UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

władca

Chronologizacja

SJPXVII, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Od: władać

1. w państwie

Definicja

osoba, która sprawuje najwyższą władzę w państwie

Noty o użyciu

Używane przeważnie w odniesieniu do monarchów, zwłaszcza dawniej panujących.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

Połączenia

  • drugi, pierwszy, trzeci...; kolejny, nowy, ostatni, ówczesny; dobry, faktyczny, jedyny, lokalny, niekwestionowany, niepodzielny, niezależny, prawowity, samodzielny, suwerenny, udzielny; potężny, silny; najwybitniejszy, znany; chrześcijański, hinduistyczny, muzułmański, protestancki, świecki; historyczny, legendarny; polski władca; władca absolutny; hellenistyczny, perski
  • władca Bułgarii, Egiptu, Epiru, Monako, Polski, Rosji, Rzymu, Syrii...; Mazowsza, Pomorza Zachodniego, Śląska, Wielkopolski; Azteków, Bułgarów, Franków, Majów; królestwa, księstwa, państwa
  • władca z dynastii Karolingów, Luksemburgów, Osmanów, Piastów...
  • imię; panowanie władcy
  • konflikt, stosunki z władcą; sojusz, spór, traktat, układ, umowa, wojna między/pomiędzy władcami
  • być, stać się, zostać; ogłosić się władcą; okazać się jakimś władcą

Cytaty

Tymczasem wkrótce [...] umiera nagle cesarzowa Katarzyna, a na tron wstępuje jej syn cesarz Paweł. Nowy władca rozpoczyna swe rządy od wypuszczenia na wolność jeńców wojennych z Powstania Kościuszkowskiego.

źródło: NKJP: Marian Brandys: Nieznany Książę Poniatowski, 1996

Powstanie dużych organizacji wczesnopaństwowych, a zwłaszcza państwa piastowskiego spowodowało rozwój zabudowy grodowo-podgrodziowej oraz pojawienie się budowli reprezentacyjnych i mieszkalnych służących władcy i jego dostojnikom.

źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce : od średniowiecza do czasów współczesnych, 2005

Artykuły henrykowskie wymieniały przede wszystkim istniejące już prawa. [...] Ostatni punkt zawierał postanowienie, iż w razie złamania przez władcę praw poddani mogą wypowiedzieć mu posłuszeństwo.

źródło: NKJP: Alicja Dybkowska, Jan Żaryn, Małgorzata Żaryn: Polskie dzieje od czasów najdawniejszych do współczesności, 1996

Szach był władcą wielkiego państwa, najpiękniejsze kobiety zwożono z krańców Azji do jego haremu, jednak nie miał potomstwa.

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1994

Z końcem X w. włączono Kraków do państwa polskiego, rządzonego przez władców z dynastii Piastów.

źródło: NKJP: MastiBot: Stare Miasto w Krakowie, Wikipedia.pl, 2009-06-02

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. władca
władcy
ndepr
władce
depr
D. władcy
władców
C. władcy
władcom
B. władcę
władców
N. władcą
władcami
Ms. władcy
władcach
W. władco
władcy
ndepr
władce
depr

2. wiatrów

Definicja

osoba, której podporządkowane są istoty duchowe, żywioły przyrody lub różne dziedziny ludzkiej działalności

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca organizacja i hierarchia w pracy, stosunki służbowe

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Połączenia

  • władca finansowy
  • władca ciemności, snów, zaświatów; duchów, elfów; burzy, grzmotów, lawy, lodów, mórz, oceanów, przestworzy, wiatrów, wód; władcy finansów, gospodarki, Narodowego Banku Polskiego; masowej wyobraźni; mediów, radia, telewizji, wydziałów, zespołów; piłki, tańca...

Cytaty

Grecy uważali, że na tej wyspie mieszka władca wiatrów Eolus (Aeolus).

źródło: NKJP: TXiKiBoT: Vulcano, Wikipedia.pl, 2008-11-20

Niegdyś ci niekwestionowani władcy wydziałów i zespołów adwokackich przyjmowali petentów, którzy nie śmieli podnieść wzroku, głośniej się odezwać, tym bardziej zaprotestować, a teraz dalsza egzystencja zależała być może od dobrej woli najmniejszego z nich, niegdysiejszych klientów.

źródło: NKJP: Radosław Kobierski: Harar, 2005

Prawo karne stało tu zawsze na straży interesów kapitalistów, a najbardziej gwałtowne i szkodliwe społecznie czyny popełniane byty przez państwo i władców korporacyjnej gospodarki.

źródło: NKJP: Lech Falandysz: W kręgu kryminologii radykalnej, prasa, 2008

[...] takie słowa jak: ˝wolność słowa˝, ˝demokracja˝, ˝prawo do informacji˝, ˝opinia publiczna˝, którymi tak lubią szermować niektórzy władcy mediów w Polsce, brzmią po prostu cynicznie i ironicznie.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 25.02.2003

Było to oczywiście wspaniałe przeżycie, ale rozczarowało go, że maszynista - pan i władca pochłaniającej kilometry maszyny - widzi w istocie tak niewiele: głównie bok olbrzymiego, wybiegającego w przód walczaka i gdzieś daleko delikatne niteczki torów.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Wyspy szerszenia, 2008

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. władca
władcy
ndepr
władce
depr
D. władcy
władców
C. władcy
władcom
B. władcę
władców
N. władcą
władcami
Ms. władcy
władcach
W. władco
władcy
ndepr
władce
depr

Składnia

bez ograniczeń + władca +
CZEGO

Frazeologizmy

pan i władca
Data ostatniej modyfikacji: 18.08.2011
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj