UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

dwudziestka

Chronologizacja

SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. dwadzieścia

1. liczba

Definicja

połączenie cyfr, które oznacza liczbę 20

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język pisanie

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie szczegółowe określenia ilości

Połączenia

  • arabska, rzymska dwudziestka

Cytaty

Poprawka oznaczona w druku rzymską dwudziestką została zgłoszona przez panią senator [...].

źródło: NKJP: Sprawozdanie z 14. posiedzenia Senatu RP część 3

[...] kazali ryć na nich swoje imiona, nazwiska, daty urodzin, a w miejscu na datę śmierci - dwie pierwsze cyfry: 19... Resztę mieli uzupełnić już spadkobiercy. Po sylwestrze roku 2000 kamieniarze dostali masę zleceń na przerabianie tych dziewiętnastek na dwudziestki.

źródło: NKJP: Mariusz Ziomecki: Lato nieśmiertelnych, 2002

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. dwudziestka
 dwudziestki
D. dwudziestki
 dwudziestek
C. dwudziestce
 dwudziestkom
B. dwudziestkę
 dwudziestki
N. dwudziestką
 dwudziestkami
Ms. dwudziestce
 dwudziestkach
W. dwudziestko
 dwudziestki

2. numer

Definicja

to, co zostało oznaczone numerem 20

Cytaty

Odmiana

część mowy: rzeczownik

2.a mieszkanie

Definicja

pot. 
pomieszczenie lub budynek oznaczone numerem 20

Noty o użyciu

Wyraz zapisywany niekiedy w cudzysłowie.

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka dom/inne miejsca zamieszkania i ich otoczenie

Połączenia

  • lokator, lokatorka, pan, pani, państwo, sąsiad, sąsiadka spod dwudziestki
  • mieszkanie pod dwudziestką
  • zapukać pod dwudziestkę
  • mieszkać pod dwudziestką

Cytaty

Idą przez kuchnię przyszłych sąsiadów spod piętnastki, salonem tych spod dwudziestki. Ciemno. Nie ma okien.

źródło: Internet

Mieszkańcom z Modrzejewskiej do śmiechu nie jest. Dwudziestka tylko z zewnątrz przypomina normalny blok: odmalowany, kolorowy. W środku normalne nie jest już nic.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. dwudziestka
 dwudziestki
D. dwudziestki
 dwudziestek
C. dwudziestce
 dwudziestkom
B. dwudziestkę
 dwudziestki
N. dwudziestką
 dwudziestkami
Ms. dwudziestce
 dwudziestkach
W. dwudziestko
 dwudziestki

2.b szkoła

Definicja

pot. 
szkoła, która w systemie numeracji szkół na danym terenie została oznaczona numerem 20

Noty o użyciu

Wyraz zapisywany niekiedy w cudzysłowie.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata szkoła

Połączenia

  • uczniowie; absolwenci; dyrektor; patron dwudziestki
  • dzieci, maturzyści, nauczyciele, uczniowie z dwudziestki
  • dwudziestka kogoś kształci; kogoś wychowuje
  • skończyć dwudziestkę
  • chodzić, uczęszczać; zdawać do dwudziestki
  • uczyć się w dwudziestce

Cytaty

Dla uczniów „dwudziestki” wystąpili iluzjoniści, którzy zdradzili widowni niektóre tajniki swojego magicznego warsztatu.

źródło: NKJP: Magia i piłka, Dziennik Polski, 2002-05-25

Grupa sądeckich lekarzy i pielęgniarek po raz siódmy bezpłatnie badała pacjentów w salach lekcyjnych sądeckiej „dwudziestki”, zamienionych na gabinety.

źródło: NKJP: Zdrowie na biało, Dziennik Polski, 2003-10-21

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. dwudziestka
 dwudziestki
D. dwudziestki
 dwudziestek
C. dwudziestce
 dwudziestkom
B. dwudziestkę
 dwudziestki
N. dwudziestką
 dwudziestkami
Ms. dwudziestce
 dwudziestkach
W. dwudziestko
 dwudziestki

2.c autobus, tramwaj

Definicja

pot. 
jeden ze środków transportu publicznego, zwykle autobus lub tramwaj, oznaczony numerem 20

Noty o użyciu

Wyraz zapisywany niekiedy w cudzysłowie.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

Połączenia

  • tramwajowa; spóźniona dwudziestka
  • trasa (przejazdu); przystanek; motorniczy dwudziestki
  • bilet na dwudziestkę
  • dwudziestka jedzie, (nie) jeździ, (nie) kursuje, odjechała, podjeżdża, (nie) pojedzie; dwudziestka gdzieś nie dojeżdża; dwudziestka się gdzieś nie zatrzymuje; dwudziestka gdzieś (nie) skręca; komuś uciekła dwudziestka; dwudziestka się wykoleiła
  • jeździć, pojechać dwudziestką
  • wsiąść/wsiadać; przesiąść się do dwudziestki
  • czekać na dwudziestkę

Cytaty

Wysiadłem z dwunastki na ulicy Obozowej, koło pętli na Kole, gdzie przesiadłem się do dwudziestki na Boernerowo. Tramwaj przemknął nowym wiaduktem nad linią kolejową.

źródło: Internet

Koło 19 w czwartek wsiadłem ze swoją dziewczyną w „dwudziestkę”. Do autobusu weszli kontrolerzy. Jechaliśmy na ulgowych biletach, ale nie mieliśmy legitymacji - zaczyna swoją opowieść Arek, uczeń zaocznego liceum ogólnokształcącego.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. dwudziestka
 dwudziestki
D. dwudziestki
 dwudziestek
C. dwudziestce
 dwudziestkom
B. dwudziestkę
 dwudziestki
N. dwudziestką
 dwudziestkami
Ms. dwudziestce
 dwudziestkach
W. dwudziestko
 dwudziestki

3. osoby

Definicja

dwudziestoosobowa grupa

Noty o użyciu

Wyraz zwykle używany zamiast liczebnika dwadzieścioro.

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie szczegółowe określenia ilości

Połączenia

  • czołowa, pierwsza; finałowa, półfinałowa dwudziestka
  • dwudziestka dzieci, dziewcząt, dziewczyn; uczniów; posłów; kandydatów; finalistów, uczestników; zawodników

Cytaty

Z dwudziestki zawodników, których trener Adam Nawałka zabrał we wtorek, zostało tylko szesnastu.

źródło: NKJP: Dojść do siebie, Dziennik Polski, 2001-05-26

Na dwudziestkę dziewuch tylko parę zrozumiało, że prośba o swobodne, sportowe ubiory nie jest zgodą na abnegację, że kandydatce na Miss nie wolno w żadnym momencie życia wyglądać niechlujnie i nieefektownie.

źródło: NKJP: Andrzej Horubała: Farciarz, 2003

Zaproszono rzeźbiarzy, była nas może dwudziestka. Powiedzieli, że przed pałacem ma stanąć kilka postaci. Najłatwiej poszło z pomniejszymi, czyli niepolitycznymi - Kopernikiem i Mickiewiczem.

źródło: NKJP: Beata Palak: Słowo o pomniku Stalina, Gazeta Wyborcza, 1993-03-05

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. dwudziestka
 dwudziestki
D. dwudziestki
 dwudziestek
C. dwudziestce
 dwudziestkom
B. dwudziestkę
 dwudziestki
N. dwudziestką
 dwudziestkami
Ms. dwudziestce
 dwudziestkach
W. dwudziestko
 dwudziestki

Składnia

bez ograniczeń + dwudziestka +
(KOGO)

4. wiek

Definicja

pot. 
wiek osoby, która ma 20 lat

Noty o użyciu

Wyraz zapisywany niekiedy w cudzysłowie.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia dorastanie i dojrzałość

Połączenia

  • ktoś pod dwudziestkę
  • ktoś przed dwudziestką
  • kobiety, ludzie, mężczyźni, osoby po dwudziestce, ktoś dobrze, grubo, ledwie, niewiele, trochę po dwudziestce
  • komuś stuknęła dwudziestka
  • nie mieć jeszcze, nawet dwudziestki
  • mieć (prawie), przekroczyć, skończyć dwudziestkę; mieć dwudziestkę na karku
  • dobiegać, dochodzić, zbliżać się do dwudziestki
  • wyglądać góra na dwudziestkę
  • być, mieć nieźle po dwudziestce

Cytaty

Choć Kasia ma zaledwie 17 lat, ciągle dostaje nowe propozycje od kreatorów. Jak mówi, musi wykorzystać szansę i młody wiek, bo w tym zawodzie po „dwudziestce” jest się już emerytką.

źródło: NKJP: (LIZ): Na wybiegu, Dziennik Polski, 2001-08-30

[...] była w ich gronie najmłodsza, zdała dopiero do ósmej klasy, a Adam, Ropuch, Wojtek B. - wszystko chłopy pod dwudziestkę i odpowiednie dziewczyny przy nich.

źródło: NKJP: Witold Horwath: Seans, 1997

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. dwudziestka
 dwudziestki
D. dwudziestki
 dwudziestek
C. dwudziestce
 dwudziestkom
B. dwudziestkę
 dwudziestki
N. dwudziestką
 dwudziestkami
Ms. dwudziestce
 dwudziestkach
W. dwudziestko
 dwudziestki

Inne uwagi

Zwykle lp

5. kobieta

Definicja

pot. 
kobieta, która skończyła 20 lat, ale nie skończyła jeszcze 30 lat

Noty o użyciu

Wyraz zapisywany niekiedy w cudzysłowie.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia dorastanie i dojrzałość

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka płeć

Relacje znaczeniowe

synonimy:  dwudziestolatka

Połączenia

  • blond, czarnowłosa; atrakcyjna, ponętna, seksowna dwudziestka
  • zachowywać się; wyglądać; ubierać się; poczuć się jak dwudziestka

Cytaty

Nie rozumiem, dlaczego niektóre mamy boją się zostawić swoje pociechy pod opieką młodych dziewczyn. Czasem przecież jest tak, że te „dwudziestki” są bardziej odpowiedzialnymi nianiami niż doświadczone „pięćdziesiątki”.

źródło: Internet

Tadeusz zmilczał zaczepkę. Warszawka w akcji. Ale z kim tu się bić? Z czarnowłosą dwudziestką, która wbijała w niego pałający wzrok, jak pogięta albo na mocnej fazie?

źródło: NKJP: Piotr Siemion :Finimondo , 2004

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. dwudziestka
 dwudziestki
D. dwudziestki
 dwudziestek
C. dwudziestce
 dwudziestkom
B. dwudziestkę
 dwudziestki
N. dwudziestką
 dwudziestkami
Ms. dwudziestce
 dwudziestkach
W. dwudziestko
 dwudziestki

6. prędkość

Definicja

pot. 
prędkość 20 kilometrów na godzinę

Noty o użyciu

Wyraz zapisywany niekiedy w cudzysłowie.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Połączenia

  • dopuszczalna, przepisowa dwudziestka
  • jazda, jeżdżenie dwudziestką
  • ograniczenie prędkości do dwudziestki
  • gdzieś obowiązuje dwudziestka
  • przekroczyć dwudziestkę; mieć dwudziestkę na liczniku
  • jechać, wlec się; ruszyć dwudziestką
  • obniżyć, ograniczyć, zmniejszyć prędkość do dwudziestki, zwolnić, wyhamować do dwudziestki

Cytaty

Trudno sobie wyobrazić jazdę z prędkością 60 km na godz. zatłoczonymi ulicami - Mickiewicza, Konarskiego czy Narutowicza. Tam, zwłaszcza w piątki, jeździ się nie szybciej niż „dwudziestką” czy „trzydziestką”, a jeszcze częściej stoi się w korku.

źródło: NKJP: (ziob): Nastrój do szybkiej jazdy, Dziennik Polski, 2001-04-02

Ma pan pojęcie, co się może stać kierowcy, który... – ...jadąc dwudziestką przez zagajnik trafi na gwóźdź?

źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. dwudziestka
 dwudziestki
D. dwudziestki
 dwudziestek
C. dwudziestce
 dwudziestkom
B. dwudziestkę
 dwudziestki
N. dwudziestką
 dwudziestkami
Ms. dwudziestce
 dwudziestkach
W. dwudziestko
 dwudziestki

Inne uwagi

Zwykle lp

7. pieniądze

Definicja

pot. 
moneta lub banknot o nominale dwudziestu jednostek

Noty o użyciu

Wyraz zapisywany niekiedy w cudzysłowie.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse waluta

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  pieniądz

Połączenia

  • fałszywa, podrobiona dwudziestka
  • plik, zwitek dwudziestek
  • drukować fałszywe dwudziestki, podrabiać, powielać dwudziestki; wprowadzać w obieg fałszywe dwudziestki; pożyczyć; wydać komuś dwudziestkę; wcisnąć, wsunąć komuś dwudziestkę (do ręki)
  • płacić dwudziestkami, zapłacić fałszywą dwudziestką
  • rozmienić jakiś banknot na dwudziestki
  • wypłacić w dwudziestkach

Cytaty

Mimo dość prymitywnej technologii, fałszywe pieniądze były bardzo podobne do prawdziwych. O pomyłkę nietrudno tym bardziej, że „dwudziestki” były wcześniej gniecione, co upodabniało je do oryginalnych.

źródło: NKJP: Wojciech Wójcik: Fałszywki z komputera, Dziennik Polski, 2002-08-28

Będziesz miał u mnie dług wdzięczności - zapewnił go Apostoł, odliczył ze zwoju dwie dwudziestki i władczo podał Bizonowi [...].

źródło: NKJP: Piotr Siemion: Finimondo, 2004

Mam sto dwadzieścia złotych, to cały mój majątek - wyciągnąłem z kieszeni dwa wymięte banknoty: ceglastą stuzłotówkę z portretem Robotnika i granatową dwudziestkę z wizerunkiem Włościanki.

źródło: NKJP: Antoni Libera: Madame, 2001

W przeciwieństwie do pozostałych monet o wyższej wartości większość Czechów wyciągała bowiem „dziesiątki” i „dwudziestki” z portfeli i portmonetek, wskutek czego nie wracały one do obiegu.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. dwudziestka
 dwudziestki
D. dwudziestki
 dwudziestek
C. dwudziestce
 dwudziestkom
B. dwudziestkę
 dwudziestki
N. dwudziestką
 dwudziestkami
Ms. dwudziestce
 dwudziestkach
W. dwudziestko
 dwudziestki
Data ostatniej modyfikacji: 29.12.2010
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN