UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

ośrodek

Chronologizacja

1581, SPXVI
W postaci: ośrzodek
Inne znaczenie: 'środek chleba'

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	ośrodek	ośrodki
D.	ośrodka	ośrodków
C.	ośrodkowi	ośrodkom
B.	ośrodek	ośrodki
N.	ośrodkiem	ośrodkami
Ms.	ośrodku	ośrodkach
W.	ośrodku	ośrodki

Pochodzenie

ogsł. *o(b)serdъkъ 'to, co znajduje się w środku'

Forma słowiańska od wyrażenia przyimkowego *ob serdъ; zob. środek

1.a instytucja

Definicja

instytucja, która świadczy usługi w jakimś zakresie lub prowadzi określoną działalność

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes handel i usługi

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca miejsca pracy

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	placówka
	hiperonimy:	instytucja

Połączenia

specjalny, specjalistyczny; prywatny ośrodek; ośrodek badawczy, edukacyjny, szkoleniowy; odwykowy, rehabilitacyjny, rekreacyjny, turystyczny, wczasowy, wypoczynkowy; opiekuńczy, poprawczy, wychowawczy; jeździecki, żeglarski
ośrodek badań społecznych, statystycznych..., edukacji, kultury; hipoterapii, opieki (paliatywnej), zdrowia; samotnej matki, wsparcia (dla ofiar przemocy); ruchu drogowego
ośrodek dla dzieci niepełnosprawnych, upośledzonych..., dla osób biednych, chorych..., dla młodzieży; dla alkoholików, dla narkomanów; dla azylantów, dla cudzoziemców, dla uchodźców; dla ofiar przemocy; ośrodek do spraw kontroli, zatrudnienia..., do walki z AIDS, z narkotykami...
ośrodki i domy pomocy, ośrodki i domy wczasowe
dyrektor, kierownik, pracownik, przedstawiciel, szef; wychowanek; budżet, działalność, pomoc; budynek, siedziba
dotacje dla ośrodka; chłopcy, dzieci, młodzież; psycholog, specjaliści, wychowawca; pacjenci, uciekinier z ośrodka
dotacje, nakłady, pieniądze, środki na ośrodek
nadzór nad ośrodkiem; kontakt, umowa, współpraca z ośrodkiem
ośrodek działa, funkcjonuje; kształci, pomaga
pomóc/pomagać ośrodkowi
prowadzić, otworzyć/otwierać, stworzyć, tworzyć, utworzyć, założyć; likwidować, zlikwidować; opuścić ośrodek
administrować, kierować, zarządzać ośrodkiem
przyjść/przychodzić, trafić/trafiać do ośrodka; uciec z ośrodka
współpracować z ośrodkiem
pracować w ośrodku

Cytaty

	- Mamy wszystko - nowoczesne cieplarnie z Holandii, gospodarstwo rybne, baseny, sanatorium i ośrodek wczasowy nad Morzem Czarnym - mówi Starowojtow. źródło: NKJP: Cezary Goliński: Szefowa Białoruskiego Komitetu Helsińskiego aresztowana podczas wizji lokalnej, Gazeta Wyborcza, 1997-10-24
	Ośrodek zdrowia w Zubrzycy Górnej jest drugim w gminie, po ośrodku w Lipnicy Małej, który spełnia wszystkie wymogi sanitarno-epidemiologiczne w zakresie lecznictwa podstawowego. źródło: NKJP: (BES): Zdrowie doinwestowane, Dziennik Polski, 2001-11-16
	16 drużyn (ogółem 105 zawodników) wzięło udział w halowym turnieju piłkarskim organizowanym przez ośrodek dla młodzieży ze szkół ponadgimnazjalnych. źródło: NKJP: (ma.w): Najgorzej kiedy świeci słońce, Nowiny Raciborskie, 2007-02-20
	Okazało się, że są nie tylko wagarowiczami, ale także uciekinierami z ośrodka szkolno - wychowawczego. źródło: NKJP: (Ad): Policja zatrzymała nastolatków, którzy częstowali marihuaną, Echo Dnia, 2006-09-20
	Po 11 latach gehenny trafia do ośrodka dla bezdomnych. źródło: NKJP: Wojciech Michalski, Łukasz Kosik: Żywiłam się na śmietniku, 2006, prasa

Składnia

	+	ośrodek	+	(JAKI)
	+	ośrodek	+	(CZEGO)

1.b budynek

Definicja

budynek, w którym mieści się ośrodek - instytucja

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca miejsca pracy

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

budynek

Połączenia

duży, mały ośrodek
ośrodek nad jeziorem; ośrodek z basenem, z sauną
mieszkaniec, właściciel; budowa, modernizacja, rozbudowa ośrodka
dojazd do ośrodka
miejsce na ośrodek
budować, wybudować ośrodek
przebywać poza ośrodkiem
mieszkać, przebywać, zamieszkać w ośrodku

Cytaty

	Rodzice Edka - Etiopczyk i Białorusinka - mieszkali w ośrodku dla uchodźców w Otrębusach pod Warszawą, gdzie starali się o polskie obywatelstwo. źródło: NKJP: Jak wyjechać, kiedy piszą listy?, Magazyn nr 47 dodatek do Gazety Wyborczej, 1996-11-29
	Dzień rozpoczyna się zwykle od indywidualnych rozmów z terapeutami, zwanych przez mieszkańców konfesjonałem. [...] ale zwykle wiele osób chce podzielić się sprawami, które wydarzyły się przez kilkanaście godzin, kiedy przebywali poza ośrodkiem. źródło: NKJP: (JOL): Terapia wielokierunkowa, Dziennik Polski, 2003-07-21
	Ale mimo trudności udało się, z inicjatywy Argentyńczyka - ojca Horatio, wybudować ośrodek, w którym wiele sierot znalazłoby schronienie. źródło: NKJP: (E. Wa) Czy będą mogły śnić i marzyć?, Nowiny Raciborskie, 2002-09-04
	Grupa mieszkańców ośrodka [...] organizuje sobie również sylwestra. źródło: NKJP: (eva): Szczególny nastrój grudniowych świąt, 1999, prasa

2. polskości

Definicja

miejsce, w którym skupia się jakaś działalność

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca miejsca pracy

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka wytwory działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:

centrum

Połączenia

duży, silny, wiodący ośrodek; ośrodek kulturalny, naukowy; handlowy, przemysłowy
ośrodek polskości, życia naukowego, towarzyskiego...; handlu, wymiany
ośrodek o znaczeniu krajowym, europejskim...

Cytaty

	Stalowa Wola mogłaby się stać wiodącym ośrodkiem produkcji urządzeń do energetyki wiatrowej w Polsce. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 24.07.2003
	A później jest już tylko miasto. Półmilionowe Belém, co po portugalsku oznacza Betlejem. Ważny port w pobliżu Amazonki. Ruchliwy ośrodek handlowy. źródło: NKJP: Olgierd Budrewicz: Piekło w kolorach, 1997
	Jezioro, latem, stanowi ośrodek życia towarzyskiego, nad wodą odbywają się hałaśliwe przyjęcia [...]. źródło: NKJP: Izabela Filipiak: Magiczne oko. Opowiadania zebrane, 2006
	Wraz z okolicą miasto należało do najżywotniejszych ośrodków polskości. źródło: NKJP: Krystyna Malik, Maria Raciborska: Przewodnik po Polsce, 1996

Składnia

	+	ośrodek	+	JAKI
	+	ośrodek	+	CZEGO

3. nerwowy

Definicja

med.

skupisko komórek nerwowych, które odpowiadają za określone funkcje organizmu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Połączenia

ośrodek nerwowy; ośrodek odpowiedzialny za coś
ośrodek ruchu, słuchu, wzroku
ośrodek w mózgu
wpływać na jakiś ośrodek

Cytaty

Uszkodzenia ośrodków nerwowych kierujących niektórymi funkcjami organizmu mogą być przynajmniej częściowo skompensowane przez inne struktury nerwowe, uczące się i przejmujące te funkcje.

źródło: NKJP: Michał Tempczyk: Teoria chaosu a filozofia, 1998

Odbierane przez ucho dźwięki są przesyłane szlakami nerwowymi do mózgowych ośrodków słuchu. Tam są odczytywane, analizowane, identyfikowane i dopiero wtedy docierają do naszej świadomości.

źródło: NKJP: (SN): Mózgowe ucho, Dziennik Polski, 2001-02-14

Składnia

	+	ośrodek	+	JAKI
	+	ośrodek	+	CZEGO

4. niżowy

Definicja

meteor.

centralny punkt czegoś

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

centrum

Połączenia

ośrodek niżowy, ośrodki baryczne
ośrodek niskiego, wysokiego ciśnienia

Cytaty

Przyczyną takiej pogody w Polsce są dwa ośrodki baryczne: wyż skandynawski i niż znad M. Czarnego.

źródło: NKJP: (M.So.): Sezon grzewczy rozpoczęty, Nowiny Raciborskie, 2008-09-23

Nad Morzem Śródziemnym tworzy się właśnie ośrodek niżowy, który będzie przesuwał się w kierunku północno-wschodnim, w stronę Czech.

źródło: NKJP: Adam Kompowski: Z dużej chmury..., Gazeta Wyborcza, 1997-07-18

Ośrodek wysokiego ciśnienia w rejonie Skandynawii sprawił, że nad północną i środkową Polskę nadciągnęło mroźne powietrze arktyczne.

źródło: NKJP: Będzie jeszcze złota jesień, Dziennik Polski,1998-10-03

Składnia

	+	ośrodek	+	CZEGO
	+	ośrodek	+	JAKI

5. gazowy

Definicja

chem. fiz.

środowisko fizyczne, od którego zależy zachodzenie jakichś procesów

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii

Połączenia

ośrodek ciekły, gazowy, stały; ośrodki odczynowe
właściwości ośrodka
coś występuje, zachodzi w jakimś ośrodku

Cytaty

Wyobraźmy sobie pojedynczy elektron lub cząstkę alfa trafiającą do ośrodka ciekłego, gazowego lub stałego.

źródło: NKJP: Włodzimierz Kusch: Co o promieniowaniu wiedzieć powinniśmy, 1999

Funkcja obronna węzła chłonnego wiąże się również z procesami zachodzącymi w ośrodkach odczynowych.

źródło: NKJP: Jan Kuryszko, Jan Zarzycki: Anatomia mikroskopowa zwierząt domowych i człowieka, 1995

Na tej samej zasadzie, na podstawie której mówi się o stałej prędkości światła, można by mówić o stałej prędkości dźwięku w ośrodku gazowym.

źródło: NKJP: Usenet, 2002-08-01

Składnia

ośrodek

JAKI

Frazeologizmy

ośrodek materialny

Data ostatniej modyfikacji: 25.09.2025