UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

lęk

Chronologizacja

SJPXVII, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob.  lękać się 

1. stan psychiczny

Definicja

stan psychiczny występujący, gdy myślimy, że może wydarzyć się coś złego lub groźnego dla nas, często niemający bezpośredniej i wyraźnej przyczyny

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Połączenia

  • bezpodstawny, dziwny, irracjonalny, niejasny, nieokreślony; głęboki, ogromny, paraliżujący, potworny, prawdziwy, przejmujący, straszny, ukryty, wewnętrzny; atawistyczny, instynktowny, zwierzęcy; nagły, raptowny; zabobonny lęk; dawne, dziecięce; własne lęki; lęki egzystencjalne, metafizyczne
  • lęk człowieka, dziecka, kobiet, matki, rodziców; istnienia, myślenia, przemijania, samotności, śmierci; lęki przeszłości
  • lęk o bliskich, o dziecko; o los kogoś, o pracę, o przyszłość, o utratę czegoś, o zdrowie, o życie
  • lęk przed bólem, przed chorobą, przed ciemnością, przed lataniem, przed nieznanym, przed pająkami, przed porzuceniem, przed przyszłością, przed samotnością, przed starością, przed śmiercią; przed bliskością, przed seksem; przed brakiem czegoś, przed utratą kogoś/czegoś; przed karą, przed władzą
  • uczucie; dreszcz, objawy; atmosfera lęku
  • podszyty lękiem
  • lęk dopada, ogarnia, przejmuje, zdjął kogoś; pojawia się; narasta, nasila się
  • doświadczać, doznawać lęku
  • ulegać lękom
  • czuć, odczuwać, poczuć, przeżywać; okazać; budzić, wywołać/wywoływać, wzbudzać; pokonać, przełamać/przełamywać, przemóc, przezwyciężyć; potęgować lęk; koić, uciszyć lęki
  • napawać, napełniać; reagować lękiem
  • uwolnić się od lęku; drżeć z lęku
  • walczyć; radzić sobie, poradzić sobie z lękiem

Cytaty

- Ja nie chcę nikogo innego, będę go kochała do samej śmierci. - Mówi się do grobowej deski - zażartowała Ewelina, ale zdjął ją jakiś nieokreślony lęk, słowa Zuzi zabrzmiały w jej uszach złowróżbnie.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Panny i wdowy: zdrada, 1991

Mimo długotrwałej prosperity ludzie nie lubią wielkiego biznesu, bo w epoce globalizacji odczuwają lęk o przyszłość i winią za to wielkie koncerny.

źródło: NKJP: Tomasz Zalewski: Oprah Winfrey wybiera prezydenta, Polityka, 2000-10-07

Człowiek, który reaguje lękiem na sygnały nieznacznego zagrożenia, utrwala w sobie postawę pośpiesznego wycofywania się i unikania styczności z sytuacjami trudnymi.

źródło: NKJP: Marek Jarosz: Nasze Zdrowie - Jak skutecznie radzić sobie z lękiem, 2004

Ogrom dziewiczej tajgi budził w sercach ludzkich lęk przed czymś nieznanym, kryjącym się w jej głębi.

źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka, 1963

Wpatrywała się we mnie uśmiechnięta, rozluźniona. Ale niebawem znowu dopadnie ją lęk przemijania. Musi dopaść, to jest nieuchronne.

źródło: NKJP: Ewa Przybylska: Dotyk motyla, 1994

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. lęk
 lęki
D. lęku
 lęków
C. lękowi
 lękom
B. lęk
 lęki
N. lękiem
 lękami
Ms. lęku
 lękach
W. lęku
 lęki

Składnia

bez ograniczeń + lęk +
o KOGO/CO
bez ograniczeń + lęk +
przed KIM/CZYM
bez ograniczeń + lęk +
CZEGO

2. stan chorobowy

Definicja

psych. 
stan psychiczny, będący chorobą lub objawem innych chorób, jak fobia, depresja czy nerwica, występujący, gdy dana osoba stale się czegoś boi, utrudniający jej normalne funkcjonowanie

Noty o użyciu

Wyraz używany jako składnik terminów psychologicznych, np.:  lęk kastracyjny ,  zespół lęku uogólnionego ,  zespół lęku napadowego .

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie rodzaje chorób

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób

Połączenia

  • chorobliwy, obsesyjny, paniczny, patologiczny; ciągły, nieustanny, uporczywy lęk; lęk napadowy, patologiczny; depresyjny, kastracyjny, nerwicowy, neurotyczny, paniczny, separacyjny, społeczny; lęki nocne
  • lęk pacjenta
  • lęk przed bólem, przed chorobą, przed ciemnością, przed lataniem, przed pająkami, przed śmiercią; przed seksem; przed kobietami, przed ludźmi, przed mężczyznami
  • lęk i depresja, lęk i nerwica; lęki i fobie
  • uczucie; atak, napad; objawy; nasilenie, poziom, wzrost lęku
  • lek, lekarstwo na lęk
  • lęk ogarnia kogoś; narasta
  • mieć, odczuwać lęk
  • wyleczyć się z lęku
  • cierpieć na lęk (przestrzeni, wysokości...)
  • walczyć, żyć z lękiem

Cytaty

Pacjenci przeżywający lęki nocne budzą się regularnie ze snu z panicznym krzykiem i silnym niepokojem.

źródło: NKJP: Lidia Cierpiałkowska: Psychopatologia, 2009

Są ludzie, których bardzo często, czasem nawet kilka razy dziennie, chwyta za gardło nagły, paraliżujący strach. Prozak potrafi znacznie zmniejszyć liczbę napadów lęku.

źródło: NKJP: Sławomir Zagórski: Medycyna, Gazeta Wyborcza, 1994-12-02

Zakupofobi - ludzie chorzy na lęk przed sklepami. Pomiędzy ladami i półkami drżą im ręce, oblewa ich zimny pot.

źródło: NKJP: Piotr Stasiak: Tyrania obfitości, Polityka, 2005-12-24

[...] zastanawia fakt tak rzadkiego sięgania przez filmowych twórców po ciasne, mroczne korytarze, w których na strach przed niewidocznym zagrożeniem nakładałby się lęk przed zamkniętą przestrzenią.

źródło: NKJP: Jarosław Loretz: Rogacz w tunelu, Esensja, 2009-09-08

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. lęk
 lęki
D. lęku
 lęków
C. lękowi
 lękom
B. lęk
 lęki
N. lękiem
 lękami
Ms. lęku
 lękach
W. lęku
 lęki

Składnia

bez ograniczeń + lęk +
przed KIM/CZYM

Frazeologizmy

lęk przestrzeni
lęk wysokości
Data ostatniej modyfikacji: 08.09.2012
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN