Chronologizacja
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
zaciemnię |
zaciemnimy |
|||
2 os. |
zaciemnisz |
zaciemnicie |
|||
3 os. |
zaciemni |
zaciemnią |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
zaciemniłem +(e)m zaciemnił |
zaciemniłam +(e)m zaciemniła |
zaciemniłom +(e)m zaciemniło |
zaciemniliśmy +(e)śmy zaciemnili |
zaciemniłyśmy +(e)śmy zaciemniły |
2 os. |
zaciemniłeś +(e)ś zaciemnił |
zaciemniłaś +(e)ś zaciemniła |
zaciemniłoś +(e)ś zaciemniło |
zaciemniliście +(e)ście zaciemnili |
zaciemniłyście +(e)ście zaciemniły |
3 os. |
zaciemnił |
zaciemniła |
zaciemniło |
zaciemnili |
zaciemniły |
bezosobnik: zaciemniono
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
zaciemnijmy |
|
2 os. |
zaciemnij |
zaciemnijcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
zaciemniłbym bym zaciemnił |
zaciemniłabym bym zaciemniła |
zaciemniłobym bym zaciemniło |
zaciemnilibyśmy byśmy zaciemnili |
zaciemniłybyśmy byśmy zaciemniły |
2 os. |
zaciemniłbyś byś zaciemnił |
zaciemniłabyś byś zaciemniła |
zaciemniłobyś byś zaciemniło |
zaciemnilibyście byście zaciemnili |
zaciemniłybyście byście zaciemniły |
3 os. |
zaciemniłby by zaciemnił |
zaciemniłaby by zaciemniła |
zaciemniłoby by zaciemniło |
zaciemniliby by zaciemnili |
zaciemniłyby by zaciemniły |
bezosobnik: zaciemniono by
bezokolicznik: zaciemnić
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
zaciemniwszy
gerundium: zaciemnienie
rodzaj gramatyczny: dk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | zaciemnienie |
zaciemnienia |
D. | zaciemnienia |
zaciemnień |
C. | zaciemnieniu |
zaciemnieniom |
B. | zaciemnienie |
zaciemnienia |
N. | zaciemnieniem |
zaciemnieniami |
Ms. | zaciemnieniu |
zaciemnieniach |
W. | zaciemnienie |
zaciemnienia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: zaciemniony
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | zaciemniony |
zaciemniony |
zaciemniony |
zaciemnione |
zaciemniona |
D. | zaciemnionego |
zaciemnionego |
zaciemnionego |
zaciemnionego |
zaciemnionej |
C. | zaciemnionemu |
zaciemnionemu |
zaciemnionemu |
zaciemnionemu |
zaciemnionej |
B. | zaciemnionego |
zaciemnionego |
zaciemniony |
zaciemnione |
zaciemnioną |
N. | zaciemnionym |
zaciemnionym |
zaciemnionym |
zaciemnionym |
zaciemnioną |
Ms. | zaciemnionym |
zaciemnionym |
zaciemnionym |
zaciemnionym |
zaciemnionej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | zaciemnieni |
zaciemnieni |
zaciemnione |
zaciemnione |
D. | zaciemnionych |
zaciemnionych |
zaciemnionych |
zaciemnionych |
C. | zaciemnionym |
zaciemnionym |
zaciemnionym |
zaciemnionym |
B. | zaciemnionych |
zaciemnionych |
zaciemnionych |
zaciemnione |
N. | zaciemnionymi |
zaciemnionymi |
zaciemnionymi |
zaciemnionymi |
Ms. | zaciemnionych |
zaciemnionych |
zaciemnionych |
zaciemnionych |
odpowiednik aspektowy: zaciemniać
Pochodzenie
Zob. ciemny
1. lampę
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
Relacje znaczeniowe
synonimy: | zasłonić |
Połączenia
- zaciemnić lampę, latarnię, okno, szyby
- zaciemnić folią, papierem
Cytaty
Zaciemnił wszystkie światła, usadowił nas przy okienkach i dopiero potem je odsłonił. źródło: NKJP: Kazimierz Osmecki Iranek: Powołanie i przeznaczenie: wspomnienia oficera Komendy Głównej AK, 2004 |
|
Dawid klęknął na parapecie, koc powiesił na hakach, zaciemnił szyby i zszedł. źródło: NKJP: Bogdan Wojdowski: Chleb rzucony umarłym, 1971 |
|
[...] dokładnie zaryglował drzwi. Zaciemnił drewnianymi żaluzjami sklepowe witryny, uzupełnił naftę w lampie i powiesił ją pod sufitem. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Widma w mieście Breslau, 2005 |
|
Była godzina jedenasta, późny wieczór wiosenny, okno zaciemnione, na stoliku jarzyła się świeczka, bo wyłączono właśnie elektryczność. źródło: NKJP: Andrzej Szczypiorski: Początek, 1986 |
|
Mimo zagrożenia wojennego na okrętach nie ogłoszono stanu pogotowia. Zabroniono nawet zaciemnienia okrętów. źródło: NKJP: Adam Krzemiński: Pierwsze zderzenie cywilizacji, Polityka nr 2505, 2005 |
Składnia
+ | zaciemnić | + |
CO +
(CZYM)
|
2. pokój
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
Połączenia
- zaciemnić mieszkanie, pomieszczenie, pokój
Cytaty
Być może niektórym wydaje się, że zastosowanie przejrzystych zasłon i rolet to przesada, ale prawda jest taka, że same zasłony nie zaciemnią wystarczająco pomieszczenia, a rolety jako jedyne „ubranie” okien nie dadzą przytulności niezbędnej w pomieszczeniu o takiej funkcji. źródło: NKJP: Izabela Kozek-Gil: Sypialnia na strychu, Dziennik Łódzki, 2007-07-31 |
|
Na wystawie z sali abstrakcyjnej przechodziliśmy przez okrągłą, dosyć zaciemnioną salę, gdzie zawieszono jego wielkie rysunki. źródło: NKJP: Józef Czapski: Patrząc, 1996 |
|
Na ogół cierpiący na migrenę są znerwicowani, opanowani przez różnego rodzaju lęki [...]. W przypadku silnej migreny pomaga jedynie leżenie w zaciemnionym pokoju. źródło: NKJP: Małgorzata Szafarz: Co się czai za biurkiem?, Praca i Zdrowie, 2007-04-06 |
Składnia
+ | zaciemnić | + |
CO
|
3. niebo
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło
Relacje znaczeniowe
antonimy: | rozjaśnić |
Połączenia
- zaciemnić niebo
Cytaty
Stałem bez ruchu, porażony tą zaciekłą walką i dopiero, gdy ostatnia seria wystrzelonych rakiet zgasła i mrok z powrotem zaciemnił postacie walczących, zrozumiałem, że byli to głuchoniemi. źródło: NKJP: Agnieszka Górska: Okrążanie ciszy, 2004 |
|
Obraz słońca wpada do wnętrza i zostaje rzucony aż na dno pochyłego tunelu. Po drodze jest powiększony, pada na zaciemnioną płytę, na której można go oglądać. źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Atlantyda, wyspa ognia, 1967 |
|
Wtedy chmury i mgła zaciemnią całe niebo. [...] Nastanie susza tak straszna, że nawet ilość wody w rzekach się znacznie zmniejszy. źródło: NKJP: Andrzej Sarwa: Rzeczy ostateczne człowieka i świata: eschatologia Zaratusztrianizmu, 2005 |
Składnia
+ | zaciemnić | + |
CO
|
4. sprawę
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka
Relacje znaczeniowe
antonimy: | wyjaśnić |
Połączenia
- zaciemnić obraz, sens czegoś, sprawę
Cytaty
Każdą wypowiedź można łatwo zaciemnić za pomocą używania odpowiednio długich, wielokrotnie złożonych zdań, podawania mnóstwa nieistotnych informacji oraz używania mało znanych obcych słów. źródło: NKJP: Julian Brudzewski: 30 minut przeciwko manipulacji, czyli jak nie dać sobą manipulować, 2004 |
|
Wbrew początkowym nadziejom biblioteka nie przyniosła odpowiedzi na wszystkie pytania. W istocie tylko dodatkowo zaciemniła obraz. źródło: NKJP: Jacek Dukaj: W kraju niewiernych, 2000 |
|
Tak więc do stosunkowo klarownego, niejako modelowego sporu liberalizmu z socjalizmem należałoby włączyć dodatkowy wymiar, co niezmiernie skomplikowałoby, a być może nawet zaciemniło dalsze wywody. źródło: NKJP: Edmund Wnuk-Lipiński: Demokratyczna rekonstrukcja: z socjologii radykalnej zmiany społecznej, 1996 |
|
Dla niektórych spośród nich problem prawdy ostatecznej nie jest po prostu zbyt istotny, dla innych - choć niezmiernie ważny - jest jednak zbyt zaciemniony, by móc coś wiążącego powiedzieć. źródło: NKJP: Zięba Maciej OP: Po szkodzie? Przed szkodą? O Polsce, kapitalizmie i kontemplacji, 1996 |
Składnia
+ | zaciemnić | + |
CO
|
5. umysł
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka
Połączenia
- zaciemnić myślenie, umysł
Cytaty
Wódka, jaką tu wychlał, w żadnym stopniu nie mogła zaciemnić jego zdrowego rozsądku i odpowiedzialności za to, co mówi. źródło: NKJP: Roman Antoszewski: Kariera na trzy karpie morskie, 2000 |
|
Politycy przed wyborami wcale nie chcą Cię oświecić, oni chcą Cię przekonać, a czasem wręcz zaciemnić w głowie. źródło: NKJP: Antoni Sułek: Instrukcja dla niezdecydowanych wyborców, Gazeta Wyborcza, 1993-09-11 |
|
Wtedy nie wiedziałem, że jesteś słaby, że grasz kunktatorsko, że otoczyłeś się małymi ludźmi, klakierami i oni ci zupełnie zaciemnili świat. źródło: NKJP: Piotr Michalski: Miałeś Marianie złoty róg, Gazeta Poznańska, 2001-10-27 |
Składnia
+ | zaciemnić | + |
(KOMU) +
CO
|