Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *cěsař
z germ. kaisar
Ostatecznym źródłem wyrazu jest łac. Caesar 'Kędzierzawy', przydomek rzymskiego cesarza Gajusza Juliusza Cezara (101–44 p.n.e.).
1. władca
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | monarcha |
Połączenia
- nowy, ostatni, pierwszy, późniejszy, przyszły; dziedziczny, prawowity cesarz; cesarz bizantyjski, chiński, niemiecki, rzymski, rzymsko-niemiecki, wschodniorzymski, zachodniorzymski
- dwaj, obaj, trzej cesarze; czterech, trzech cesarzy
- cesarz Barbarossa, Ferdynand I Habsburg, Franciszek Józef, Justynian, Karol IV, Karol V Habsburg, Napoleon, Napoleon III, Otton I Wielki; Akihito, Hirohito; dynastii Han
- cesarz Austrii, Bizancjum, Brazylii, Etiopii, Indii, Japonii, Konstantynopola, Niemiec, Rosji, Rzeszy, Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego; Francuzów, Mogołów
- cesarz z dynastii (Habsburgów, Karolingów, Luksemburgów, Ming, Tang...; macedońskiej, mandżurskiej, saskiej...)
- cesarze i królowie, cesarze i papieże
- doradca, sprzymierzeniec; córka, syn, zięć, żona; kochanka; panowanie; imię; wojska cesarza; siedziba, władza cesarzy
- wierność cesarzowi
- list, poselstwo do cesarza; niezależność, zależność od cesarza; audiencja u cesarza
- bunt, powstanie, rebelia, rewolta, spisek, walka... przeciwko cesarzowi
- anegdota, bajka, historia, opowieść... o cesarzu
- podległy, posłuszny, wierny cesarzowi
- niezależny, zależny od cesarza
- cesarz panuje
- służyć, złożyć hołd cesarzowi
- być, obwołać, obwołać się, ogłosić, zostać cesarzem
- należeć; odwołać się; udać się; wysłać coś, zwrócić się / zwracać się (z prośbą, ze skargą) do cesarza; uniezależnić się; otrzymać coś, uzyskać coś od cesarza; interweniować; wyjednać coś, wystarać się o coś, zabiegać o coś u cesarza
- wystąpić, zbuntować się przeciwko cesarzowi
- koronować, koronować się, wybrać na cesarza; intronizowany na cesarza
- wymusić coś; zrobić wrażenie na cesarzu
- z ramienia cesarza; mediacje, napięcie, pertraktacje, pokój, porozumienie, rokowania, spór, ugoda, układ, walka, wojna między/pomiędzy cesarzem a/i kimś
Cytaty
|
Przełomowe wydarzenie w dziejach Rzymu nastąpiło w czasach Konstantyna Wielkiego. Cesarz wybudował nowe miasto na miejscu greckiego Bizancjum nad Bosforem i nazwał od swego imienia Konstantynopolem. źródło: NKJP: Marek Borucki: Polacy w Rzymie : od czasów Mieszka I do Jana Pawła II, 1995 |
|
|
Ekscelencja wrócił z Wiednia oszołomiony, zachwycony, szczęśliwy. Jego półtoragodzinna audiencja u cesarza wywołała sensację w kołach politycznych i w prasie całej źródło: NKJP: Jan Parandowski: Niebo w płomieniach, 1988 |
|
|
-Potrafię rozmawiać z każdym - z chłopem z Radłowa, ze studentem, z tobą, z prezydentem Rzeczypospolitej, z cesarzem Japonii - mówi prof. Ziejka. źródło: NKJP: Rektor, Dziennik Polski, 2003-11-22 |
|
|
Osiemdziesiąt narodów Etiopii mówi ponad dwustu osiemdziesięcioma językami. [...] Etniczną mozaikę utrzymywała w ramach jednego państwa jedna wiara i jedna dynastia cesarzy. źródło: NKJP: Olga Stanisławska: Cesarz wraca, Gazeta Wyborcza, 1994-07-29 |
|
|
Na dysputy teologów nakładają się z czasem ekonomia i walka o władzę. Z cesarzami w stolicy rywalizują klasztory na prowincji, czerpiące swoje bogactwo i wpływy z ikon i relikwii. źródło: NKJP: Ewa Kuryluk: Veraikon i Weronika, Gazeta Wyborcza, 1997-12-19 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | cesarz |
cesarze cesarzowie |
ndepr |
| cesarze |
depr | ||
| D. | cesarza |
cesarzy cesarzów |
|
| C. | cesarzowi |
cesarzom |
|
| B. | cesarza |
cesarzy cesarzów |
|
| N. | cesarzem |
cesarzami |
|
| Ms. | cesarzu |
cesarzach |
|
| W. | cesarzu |
cesarze cesarzowie |
ndepr |
| cesarze |
depr |
2. gospodarki
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka określenia człowieka ze względu na jego działalność intelektualną
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | król |
Połączenia
- cesarz kinematografii, mody, reportażu...
Cytaty
|
Ryszard Kapuściński (ur. 4 marca 1932 w Pińsku, zm. 23 stycznia 2007 w Warszawie) – polski reportażysta, dziennikarz, publicysta, poeta i fotograf, zwany „cesarzem reportażu”. Był najczęściej – poza Stanisławem Lemem – tłumaczonym za granicą polskim autorem. źródło: NKJP: Romuald Wróblewski: Ryszard Kapuściński, Wkipedia.pl, 2009-05-08 |
|
|
Jeśli pragnie się w świecie polityki zwyciężać i zostawiać w polu pokonanych konkurentów, opinii cesarzy gospodarki nie wolno w żadnym wypadku lekceważyć, przy czym szacunek dla imperatorów kapitału nie jest warunkiem wystarczającym, aby odnosić sukcesy, na przykład w sferze władzy, ale z pewnością jest warunkiem koniecznym. źródło: NKJP: Piotr Gabryel, Marek Zieleniewski: Piąta władza czyli Kto naprawdę rządzi Polską?, 1998 |
|
|
Kurosawa, nazywany „cesarzem japońskiej kinematografii”, świadomie uprościł konstrukcję „Makbeta”, dzięki czemu historyczne tło nawiązuje w jego filmie do japońskiego okresu rozbicia dzielnicowego. źródło: Internet |
|
|
Lagerfeld [...]jest jednym z najbogatszych ludzi w świecie mody. Nazywany cesarzem mody, pracuje w branży od 60 lat i dorobił się przez ten czas olbrzymiego majątku (mówi się o ponad 400 mln dolarów). źródło: Internet |
|
|
Balmain to bez wątpienie jeden z najpopularniejszych projektantów mody ostatnich sezonów.[...] Projektowane przez niego suknie cieszyły się ogromnym zainteresowaniem klientów, dzięki czemu mógł skutecznie konkurować z „cesarzem mody” Christianem Dior’em. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | cesarz |
cesarze cesarzowie |
ndepr |
| cesarze |
depr | ||
| D. | cesarza |
cesarzy cesarzów |
|
| C. | cesarzowi |
cesarzom |
|
| B. | cesarza |
cesarzy cesarzów |
|
| N. | cesarzem |
cesarzami |
|
| Ms. | cesarzu |
cesarzach |
|
| W. | cesarzu |
cesarze cesarzowie |
ndepr |
| cesarze |
depr |
Składnia
|
+ | cesarz | + |
CZEGO
|
3. w tarocie
Definicja
Noty o użyciu
Zapisywane zwykle wielką literą.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja wierzenia i przesądy
Połączenia
- cesarz z talii Tarota Marsylskiego
- cesarz w tarocie
- karta cesarz
Cytaty
|
Natomiast przesadna koncentracja na pieniądzach niesie ze sobą dalsze problemy, zaś jednym z nich z całą pewnością jest władza, którą doskonale przedstawia Cesarz. źródło: NKJP: Alicja Chrzanowska: Tarot a karma czyli Problemy wcieleń reinkarnacyjnych, 2001 |
|
|
W tych kartach wszyscy zakochani lub rozpaczliwie szukający miłości znajdą odpowiedź na dręczące ich pytania. Karta Mocy oznacza trudną miłość, [...] Cesarz wróży romans z żonatym mężczyzną. źródło: NKJP: n; n: Miłosne czary-mary, prasa, 1998 |
|
|
Cesarz, czwarta karta w Tarocie, symbolizuje ziemską władzę oraz odnosi się do pierwiastka materialnego w człowieku; ucieleśnia strukturę i porządek. źródło: Internet |
|
|
Mag i Kapłanka są rodzicami duchowymi, a Cesarz i Cesarzowa są rodzicami ziemskimi – niewątpliwie Cesarz w połączeniu z Cesarzową wytwarza przestrzeń, która jest fizycznie namacalna. źródło: Internet |
|
|
Karta Cesarza to archetyp przywództwa, ojcostwa i władzy. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | cesarz |
cesarze cesarzowie |
ndepr |
| cesarze |
depr | ||
| D. | cesarza |
cesarzy cesarzów |
|
| C. | cesarzowi |
cesarzom |
|
| B. | cesarza |
cesarzy cesarzów |
|
| N. | cesarzem |
cesarzami |
|
| Ms. | cesarzu |
cesarzach |
|
| W. | cesarzu |
cesarze cesarzowie |
ndepr |
| cesarze |
depr |
4. dziecko
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia narodziny i dzieciństwo
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne
Cytaty
|
Póki mój przyszły cesarz był ułożony głową w dół, myślałam sporo o naturalnym porodzie. źródło: Internet: krainamacierzynstwa.blogspot.com |
|
|
Dziękuję medycynie, że jestem zdrowa jako cesarskie dziecko i moi mali cesarzowie też. źródło: Internet: hellomama.pl |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | cesarz |
cesarze cesarzowie |
ndepr |
| cesarze |
depr | ||
| D. | cesarza |
cesarzy cesarzów |
|
| C. | cesarzowi |
cesarzom |
|
| B. | cesarza |
cesarzy cesarzów |
|
| N. | cesarzem |
cesarzami |
|
| Ms. | cesarzu |
cesarzach |
|
| W. | cesarzu |
cesarze cesarzowie |
ndepr |
| cesarze |
depr |