UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

sadło

Chronologizacja

1 połowa XV w., SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. sadło
sadła
D. sadła
sadeł
C. sadłu
sadłom
B. sadło
sadła
N. sadłem
sadłami
Ms. sadle
sadłach
W. sadło
sadła

Pochodzenie

psł. *sadlo 'tłuszcz osadzający się wokół narządów wewnętrznych; smalec wytopiony z tego tłuszczu'

Od: psł. saditi, zob. sadzić.

1. naturalne

Definicja

tkanka tłuszczowa zwierzęcia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych

Relacje znaczeniowe

synonimy:  tłuszcz

Cytaty

Pracownicy nadleśnictwa w Suchej Beskidzkiej mówią, że w tym okresie niedźwiedzie poszukują intensywnie pożywienia, gdyż obrastają w sadło, by spokojnie zapaść w sen zimowy.

źródło: NKJP: Małgorzata Targosz: Oko w oko z drapieżnikiem, Gazeta Krakowska, 2007-09-18

Największe drapieżniki występujące w Tatrach i masywie Babiej przez całą jesień przygotowywały się do snu zimowego: gromadziły zapasy sadła, pasąc się na borówczyskach.

źródło: NKJP: (AGN): Cisza przed zimą, Dziennik Polski, 2006-11-18

Niedźwiedzie polarne są bardzo dobrze przystosowane do życia w surowym klimacie Arktyki, ponieważ ich ciała pokrywa grube futro o długim, białym włosie, a pod skórą znajduje się 10-centymetrowa warstwa sadła, która chroni organizm przed wychłodzeniem.

źródło: Internet: sebastianbielak.pl

Jak się okazuje, niedźwiedzie w oliwskim zoo w ogóle nie zapadają w sen zimowy. [...] W związku z tym nie muszą hodować sadła i przygotowywać się na spoczynek zimowy.

źródło: NKJP: Magdalena Raszewska: Tylko żółwie prześpią zimę, Dziennik Bałtycki, 2005-10-12

Od razu też, na miejscu, ściągali z nich skóry, które razem z sadłem odprawiali na brzeg, a gołe tusze zostawiali na lodzie [...].

źródło: NKJP: Mariusz Wilk: Wilczy notes, 2007

2. wytopione

Definicja

produkt spożywczy wytopiony z sadła - tłuszczu zwierzęcego

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie rodzaje pokarmu/potraw i ich cechy

Połączenia

  • solone sadło; borsucze, niedźwiedzie, psie sadło
  • smarować sadłem

Cytaty

Od wielu pokoleń sadło świstacze jest niesłusznie uważane na Podhalu za lekarstwo na wiele chorób.

źródło: NKJP: Rzeź świstaków, Dziennik Polski, 2000-12-20

Wydzielinę gruczołów, nazywaną strojem bobrowym, ceniono jako środek pomocny na wszelkie choroby, a sadło idealnie nadawało się do leczenia ciężkich ran.

źródło: NKJP: Niedobrze, panie bobrze, Dziennik Polski, 2002-06-15

[...] bardziej zróżnicowana była kuchnia średnia, charakteryzująca się dość znacznym spożyciem mięsa, także ryb. Zawierała sporo tłuszczów, głównie słoniny i sadła, ale także oleje roślinne: lniany i konopny.

źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce : od średniowiecza do czasów współczesnych : praca zbiorowa, 2004

W domu, na kredensie stały trzy słoje z psim sadłem, w kuchni gotowało się w garnku psie mięso.

źródło: NKJP: (MP): Psi horror w zagrodzie, Gazeta Krakowska, 2007-04-17

Nie poczułem zapachu gorącego chleba, ale w sieni czuć było, jak zawsze, gotowaną kapustą, zasmażką na starym sadle i stygnącą powoli blachę z lanego żelaza.

źródło: NKJP: Tadeusz Nowa: A jak królem, a jak katem będziesz, 1967

3. u człowieka

Definicja

pejorat. 
tłuszcz odkładający się w widoczny sposób u człowieka

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

Połączenia

  • sadło na brzuchu
  • fałdy, zwały sadła
  • obrastać w sadło

Cytaty

Jeżeli przesadzimy z tłustością, może się zachwiać poziom cholesterolu, zacznie się odkładać sadło, odchoruje wątroba, dokuczy miażdżyca, a nawet cukrzyca.

źródło: NKJP: RED: Bliżej natury, Gazeta Poznańska, 2005-10-27

Pani profesor, proszę nie faworyzować chudych [...]. - My może mamy więcej sadła, ale za to zmarszczek nie mamy [...].

źródło: NKJP: (AF): Brawa dla babć!!!, Gazeta Krakowska, 2001-12-17

Coraz częściej panowie dbają też o sylwetkę i w tym celu ćwiczą w siłowni pod okiem trenera. - Chcę zgubić sadło na brzuchu, które pojawiło się u mnie po czterdziestce [...].

źródło: NKJP: Facet w lokówkach, Dziennik Polski, 2006-03-10

Malarz z finezją godną Rubensa, operując kolorem, światłem i cieniem, plastycznie przedstawił monstrualnie rozdęty brzuch, obwisłe fałdy sadła i opuszczone bezradnie żylaste ręce.

źródło: NKJP: Anna Matuchniak-Krasuska: Publiczność wobec metafory plastycznej : o recepcji groteski Jerzego Dudy-Gracza, 1999

Na siłowni siedzi cały czas, bo trochę obrósł sadłem.

źródło: NKJP: Michał Witkowski: Margot, 2009

Data ostatniej modyfikacji: 17.01.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj