UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

szachy

Chronologizacja

SStp, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil: pod: szach, SJPWar, SJPDor: pod: szach, SJPSz: pod: szach, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Od: szach (w grze)

1. gra

Definicja

gra planszowa dla dwóch osób, w której używa się 32 figur (16 białych i 16 czarnych) i planszy o 64 polach na przemian białych i czarnych, figury przesuwa się zgodnie z określonymi regułami, a celem jest zablokowanie figury króla przeciwnika

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  gra

Połączenia

  • żywe szachy; szachy heksagonalne, klasyczne, tradycyjne; błyskawiczne, szybkie; korespondencyjne
  • szachy i brydż, szachy i karty, szachy i tenis, szachy i warcaby
  • partia, partyjka, turniej; historia, teoria; popularyzacja; odmiana, szkoły; arcymistrz, mistrz; adept, amator; historyk, mecenas, miłośnik, teoretyk szachów
  • artykuł, książka, tekst o szachach; figura; mistrz, mistrzyni, wicemistrz; mistrzostwa, Puchar (Europy; Małopolski, Polski...; kraju, świata) w szachach
  • (gra) podobna do szachów
  • poświęcić się szachom
  • poznać, trenować szachy
  • grać, grywać, przegrać, wygrać, zagrać w szachy (z kimś)
  • znać się na szachach
  • dzięki szachom

Cytaty

Karpow nadal uczestniczy w życiu szachowym, biorąc udział w turniejach i rozgrywając mecze. Szczególnie chętnie występuje jako gość honorowy i przyjmuje zaproszenia na imprezy propagujące szachy na całym świecie.

źródło: NKJP: TXiKiBoT: Anatolij Karpow, Wikipedia.pl, 2009-04-27

Prasa sportowa mało miejsca poświęca szachom.

źródło: NKJP: Szachy to pasjonująca dyscyplina, Dziennik Polski, 2003-07-07

Kiedyś znajomość szachów była obowiązkiem wszystkich książąt i królów, którzy chcieli być dobrymi wodzami. Musieli oni kształcić umiejętność gry w szachy.

źródło: NKJP: Krzysztof Wojakowski: Białe, czarne, białe, czarne, szach i mat, Gazeta Radomszczańska, 2009-12-16

Przeżył z szachami piękne chwile, sukcesy większe i mniejsze, czasami przyszło też przełknąć gorycz porażki.

źródło: NKJP: Nostalgia szachisty, Dziennik Polski, 2001-06-23

Dwa medale mistrzostw Europy juniorów w szachach, które odbywały się w Herceg Novi w Czarnogórze, zdobyli reprezentanci Polski z klubu Kłos Czarny Koń Olkusz.

źródło: NKJP: Sprintem, Dziennik Polski, 2005-09-26

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: p3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. szachy
D. szachów
C. szachom
B. szachy
N. szachami
Ms. szachach
W. szachy

2. figury

Definicja

komplet figur i plansza do gry w szachy

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy

Połączenia

  • szachy drewniane, metalowe, plastikowe; magnetyczne
  • szachy z kości słoniowej, z tworzywa
  • figurki, figury; komplet szachów

Cytaty

Przeżył obóz koncentracyjny (pamiątka po obozie to własnoręcznie wystrugane szachy).

źródło: NKJP: Tadeusz Wtorkiewicz: Wikipedia.pl, 2008-10-23

Należy zaprzestać produkcji kart do gry, szachów i innych przedmiotów propagujących burżuazyjny sposób myślenia.

źródło: NKJP: Re: Wielkie Myśli Wielkiego Mao, Usenet -- pl.sci.historia, 2001-07-03

Trzeci komplet moich szachów to prezent od kobiety, o której pragnę zapomnieć.

źródło: NKJP: Jerzy Pilch: Moje pierwsze samobójstwo i dziewięć innych opowieści, 2006

Jedną z większych sensacji archeologicznych lat sześćdziesiątych było odkrycie w Sandomierzu prawie kompletnych wczesnośredniowiecznych szachów arabskich z poroża jelenia.

źródło: NKJP: Agnieszka Krzemińska: Gry mas, Polityka, 2004-09-18

Szczególnie wzruszające są osobiste pamiątki, pochodzące z okresu internowania solidarnościowych działaczy z Podhala, m.in. krzyż i szachy z chleba oraz wspólne zdjęcie internowanych zakopiańczyków wykonane w Załężu w 1982 r.

źródło: NKJP: (gram): Ludziom „Solidarności”, Tygodnik Podhalański , 1999

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: p3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. szachy
D. szachów
C. szachom
B. szachy
N. szachami
Ms. szachach
W. szachy

3. kombinacje

Definicja

trudna rozgrywka, wymagająca pomysłowości i planowania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Połączenia

  • dyplomatyczne, parlamentarne, polityczne; piłkarskie szachy

Cytaty

Projektował swoje domy metodą abstrakcyjnych diagramów czy też nakładanych na siebie siatek [...]. Dawało to w efekcie budynek-łamigłówkę, wynik jakichś architektonicznych szachów - metody trudnej do odtworzenia jedynie za pomocą patrzenia na budynek czy nawet chodzenia po jego wnętrzu, jednakże skłaniającej i kuszącej do analitycznej zabawy.

źródło: NKJP: Marek Warchoł: Architektura wyczerpania, Polityka, 2007-04-21

Konflikt między królem i możnowładcą miał wyjątkowy przebieg, ponieważ żaden z nich nie ośmielił się bezpośrednio zaatakować przeciwnika [...]. Obaj rozgrywali skomplikowaną partię politycznych szachów, deklarowali przyjaźń i wierność równocześnie [...] starając się pozyskać jak najliczniejszych a niechętnych drugiej stronie sojuszników.

źródło: NKJP: Dariusz Piwowarczyk: Słynni rycerze Europy: Rycerze w służbie dam i dworu, 2009

Pierwszy groźny strzał nastąpił dopiero w 21 minucie, gdy miejscowi postanowili dać sobie spokój z piłkarskimi szachami.

źródło: NKJP: „Jaskółki”: Dziennik Polski, 1999-08-19

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: p3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. szachy
D. szachów
C. szachom
B. szachy
N. szachami
Ms. szachach
W. szachy

Składnia

bez ograniczeń + szachy +
JAKIE
Data ostatniej modyfikacji: 22.11.2011
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN