Chronologizacja
Pochodzenie
Zob. strzec (się)
1. zorientować się
Definicja
Wymowa
[spostszec sie] lub pot. [sposczszec sie], lub pot. [sposzczszec sie]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | spostrzec, zorientować się |
Połączenia
- spostrzec się w porę, za późno
Cytaty
|
Henryka wybuchnęła serdecznym śmiechem, który speszył młodą kobietę. - Czy ja coś powiedziałam, co panią uraziło? - Ależ nie, przeciwnie - spostrzegła się zbyt późno Henryka. - Sprawiła mi pani przyjemność... źródło: KWSJP: Barbara Nawrocka-Dońska: Stolik z fotografią, 1975 |
|
|
Już po pierwszym kęsie spojrzeliśmy zdumieni na siebie, gdyż omlety jakoś dziwnie smakowały. Wpierw spostrzegł się Janek, który nagle wrzasnął: - Ali, podaj no torebkę po mące! źródło: KWSJP: Brunon Zwarra: Wspomnienia gdańskiego bówki, 1984 |
|
|
Dopiero teraz spostrzegł się, że ma na czole niepotrzebne okulary. Zdjął je, złożył starannie i schował do kieszeni wyświeconej sutanny. źródło: KWSJP: Tadeusz Konwicki: Bohiń, 1987 |
|
|
Zrobiło się gorąco i bardzo wesoło. Marta nie spostrzegła się nawet, kiedy i jak porwano ją do tańca. źródło: KWSJP: Teresa Bojarska: Świtanie, przemijanie, 1996 |
|
|
Wtem spostrzegła się, co właściwie robi, ujrzała całą absurdalność sytuacji. źródło: NKJP: Jacek Dukaj: Czarne oceany, 2001 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
spostrzegę się |
spostrzeżemy się |
|||
| 2 os. |
spostrzeżesz się |
spostrzeżecie się |
|||
| 3 os. |
spostrzeże się |
spostrzegą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
spostrzegłem się +(e)m się spostrzegł |
spostrzegłam się +(e)m się spostrzegła |
spostrzegłom się +(e)m się spostrzegło |
spostrzegliśmy się +(e)śmy się spostrzegli |
spostrzegłyśmy się +(e)śmy się spostrzegły |
| 2 os. |
spostrzegłeś się +(e)ś się spostrzegł |
spostrzegłaś się +(e)ś się spostrzegła |
spostrzegłoś się +(e)ś się spostrzegło |
spostrzegliście się +(e)ście się spostrzegli |
spostrzegłyście się +(e)ście się spostrzegły |
| 3 os. |
spostrzegł się |
spostrzegła się |
spostrzegło się |
spostrzegli się |
spostrzegły się |
bezosobnik: spostrzeżono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
spostrzeżmy się |
|
| 2 os. |
spostrzeż się |
spostrzeżcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
spostrzegłbym się bym się spostrzegł |
spostrzegłabym się bym się spostrzegła |
spostrzegłobym się bym się spostrzegło |
spostrzeglibyśmy się byśmy się spostrzegli |
spostrzegłybyśmy się byśmy się spostrzegły |
| 2 os. |
spostrzegłbyś się byś się spostrzegł |
spostrzegłabyś się byś się spostrzegła |
spostrzegłobyś się byś się spostrzegło |
spostrzeglibyście się byście się spostrzegli |
spostrzegłybyście się byście się spostrzegły |
| 3 os. |
spostrzegłby się by się spostrzegł |
spostrzegłaby się by się spostrzegła |
spostrzegłoby się by się spostrzegło |
spostrzegliby się by się spostrzegli |
spostrzegłyby się by się spostrzegły |
bezosobnik: spostrzeżono by się
bezokolicznik: spostrzec się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
spostrzegłszy się
gerundium: spostrzeżenie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | spostrzeżenie się |
spostrzeżenia się |
| D. | spostrzeżenia się |
spostrzeżeń się |
| C. | spostrzeżeniu się |
spostrzeżeniom się |
| B. | spostrzeżenie się |
spostrzeżenia się |
| N. | spostrzeżeniem się |
spostrzeżeniami się |
| Ms. | spostrzeżeniu się |
spostrzeżeniach się |
| W. | spostrzeżenie się |
spostrzeżenia się |
odpowiednik aspektowy: spostrzegać się
Składnia
| Rzżywotny | + | spostrzec się | + |
(że ZDANIE | jak ZDANIE | ZDANIE PYTAJNOZALEŻNE)
|
2. zobaczyć się
Definicja
Wymowa
[spostszec sie] lub pot. [sposczszec sie], lub pot. [sposzczszec sie]
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | zauważyć się |
Połączenia
- spostrzec się nawzajem; jednocześnie, równocześnie
Cytaty
|
Na drugim brzegu szedł podobny tłumek manifestantów. Spostrzegli się nawzajem, zaczęli do siebie machać portretami i sztandarami zupełnie poza protokołem, ot tak, dla draki. źródło: KWSJP: Tadeusz Konwicki: Mała apokalipsa, 1979 |
|
|
Szła swobodnie i szybko w stronę oczekującej Henryki. Spostrzegły się niemal jednocześnie, z dużej jak na dotychczasowe warunki odległości. źródło: KWSJP: Barbara Nawrocka-Dońska: Stolik z fotografią, 1975 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
spostrzegę się |
spostrzeżemy się |
|||
| 2 os. |
spostrzeżesz się |
spostrzeżecie się |
|||
| 3 os. |
spostrzeże się |
spostrzegą się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
spostrzegłem się +(e)m się spostrzegł |
spostrzegłam się +(e)m się spostrzegła |
spostrzegłom się +(e)m się spostrzegło |
spostrzegliśmy się +(e)śmy się spostrzegli |
spostrzegłyśmy się +(e)śmy się spostrzegły |
| 2 os. |
spostrzegłeś się +(e)ś się spostrzegł |
spostrzegłaś się +(e)ś się spostrzegła |
spostrzegłoś się +(e)ś się spostrzegło |
spostrzegliście się +(e)ście się spostrzegli |
spostrzegłyście się +(e)ście się spostrzegły |
| 3 os. |
spostrzegł się |
spostrzegła się |
spostrzegło się |
spostrzegli się |
spostrzegły się |
bezosobnik: spostrzeżono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
spostrzeżmy się |
|
| 2 os. |
spostrzeż się |
spostrzeżcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
spostrzegłbym się bym się spostrzegł |
spostrzegłabym się bym się spostrzegła |
spostrzegłobym się bym się spostrzegło |
spostrzeglibyśmy się byśmy się spostrzegli |
spostrzegłybyśmy się byśmy się spostrzegły |
| 2 os. |
spostrzegłbyś się byś się spostrzegł |
spostrzegłabyś się byś się spostrzegła |
spostrzegłobyś się byś się spostrzegło |
spostrzeglibyście się byście się spostrzegli |
spostrzegłybyście się byście się spostrzegły |
| 3 os. |
spostrzegłby się by się spostrzegł |
spostrzegłaby się by się spostrzegła |
spostrzegłoby się by się spostrzegło |
spostrzegliby się by się spostrzegli |
spostrzegłyby się by się spostrzegły |
bezosobnik: spostrzeżono by się
bezokolicznik: spostrzec się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
spostrzegłszy się
gerundium: spostrzeżenie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | spostrzeżenie się |
spostrzeżenia się |
| D. | spostrzeżenia się |
spostrzeżeń się |
| C. | spostrzeżeniu się |
spostrzeżeniom się |
| B. | spostrzeżenie się |
spostrzeżenia się |
| N. | spostrzeżeniem się |
spostrzeżeniami się |
| Ms. | spostrzeżeniu się |
spostrzeżeniach się |
| W. | spostrzeżenie się |
spostrzeżenia się |
Składnia
| Rzżywotny | + | spostrzec się | + |
|