UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

śluza

Chronologizacja

SKN: pod: slózy, SJPXVII, STR: sloza, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

niem. Schleuse

1. wodna

Definicja

techn. 
urządzenie umieszczane na trasach żeglugowych wyrównujące poziom wody w sąsiadujących ze sobą zbiornikach

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny rodzaje urządzeń i maszyn

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne

Połączenia

  • drewniana, kamienna; wielka; zabytkowa, zniszczona śluza; śluza rzeczna, wodna; komorowa, wałowa
  • śluza na kanale, na rzece, na wale, na Wiśle; w Augustowie
  • śluzy i jazy, śluzy i kanały
  • budowa, nieszczelność, system, szerokość śluzy
  • otworzyć/otwierać, zamknąć/zamykać; przebudować, wybudować, wyremontować śluzę

Cytaty

Dokładnie rok temu nieszczelność śluzy wałowej stała się powodem zalania łąk i pól uprawnych w Hebdowie oraz strefy ochronnej przy ujęciu wody pitnej ze studni głębinowych.

źródło: NKJP: Podorany wał, Dziennik Polski, 2002-04-27

Pewną atrakcję stanowi śluza komorowa w systemie Kanału Elbląskiego. Za śluzą rozgałęzienie kanału w lewo do Iławy, w prawo do Elbląga.

źródło: NKJP: Jan Bałdowski: Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, 1997

Kanały Augustowski i Gliwicki, dolna Wisła i Odra, na przykład, miały niemal całkowicie zniszczone śluzy i jazy.

źródło: NKJP: Jerzy Metelski, Jaka technika, taka powódź, Wiedza i Życie, 1997

Słychać daleki skrzyp wrót u śluzy kanału zbudowanego w XIX wieku przez generała pozytywistę.

źródło: NKJP: Małgorzata Szejnert: Szczęśliwe życie Aleksandra M., Gazeta Wyborcza 1993-09-01

Znaczna część kanału od śluzy Augustów do śluzy Kudrynki została uznana w 1968 za zabytek techniki i architektury najwyższej klasy.

źródło: NKJP: Krystyna Malik, Maria Raciborska (red.): Przewodnik po Polsce, 1996

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. śluza
śluzy
D. śluzy
śluz
C. śluzie
śluzom
B. śluzę
śluzy
N. śluzą
śluzami
Ms. śluzie
śluzach
W. śluzo
śluzy

2. powietrzna

Definicja

techn. 
komora umożliwiająca komunikację między obszarami o różnym ciśnieniu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport powietrzny

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny rodzaje urządzeń i maszyn

Połączenia

  • śluza powietrzna

Cytaty

Podczas gdy w Gemini po prostu otwierano właz, narażając obu pasażerów na warunki próżniowe, Woschod miał śluzę regulującą ciśnienie – co prawda zbyt małą, bo zaledwie o średnicy 1 metra, ale jednak.

źródło: NKJP: Jakub Gałka: Apollo 11: Droga na Księżyc, część 3 – Na Srebrnym Globie, Esensja, 2009-08-21

Wahadłowiec „Atlantis” musiał np. zamontować specjalną śluzę (wykonaną przez Rosjan) do łączenia się z „Mirem”.

źródło: NKJP: Piotr Cieśliński: Przystanek na Marsa: Gazeta Wyborcza, 1996-07-05

Część przejściowa służyła jako śluza powietrzna, umożliwiająca wychodzenie w otwartą przestrzeń kosmiczną przez luk wyjściowy.

źródło: NKJP: Życie na orbicie, Dziennik Polski, 2000-12-22

Zarówno z korytarza głównego, jak i z bocznego na zewnątrz schronu prowadzi kilka wyjść zabezpieczonych powietrznymi śluzami.

źródło: NKJP: Marek Henzler: Pomniki techniki, Polityka, 2005

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. śluza
śluzy
D. śluzy
śluz
C. śluzie
śluzom
B. śluzę
śluzy
N. śluzą
śluzami
Ms. śluzie
śluzach
W. śluzo
śluzy

3. dla personelu

Definicja

specjalne wydzielone pomieszczenie, przez które trzeba przejść, by dostać się do strefy chronionej

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo części budowli

Połączenia

  • śluza dla pacjentów, dla personelu, dla pracowników
  • przejść/przechodzić przez śluzę

Cytaty

Zdaniem sanepidu, brakuje też „śluz dla personelu, pacjentów, materiału medycznego przy bloku operacyjnym”, na dodatek tzw. drogi brudne i czyste pokrywają się, a podobna sytuacja jest na oddziale intensywnej terapii.

źródło: NKJP: Klinika na klucz?, Dziennik Polski, 2001-07-25

Pracownicy, a ściślej pracownice (na 130 osób załogi pracuje tu setka pań, mają większe zdolności manualne niż mężczyźni) mają jeszcze gorzej. Muszą przejść przez śluzę, gdzie zostawiają swoje ubrania, następnie biorą prysznic, wkładają służbowe ubrania i dopiero wówczas mogą rozpoczynać pracę.

źródło: NKJP: Wojciech Markiewicz: Naciągany problem, Polityka, 2002-11-23

To Marcin Kossek przekształcił budynek Bartimpeksu przy ulicy Szucha w Warszawie w warowną twierdzę. Zaopatrzoną w zamki elektroniczne, monitorowane korytarze, śluzy bezpieczeństwa, kamery na zewnątrz i w weneckie lustra.

źródło: NKJP: Cezary Łazarewicz: Kossek chroni intelektem, Polityka, 2007-04-14

Pacjenci dostarczani są do zespołu operacyjnego przez śluzę dla wózków, a pracownicy przechodzą przez śluzy szatniowe.

źródło: NKJP: Rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej, Dziennik Ustaw, 1992

Stała więc pod ścianą wpatrzona w napis nad drzwiami: Obcym wstęp wzbroniony. Wejście na salę po przejściu przez śluzę.

źródło: NKJP: J. Pitawal: Znieczuleni reformami, Co Tydzień Jaworzno, 2003-10-08

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. śluza
śluzy
D. śluzy
śluz
C. śluzie
śluzom
B. śluzę
śluzy
N. śluzą
śluzami
Ms. śluzie
śluzach
W. śluzo
śluzy

4. dla rowerzystów

Definicja

wydzielona przestrzeń na jezdni przed skrzyżowaniem, która umożliwia pewnym kategoriom uczestników ruchu drogowego ominąć kolejkę pojazdów czekających na zielone światło

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

Połączenia

  • śluza autobusowa, rowerowa
  • śluzy dla autobusów, dla rowerów, dla rowerzystów

Cytaty

Rozpoczyna się budowa śluzy dla autobusów na przystanku „Grunwaldzka” w kierunku Placu Roosevelta. Po przebudowie autobusy jadące ulicą Grunwaldzką będą miały pierwszeństwo przed innymi pojazdami.

źródło: Internet: olsztyn.wm.pl

Dziś w nocy na skrzyżowaniu ul. Sterlinga i ul. Rewolucji 1905 roku pojawiły się pierwsze w naszym mieście śluzy rowerowe i to od razu dwie!

źródło: Internet: rowerowalodz.pl

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. śluza
śluzy
D. śluzy
śluz
C. śluzie
śluzom
B. śluzę
śluzy
N. śluzą
śluzami
Ms. śluzie
śluzach
W. śluzo
śluzy
Data ostatniej modyfikacji: 07.03.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj