UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

kopcić

Chronologizacja

2 połowa XVI w., Bańk

Pochodzenie

Od: kopeć 'dym z sadzą; osad z sadzy', a to z płn. psł. * kopъtь 'sadza, dym'

1. o kominie

Definicja

wydzielać dym w dużej ilości

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

dymić

Połączenia

kaganek, komin, lampa (naftowa), łojówka, ogarek, ognisko, płomień, piecyk, prymus, silnik, świeca kopci
kopcić spalinami
kopcić intensywnie, niemiłosiernie, strasznie; na potęgę
przestać, zacząć kopcić
kopcić i hałasować, kopcić i kapać; drgać i kopcić

Cytaty

	Od niepamiętnych czasów w Strzelinie kopcą węglowo-koksowe kotłownie, których przez dziesięciolecia namnożyło się bez miary. źródło: NKJP: (BC): Zamiast węgla, olej, Gazeta Wrocławska, 1999, nr 23/08
	Silnik zaczął kopcić zrazu słabo, potem coraz mocniej. źródło: NKJP: Arkady Fiedler: Dywizjon 303, 1942
	Czy wiesz, że oświetlenie było jednym z najgorzej rozwiązanych problemów przez wysokie cywilizacje starożytne? Zawsze coś kopciło i na przykład wspaniałe wille rzymskie przypominały po nocnej uczcie kurną chatę. źródło: NKJP: Andrzej Bobkowski: Szkice piórkiem: (Francja 1940-1944), 1957
	Wieczorem świeciły żarówki, a zdążyli od nich odwyknąć w ciągu dwóch lat posługiwania się kopcącą lampą naftową. źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Wielbłąd na stepie, 1978
	Odrzucał zomowcom kopcące petardy. źródło: NKJP: Cezary Polak: Legenda o świętym Waglewskim, Ozon, 2005, nr 10

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	kopcę	kopcimy
2 os.	kopcisz	kopcicie
3 os.	kopci	kopcą

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kopciłem +(e)m kopcił	kopciłam +(e)m kopciła	kopciłom +(e)m kopciło	kopciliśmy +(e)śmy kopcili	kopciłyśmy +(e)śmy kopciły
2 os.	kopciłeś +(e)ś kopcił	kopciłaś +(e)ś kopciła	kopciłoś +(e)ś kopciło	kopciliście +(e)ście kopcili	kopciłyście +(e)ście kopciły
3 os.	kopcił	kopciła	kopciło	kopcili	kopciły

bezosobnik: kopcono

Czas przyszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	będę kopcił będę kopcić	będę kopciła będę kopcić	będę kopciło będę kopcić	będziemy kopcili będziemy kopcić	będziemy kopciły będziemy kopcić
2 os.	będziesz kopcił będziesz kopcić	będziesz kopciła będziesz kopcić	będziesz kopciło będziesz kopcić	będziecie kopcili będziecie kopcić	będziecie kopciły będziecie kopcić
3 os.	będzie kopcił będzie kopcić	będzie kopciła będzie kopcić	będzie kopciło będzie kopcić	będą kopcili będą kopcić	będą kopciły będą kopcić

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		kopćmy
2 os.	kopć	kopćcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	kopciłbym bym kopcił	kopciłabym bym kopciła	kopciłobym bym kopciło	kopcilibyśmy byśmy kopcili	kopciłybyśmy byśmy kopciły
2 os.	kopciłbyś byś kopcił	kopciłabyś byś kopciła	kopciłobyś byś kopciło	kopcilibyście byście kopcili	kopciłybyście byście kopciły
3 os.	kopciłby by kopcił	kopciłaby by kopciła	kopciłoby by kopciło	kopciliby by kopcili	kopciłyby by kopciły

bezosobnik: kopcono by

bezokolicznik: kopcić

imiesłów przysłówkowy współczesny: kopcąc

gerundium: kopcenie

rodzaj gramatyczny: ndk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	kopcenie	kopcenia
D.	kopcenia	kopceń
C.	kopceniu	kopceniom
B.	kopcenie	kopcenia
N.	kopceniem	kopceniami
Ms.	kopceniu	kopceniach
W.	kopcenie	kopcenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: kopcący

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	kopcący	kopcący	kopcący	kopcące	kopcąca
D.	kopcącego	kopcącego	kopcącego	kopcącego	kopcącej
C.	kopcącemu	kopcącemu	kopcącemu	kopcącemu	kopcącej
B.	kopcącego	kopcącego	kopcący	kopcące	kopcącą
N.	kopcącym	kopcącym	kopcącym	kopcącym	kopcącą
Ms.	kopcącym	kopcącym	kopcącym	kopcącym	kopcącej

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	kopcący	kopcący	kopcące	kopcące
D.	kopcących	kopcących	kopcących	kopcących
C.	kopcącym	kopcącym	kopcącym	kopcącym
B.	kopcących	kopcących	kopcących	kopcące
N.	kopcącymi	kopcącymi	kopcącymi	kopcącymi
Ms.	kopcących	kopcących	kopcących	kopcących

2. o palaczu

Definicja

pot.

palić tytoń

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie używki

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	fajczyć, ktoś puszcza dymka, smolić
	hiperonimy:	palić

Połączenia

kopcić cygaro, fajkę, papierosa
lubić kopcić
kopcić i rozmawiać, siedzieć i kopcić

Cytaty

Towarzysz Prosty pali bez przerwy, gniotąc niedopałki z wyrazem obrzydzenia. Inni także kopcą.

źródło: NKJP: Igor Newerly: Pamiątka z Celulozy, 1952

Pani Basia kopciła camela, demonstracyjnym skrzywieniem przyjęła mój uśmiech i pochwałę jej urody.

źródło: NKJP: Mariusz Ziomecki: Lato nieśmiertelnych, 2002

Kopcąc jednego papierosa za drugim, skończyła wystukiwać na maszynie jakąś fakturę.

źródło: NKJP: Wojciech Maziarski, Cezary Goliński: Poleszczuk rusza na wschód, Gazeta Wyborcza, 1993-06-26