Chronologizacja
1. do czesania
Definicja
Pochodzenie
psł. *grebenь 'grzebień, szczotka do wyczesywania lnu, konopi, wełny, przędzy'
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała przedmioty związane z pielęgnacją ciała
Połączenia
- blaszany, kościany, metalowy, plastikowy, rogowy, srebrny, szylkretowy, złoty; oryginalny, tradycyjny; ozdobny, zdobiony; gęsty, obustronny, szczerbaty, wyszczerbiony; hiszpański; cudzy, damski, fryzjerski; prostujący grzebień
- grzebień bez kilku zębów; do czesania psa, do stylizacji
- grzebień na wszy
- lusterko i grzebień; grzebień, nożyczki i brzytwa; grzebień i szczotka
- mistrz grzebienia
- grzebień giął się, pękł
- chwycić, odłożyć, odrzucić, wyjąć, wziąć do rąk; zgubić, zniszczyć; przytknąć do ust; wpiąć, zagłębić we włosy grzebień
- trafić pod czyjś grzebień
- przydatny jak łysemu grzebień
Cytaty
Wziął od niej grzebień i próbował rozczesać te skołtunione włosy. Musiało to dziewczynkę boleć, ale stała cierpliwie... źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: zdrada, 1993 |
|
Na półce nad umywalką znalazł grzebień. Nie patrząc w lustro, przyczesał włosy, włożył zapasową maskę, szlafrok i wyszedł z łazienki. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006 |
|
Znak Cechu Fryzjerów to grzebień, nożyczki i brzytwa, nieodłączne atrybuty tego zawodu, tak jak sztandar, który jest ich dumą i stanowi o przynależności do tego fachu. źródło: NKJP: Eugenia Czyż: Kącik Wspomnień, Nakielski Czas , 2005-05-18 |
|
[...] a ona sięgnęła natychmiast do torebki, wyjęła grzebień i moje dawno niestrzyżone włosy uczesała w dziewczęcą fryzurkę z grzywką [...]. źródło: NKJP: Andrzej Czcibor-Piotrowski: Cud w Esfahanie, 2001 |
|
W dzień fryzurę dyscyplinował grzebień. Często aluminiowy, niekiedy jeszcze przedwojenny, szylkretowy, najczęściej jednak z jakiegoś tworzywa, którego wówczas jeszcze nie nazywano plastykiem, może po prostu z bakelitu. źródło: NKJP: Kieszonki, Dziennik Polski, 2002-09-28 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | grzebień |
grzebienie |
|
D. | grzebienia |
grzebieni |
|
C. | grzebieniowi |
grzebieniom |
|
B. | grzebień |
grzebienie |
|
N. | grzebieniem |
grzebieniami |
|
Ms. | grzebieniu |
grzebieniach |
|
W. | grzebieniu |
grzebienie |
2. koguta
Definicja
Pochodzenie
Metaforycznie od grzebień w zn. 'przedmiot do czesania'.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | wyrostek |
Połączenia
- amarantowy, brązowy, czerwonawy, czerwony, krwistoczerwony, purpurowy; spłowiały, wysuszony, sflaczały, sterczący; groźny, zjeżony; koguci, pawi grzebień
- grzebień koguta
- grzebień wiotczeje
- powycinany jak grzebień koguci
Cytaty
Kogucik musiał mieć czerwony grzebień, ogon z kolorowych piór - i dwa kółka. źródło: NKJP: Wiosna z kogucikiem, Dziennik Polski, 2003-03-28 |
|
Kura stara jak pustelnik wznosi do nieba swoje martwe oczy, matowe guziki między posiwiałymi piórami. Jej grzebień zwiotczał jak wywalony język. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Wielką miłość tanio sprzedam, 2003 |
|
Rasa kur nazywa się bresse, a ptak odzwierciedla trójkolorowy sztandar Francji: śnieżnobiałe pióra, krwistoczerwony grzebień i niebieskie łapy. źródło: NKJP: Dziennik Polski: Pejzaż, 2002-06-08 |
|
Prócz tego nosił także wysuszony grzebień czarnego koguta, szczękę nietoperza i skarabeusza wyrżniętego w karbunkule, który to kamień oddalać miał złe uroki. źródło: NKJP: Zofia Kossak: Błogosławiona wina, 1953 |
|
Nastanie na podwórzu koguta z jego specyficznymi manierami sprawiło, że wiedzieliśmy, iż pisklęta mogą być tylko z jajek kur wytarmoszonych za grzebień. źródło: NKJP: Teresa Bogucka: Wspomnienia, Magazyn nr 6 dodatek do Gazety Wyborczej nr 84, z dnia 1993/04/09 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | grzebień |
grzebienie |
|
D. | grzebienia |
grzebieni |
|
C. | grzebieniowi |
grzebieniom |
|
B. | grzebień |
grzebienie |
|
N. | grzebieniem |
grzebieniami |
|
Ms. | grzebieniu |
grzebieniach |
|
W. | grzebieniu |
grzebienie |
3. smoka
Definicja
Pochodzenie
Metaforycznie od grzebień w zn. 'przedmiot do czesania'.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt budowa i funkcjonowanie organizmów zwierzęcych
Relacje znaczeniowe
hiperonimy: | wyrostek |
Połączenia
- groźny; monstrualny, wysoki; brązowy, purpurowy, spłowiały grzebień
Cytaty
Dała mu do wypicia jedną ze swych mikstur i po chwili spłowiały grzebień smoka zaczął odzyskiwać swą naturalną, piękną barwę. źródło: NKJP: Beata Ostrowicka: Kraina kolorów: księga intryg, 1999 |
|
Wysoki grzebień biegnie także wzdłuż całego grzbietu legwana. Starsze mają na tułowiu i ogonie wyraźne ciemniejsze, czasem aż czarne, poprzeczne pasy. źródło: NKJP: Hanna Jurczak-Gucwińska: Zwierzęta w moim domu, 1975 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | grzebień |
grzebienie |
|
D. | grzebienia |
grzebieni |
|
C. | grzebieniowi |
grzebieniom |
|
B. | grzebień |
grzebienie |
|
N. | grzebieniem |
grzebieniami |
|
Ms. | grzebieniu |
grzebieniach |
|
W. | grzebieniu |
grzebienie |
4. płaska, zębata część
Definicja
Pochodzenie
Metaforycznie od grzebień w zn. 'przedmiot do czesania'.
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury
Połączenia
- fantazyjny, skalny grzebień
- grzebień nawisu, płomyków, szyn
Cytaty
Kiedy trzymali pojemne kieliszki, pachnące lasem i ziołami, z przechylonym księżycem talarka cytryny, a czerwonawy grzebień płomyków drgał w głębi paleniska [...]. źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1994 |
|
Nieznajomy schodzi z nasypu, ażeby zajrzeć do ocembrowanego kanału odpływowego pod torami, którego broni grzebień szyn wkopanych na sztorc. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1995 |
|
Z prawej (zachodniej) strony drogi za potokiem, na stoku Nosala znajduje się charakterystyczna dolomitowa skała nazywana Babą, a za nią grzebień Pióro. źródło: NKJP: Maciej Pinkwart: Zakopane i Tatry: przewodnik, 1995 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
---|---|---|---|
M. | grzebień |
grzebienie |
|
D. | grzebienia |
grzebieni |
|
C. | grzebieniowi |
grzebieniom |
|
B. | grzebień |
grzebienie |
|
N. | grzebieniem |
grzebieniami |
|
Ms. | grzebieniu |
grzebieniach |
|
W. | grzebieniu |
grzebienie |