałem +(e)m zaciemniał	zaciemniałam +(e)m zaciemniała	zaciemniałom +(e)m zaciemniało	zaciemnialiśmy +(e)śmy zaciemniali	zaciemniałyśmy +(e)śmy zaciemniały
2 os.	zaciemniałeś +(e)ś zaciemniał	zaciemniałaś +(e)ś zaciemniała	zaciemniałoś +(e)ś zaciemniało	zaciemnialiście +(e)ście zaciemniali	zaciemniałyście +(e)ście zaciemniały
3 os.	zaciemniał	zaciemniała	zaciemniało	zaciemniali	zaciemniały

bezosobnik: zaciemniano

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę zaciemniał będę zaciemniać	będę zaciemniała będę zaciemniać	będę zaciemniało będę zaciemniać	będziemy zaciemniali będziemy zaciemniać	będziemy zaciemniały będziemy zaciemniać
2 os.	będziesz zaciemniał będziesz zaciemniać	będziesz zaciemniała będziesz zaciemniać	będziesz zaciemniało będziesz zaciemniać	będziecie zaciemniali będziecie zaciemniać	będziecie zaciemniały będziecie zaciemniać
3 os.	będzie zaciemniał będzie zaciemniać	będzie zaciemniała będzie zaciemniać	będzie zaciemniało będzie zaciemniać	będą zaciemniali będą zaciemniać	będą zaciemniały będą zaciemniać

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		zaciemniajmy
2 os.	zaciemniaj	zaciemniajcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	zaciemniałbym bym zaciemniał	zaciemniałabym bym zaciemniała	zaciemniałobym bym zaciemniało	zaciemnialibyśmy byśmy zaciemniali	zaciemniałybyśmy byśmy zaciemniały
2 os.	zaciemniałbyś byś zaciemniał	zaciemniałabyś byś zaciemniała	zaciemniałobyś byś zaciemniało	zaciemnialibyście byście zaciemniali	zaciemniałybyście byście zaciemniały
3 os.	zaciemniałby by zaciemniał	zaciemniałaby by zaciemniała	zaciemniałoby by zaciemniało	zaciemnialiby by zaciemniali	zaciemniałyby by zaciemniały

bezosobnik: zaciemniano by

bezokolicznik: zaciemniać

imiesłów przysłówkowy współczesny: zaciemniając

gerundium: zaciemnianie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	zaciemnianie	zaciemniania
D.	zaciemniania	zaciemniań
C.	zaciemnianiu	zaciemnianiom
B.	zaciemnianie	zaciemniania
N.	zaciemnianiem	zaciemnianiami
Ms.	zaciemnianiu	zaciemnianiach
W.	zaciemnianie	zaciemniania

imiesłów przymiotnikowy czynny: zaciemniający

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zaciemniający	zaciemniający	zaciemniający	zaciemniające	zaciemniająca
D.	zaciemniającego	zaciemniającego	zaciemniającego	zaciemniającego	zaciemniającej
C.	zaciemniającemu	zaciemniającemu	zaciemniającemu	zaciemniającemu	zaciemniającej
B.	zaciemniającego	zaciemniającego	zaciemniający	zaciemniające	zaciemniającą
N.	zaciemniającym	zaciemniającym	zaciemniającym	zaciemniającym	zaciemniającą
Ms.	zaciemniającym	zaciemniającym	zaciemniającym	zaciemniającym	zaciemniającej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zaciemniający	zaciemniający	zaciemniające	zaciemniające
D.	zaciemniających	zaciemniających	zaciemniających	zaciemniających
C.	zaciemniającym	zaciemniającym	zaciemniającym	zaciemniającym
B.	zaciemniających	zaciemniających	zaciemniających	zaciemniające
N.	zaciemniającymi	zaciemniającymi	zaciemniającymi	zaciemniającymi
Ms.	zaciemniających	zaciemniających	zaciemniających	zaciemniających

imiesłów przymiotnikowy bierny: zaciemniany

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	zaciemniany	zaciemniany	zaciemniany	zaciemniane	zaciemniana
D.	zaciemnianego	zaciemnianego	zaciemnianego	zaciemnianego	zaciemnianej
C.	zaciemnianemu	zaciemnianemu	zaciemnianemu	zaciemnianemu	zaciemnianej
B.	zaciemnianego	zaciemnianego	zaciemniany	zaciemniane	zaciemnianą
N.	zaciemnianym	zaciemnianym	zaciemnianym	zaciemnianym	zaciemnianą
Ms.	zaciemnianym	zaciemnianym	zaciemnianym	zaciemnianym	zaciemnianej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	zaciemniani	zaciemniani	zaciemniane	zaciemniane
D.	zaciemnianych	zaciemnianych	zaciemnianych	zaciemnianych
C.	zaciemnianym	zaciemnianym	zaciemnianym	zaciemnianym
B.	zaciemnianych	zaciemnianych	zaciemnianych	zaciemniane
N.	zaciemnianymi	zaciemnianymi	zaciemnianymi	zaciemnianymi
Ms.	zaciemnianych	zaciemnianych	zaciemnianych	zaciemnianych

odpowiednik aspektowy: zaciemnić

Pochodzenie

Zob. ciemny

1. lampę

Definicja

powodować, że coś zaczyna słabiej świecić lub słabiej przepuszczać światło

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zasłaniać

Połączenia

zaciemniać lampę, latarnię, okno, szyby
zaciemniać folią, papierem

Cytaty

Nowe zarządzenia wydała policja: wszystkie lokale publiczne zamykano o dziewiątej wieczór, światła należało zaciemniać.

źródło: NKJP: Maria Rostworowska: Portret za mgłą opowieść o Oldze Boznańskiej, 2003

[...] stary młynarz czym prędzej zapuścił na okna czarne kawałki papieru zaciemniające światło, aby nikt z podwórza nie spostrzegł, co się w środku działo.

źródło: NKJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Brzezina i inne opowiadania, 2006

Na ścianie wisiał oprawiony w ramy plakat wzywający do zaciemniania okien.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006

Składnia

zaciemniać

CO + (CZYM)

2. pokój

Definicja

powodować, że gdzieś zaczęło się dostawać bardzo mało światła

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Połączenia

zaciemniać mieszkanie, pomieszczenie, pokój

Cytaty

Jeszcze sto lat temu sądzono, że nie wolno zaciemniać widowni w trakcie spektaklu, bo się traci połowę przedstawienia.

źródło: NKJP: Izabela Filipiak: Kultura obrażonych, 2003

[...] lampa kołysała się miarowo, oświetlając i zaciemniając na przemian kąty pracowni.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Tarot paryski, 1999

Rolety zewnętrzne umożliwiają zmniejszenie strat ciepła nawet o 30 proc. Po zamknięciu idealnie zaciemniają pomieszczenia, które równocześnie są wentylowane dzięki regulowanym szczelinom między listwami.

źródło: NKJP: Katarzyna Wangin: Poradnik „Gazety” i „Ładnego Domu”, Gazeta Wyborcza, 1999-02-24

Składnia

zaciemniać

3. niebo

Definicja

powodować, że coś przybiera ciemny kolor

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

Relacje znaczeniowe

antonimy:

rozjaśniać

Połączenia

zaciemniać niebo

Cytaty

Przylatują tu kawki z całej okolicy na nocleg, jest ich tysiące, przylot zaciemnia niebo nad placem.

źródło: Internet: eko.opole.pl

Składnia

zaciemniać

4. sprawę

Definicja

powodować, że coś staje się bardziej skomplikowane i trudniejsze do zrozumienia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	wyjaśniać
	antonimy:	naświetlać, rozświetlać

Połączenia

zaciemniać obraz, sens czegoś, sprawę

Cytaty

Rosnąca ilość zdań zdaje się zaciemniać sytuację zamiast ją rozjaśnić.

źródło: NKJP: Anna Onichimowska: Trzecie oko, 2009

Poprawialiśmy także niedomagania stylu [...], powtórzenia, pełno zbytecznych wtrąceń, zaciemniających myśl i tak najczęściej nietęgą.

źródło: NKJP: Zbigniew Kruszyński: Na lądach i morzach: opisy i opowiadania, 1999

Naprzeciw [...] zasiadał pułkownik Gałązka - wielce ustosunkowany i namolny eks-szef warszawskiego oddziału SB, zaprawiony w tuszowaniu, nagłaśnianiu lub zaciemnianiu wszelkich spraw, które do niego trafiały.

źródło: NKJP: Grzegorz Mathea: IV Rzeczpospolita, 2005

Składnia

zaciemniać

5. umysł

Definicja

powodować, że ktoś traci zdolność racjonalnego myślenia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	mącić
	antonimy:	rozjaśniać

Połączenia

zaciemniać myślenie, umysł

Cytaty

	Przestań już z tą napastliwością! Nienawiść zupełnie zaciemnia ci rozum! źródło: NKJP: Dariusz Banek: Samo życie. Odcinek 265, 2002-2010
	- [...] niech już pan przestanie budować te koleje. One panu tylko szkodzą. [...] - Koleje szkodzą? [...] - W głowie panu zaciemniają, wzrok mącą. źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Teatr 1, 1995
	Na chwilę ogarnia go złość, która zaciemnia umysł, utrudnia refleksję. źródło: NKJP: Marek Kochan: Plac zabaw, 2007
	Czasem słyszę, że współczesny uczony nie powinien sobie zaprzątać głowy historią nauki, bo to tylko zaciemnia jasność myślenia. źródło: NKJP: Wiktor Osiatyński: Zrozumieć świat: rozmowy z uczonymi 25 lat później, 2009

Składnia

zaciemniać

(KOMU) + CO

Data ostatniej modyfikacji: 09.04.2018