Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *svět'a < *světja 'źródło światła, to co świeci'
Rzeczownik z przyrostkiem *-ja od psł. *světiti (zob. świecić ). Znaczenia współczesne rozwinięte z jednej strony z podstawowego 'rodzaj światła', z drugiej - '(smukły, pionowy) kształt przedmiotu'
1. oświetlenie
Definicja
Warianty
- rzadziej daw. świca
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka sprzęty domowe i przedmioty codziennego użytku
Połączenia
- gruba; paląca się, płonąca świeca; wysokie; woskowe; białe, czarne, czerwone…; zapalone, zgaszone; szabasowe, wigilijne; ozdobne świece; świece łojowe; zapachowe; kościelne; Wigilijnego Dzieła Pomocy Dzieciom
- świece Caritas
- świeca Caritasu; świece pamięci
- świece z wosku
- świece na stół wigilijny
- świeca ze znakiem Caritas
- świeca na stole; świece na grobach, na ołtarzu; świece w kościele, w oknach; w lichtarzach; w kształcie czegoś
- świece i lampiony, świece i lampy, świece i latarki, świece i znicze; świece i świeczniki; świece i zapałki; świece i mydło; kadzidła i świece; kwiaty i świece; lampki i świece; petardy i świece
- ogień, płomień świecy; blask, ciepło, dym, ogniki, płomyki, światło, zapach; knoty, wosk; komplet, zapas; fabryka, producent, sprzedaż, wytwórnia; morze, tysiące świec
- wosk ze świecy; dym ze świec
- lichtarz; ktoś ze świecą (w ręku); pochód, procesja; kolacja świecami
- kolacja, koncert, wieczór przy świecach
- płonie, zgasła świeca; palą się świece; świece stoją; gdzieś zapłonęły świece
- używać świec
- gasić, zgasić; zdmuchnąć świecę; palić, zapalić/zapalać; kupić, sprzedawać świece; gaszenie, palenie, zapalanie świec
- coś oświetlone, otoczone świecami
- iść ze świecą
- siedzieć, czytać przy świecach
Cytaty
|
Siedziałem sam u szczytu ogromnego stołu, który oświetlał świecznik z jarzącymi się woskowymi świecami. źródło: NKJP: Andrzej Sarwa: Strzyga, 2006 |
|
|
[...] Płonąca świeca Caritasu na wigilijnym stole jest namacalnym znakiem naszej gotowości służenia biednym [...]. źródło: NKJP: dota: Obiad za świecę Caritasu, Echo Dnia, 2007-12-03 |
|
|
Płomień świecy na ołtarzu kołysał się w sennej ciemności. źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Podręcznik do ludzi : tom 1 i ostatni – Czaszka, 1996 |
|
|
Zapalili świece i znicze przy tablicy pamiątkowej, przy której czuwał każdego dnia poczet sztandarowy [...]. źródło: NKJP: I.Koba: Zjednoczeni w modlitwie, słowie i nadziei, Tygodnik Ciechanowski, 2005-04-07 |
|
|
- Zamknijcie drzwi od kaplicy! Żadnej lampy, żadnej świcy! [...] Zamykajcie drzwi na kłódki, stawcie w środku kocioł wódki! źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Teatr 5, 1967 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | świeca |
świece |
|
| D. | świecy |
świec |
|
| C. | świecy |
świecom |
|
| B. | świecę |
świece |
|
| N. | świecą |
świecami |
|
| Ms. | świecy |
świecach |
|
| W. | świeco |
świece |
2. urządzenie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | urządzenie |
Połączenia
- świece zapłonowe, żarowe
- elektrody świecy zapłonowej
- napięcie na świece zapłonowe
- iskra na świecy
- wymienić świece
Cytaty
|
Wskazana jest również kontrola układu zapłonowego, a zwłaszcza przewodów zapłonowych, końcówek oraz świec zapłonowych. źródło: NKJP: Sprawdź, zanim pojedziesz, Dziennik Polski - Motoryzacja, 2002-06-10 |
|
|
Stojący na dworze samochód podczas siarczystych mrozów miał problemy z zapalaniem. Okazało się, że wszystkiemu winna jest przepalona świeca żarowa. źródło: NKJP: Sławomir Draguła: Stary „francuz”, ale trzyma się wciąż nieźle, prasa, 2006 |
|
|
[...] W normalnym samochodzie każdy sobie świecę wymieni - wzrusza ramionami Jasiński. - A tutaj robota dla fachowca. źródło: NKJP: Robert Szulc: [...] wraca do stoczni, Gazeta Wyborcza, 1996-01-15 |
|
|
A iskra na świecy powstanie w chwili, gdy styki przerywacza zaczynają się rozwierać. źródło: NKJP: Zbigniew Zbyszewicz: Motocykl, Motor, 1974 |
|
|
Silnik o zapłonie iskrowym jest silnikiem cieplnym spalinowym o spalaniu wewnętrznym, w którym spalanie inicjowane jest iskrą powstającą pomiędzy elektrodami świecy zapłonowej. źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | świeca |
świece |
|
| D. | świecy |
świec |
|
| C. | świecy |
świecom |
|
| B. | świecę |
świece |
|
| N. | świecą |
świecami |
|
| Ms. | świecy |
świecach |
|
| W. | świeco |
świece |
3. w gimnastyce
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Pielęgnacja ciała czynności związane z pielęgnacją ciała i ich efekty
Połączenia
- zrobić świecę
Cytaty
|
Mówił do wszystkich, ale patrzył tylko na Wila, który zrobił już świecę i mostek, i w milczeniu ćwiczył przysiady. źródło: NKJP: NKJP: Andrzej Mandalian: Czerwona orkiestra, 2009 |
|
|
Jeśli cierpisz na zawroty głowy lub zaburzenia ciśnienia krwi, to nie zaczynaj od świecy lub stania na głowie. źródło: NKJP: Joga - recepta na młodość, Gazeta Krakowska, 2007-07-07 |
|
|
Wydaje mi się, że nie można robić świecy w ciąży - nie jestem tego pewna,ale z drugiej strony wiem - gdzieś czytałam, że świecy nie powinno się robić w czasie miesiączki. źródło: NKJP: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | świeca |
świece |
|
| D. | świecy |
świec |
|
| C. | świecy |
świecom |
|
| B. | świecę |
świece |
|
| N. | świecą |
świecami |
|
| Ms. | świecy |
świecach |
|
| W. | świeco |
świece |
4. w lotnictwie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport powietrzny
Połączenia
- poderwać się świecą
Cytaty
|
Ledwo ten nurkujący samolot poderwał się świecą do góry, a już następne bombowce obniżały swój lot i zrzucały bez przerwy śmiercionośne ładunki. źródło: NKJP: Stanisław Berenda-Czajkowski: Dni grozy i łez, 2001 |
|
|
Najpopularniejsze figury akrobacji powietrznych: [...] świeca – samolot lecąc z lotu nurkowego, ostro zmienia kierunek lotu ku górze [...]. źródło: NKJP: Anna Agaciak: III Małopolski Piknik Lotniczy, Gazeta Krakowska, 2006-06-23 |
|
|
P.24 wzbił się pionowo świecą w górę, od razu na pułap 3000 m, wzbudzając zachwyt u większości, a u mniejszości przerażenie. źródło: NKJP: Internet |
|
|
Schodził ze świstem nad płytę lotniska, by wyrwać szybowiec w pionową świecę z wywrotem. źródło: NKJP: Ten samolot musi powstać, Gazeta Wyborcza, 1998-06-12 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | świeca |
świece |
|
| D. | świecy |
świec |
|
| C. | świecy |
świecom |
|
| B. | świecę |
świece |
|
| N. | świecą |
świecami |
|
| Ms. | świecy |
świecach |
|
| W. | świeco |
świece |
5. w sporcie motorowym
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem
Połączenia
- wykonać, zrobić świecę
Cytaty
|
Zdarzyło się też, że Robert razem z gokartem wykonał świecę i piruet. źródło: NKJP: Tor bez przeszkód, Dziennik Polski, 2001-04-21 |
|
|
Na starcie jednak mój motocykl zrobił „świecę” i w ułamku sekundy znalazłem się pod nim na torze. źródło: NKJP: Leszek Jaźwiecki: Nie był nigdy mistrzem kraju, Trybuna Śląska, 2001-03-30 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | świeca |
świece |
|
| D. | świecy |
świec |
|
| C. | świecy |
świecom |
|
| B. | świecę |
świece |
|
| N. | świecą |
świecami |
|
| Ms. | świecy |
świecach |
|
| W. | świeco |
świece |