UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

chwytać się

Chronologizacja

XVI w., SPXVI

Pochodzenie

Zob.  chwytać 

1. za serce

Definicja

szybkim ruchem kłaść rękę na innej części swojego ciała

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  łapać się
antonimy:  puszczać się
hiperonimy:  przytrzymywać się

Połączenia

  • chwytać się za gardło, za głowę, za serce

Cytaty

Od czasu do czasu puszcza kierownicę i chwyta się jedną ręką za głowę - druga zajęta jest słuchawką.

źródło: NKJP: Ewa Cechnicka: Znak Anny, 1997

Nareszcie przestała myśleć o bólu, gorączkowo chwytać się co chwila za lewy bok, jakby miało to zapobiec atakowi.

źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Excentrycy, 2007

Szpony sięgnęły szyi. Wioletta odskoczyła, chwytając się za gardło.

źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Rytuał, 2008

Carlos spiął się i uderzył czołem w nos Messera. Chrupnęła ledwie zrośnięta chrząstka, Maciek poleciał w tył, chwytając się odruchowo za twarz.

źródło: NKJP: Małgorzata Kuźmińska, Michał Kuźmiński: Sekret Kroke, 2009

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. chwytam się
 chwytamy się
2 os. chwytasz się
 chwytacie się
3 os. chwyta się
 chwytają się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. chwytałem się
+(e)m się chwytał
 chwytałam się
+(e)m się chwytała
 chwytałom się
+(e)m się chwytało
 chwytaliśmy się
+(e)śmy się chwytali
 chwytałyśmy się
+(e)śmy się chwytały
2 os. chwytałeś się
+(e)ś się chwytał
 chwytałaś się
+(e)ś się chwytała
 chwytałoś się
+(e)ś się chwytało
 chwytaliście się
+(e)ście się chwytali
 chwytałyście się
+(e)ście się chwytały
3 os. chwytał się
 chwytała się
 chwytało się
 chwytali się
 chwytały się

bezosobnik: chwytano się

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę się chwytał
będę się chwytać
 będę się chwytała
będę się chwytać
 będę się chwytało
będę się chwytać
 będziemy się chwytali
będziemy się chwytać
 będziemy się chwytały
będziemy się chwytać
2 os. będziesz się chwytał
będziesz się chwytać
 będziesz się chwytała
będziesz się chwytać
 będziesz się chwytało
będziesz się chwytać
 będziecie się chwytali
będziecie się chwytać
 będziecie się chwytały
będziecie się chwytać
3 os. będzie się chwytał
będzie się chwytać
 będzie się chwytała
będzie się chwytać
 będzie się chwytało
będzie się chwytać
 będą się chwytali
będą się chwytać
 będą się chwytały
będą się chwytać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. chwytajmy się
2 os. chwytaj się
 chwytajcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. chwytałbym się
bym się chwytał
 chwytałabym się
bym się chwytała
 chwytałobym się
bym się chwytało
 chwytalibyśmy się
byśmy się chwytali
 chwytałybyśmy się
byśmy się chwytały
2 os. chwytałbyś się
byś się chwytał
 chwytałabyś się
byś się chwytała
 chwytałobyś się
byś się chwytało
 chwytalibyście się
byście się chwytali
 chwytałybyście się
byście się chwytały
3 os. chwytałby się
by się chwytał
 chwytałaby się
by się chwytała
 chwytałoby się
by się chwytało
 chwytaliby się
by się chwytali
 chwytałyby się
by się chwytały

bezosobnik: chwytano by się

bezokolicznik: chwytać się

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając się

gerundium: chwytanie się

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający się

odpowiednik aspektowy: chwycić się

Składnia

Rzosobowy + chwytać się +
(CZYM) + za CO

2. za ręce

Definicja

chwytać siebie nawzajem za jakąś część ciała

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  łapać się
antonimy:  puszczać się
hiperonimy:  przytrzymywać się

Połączenia

  • chwytać się za ramiona, za ręce

Cytaty

Kiedy kapłan wznosi ręce i padają pierwsze słowa „Ojcze nasz...” , ludzie w kościele chwytają się za ręce.

źródło: NKJP: Grażyna Lubińska: Jezus idzie szybko, Gazeta Wyborcza, 1993-04-09

Zebrani faryzeusze krzyczeli, chwytali się wzajem za rękawy, za pasy, za chwasty od płaszczy, podnosili ze zgrozą ręce, targali się za brody.

źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949

Potężne gałęzie chwytają się kilkanaście metrów ponad drogą, tworząc łukowate sklepienie.

źródło: Internet

„Tunel ramion” – wszyscy uczestnicy dobierają się w dwójki, stają naprzeciwko siebie, chwytają się za ramiona, pierwsza para rozdziela się, idzie na koniec tunelu i poszczególne osoby przechodzą pojedynczo wśród tunelu ramion.

źródło: NKJP: Marzenna Fitas: „Jesteśmy tak różni, że aż podobni do siebie...” – plan zajęć integracyjnych w pierwszej klasie gimnazjum, Wychowawca, 2009-3

Na koniec wszyscy chwytają się za ręce, aby zatańczyć z bohaterami bajki.

źródło: NKJP: Dorota Woźniak: Duże atrakcje w małym mieście, Duże atrakcje w małym mieście, 2008-07-25

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. chwytam się
 chwytamy się
2 os. chwytasz się
 chwytacie się
3 os. chwyta się
 chwytają się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. chwytałem się
+(e)m się chwytał
 chwytałam się
+(e)m się chwytała
 chwytałom się
+(e)m się chwytało
 chwytaliśmy się
+(e)śmy się chwytali
 chwytałyśmy się
+(e)śmy się chwytały
2 os. chwytałeś się
+(e)ś się chwytał
 chwytałaś się
+(e)ś się chwytała
 chwytałoś się
+(e)ś się chwytało
 chwytaliście się
+(e)ście się chwytali
 chwytałyście się
+(e)ście się chwytały
3 os. chwytał się
 chwytała się
 chwytało się
 chwytali się
 chwytały się

bezosobnik: chwytano się

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę się chwytał
będę się chwytać
 będę się chwytała
będę się chwytać
 będę się chwytało
będę się chwytać
 będziemy się chwytali
będziemy się chwytać
 będziemy się chwytały
będziemy się chwytać
2 os. będziesz się chwytał
będziesz się chwytać
 będziesz się chwytała
będziesz się chwytać
 będziesz się chwytało
będziesz się chwytać
 będziecie się chwytali
będziecie się chwytać
 będziecie się chwytały
będziecie się chwytać
3 os. będzie się chwytał
będzie się chwytać
 będzie się chwytała
będzie się chwytać
 będzie się chwytało
będzie się chwytać
 będą się chwytali
będą się chwytać
 będą się chwytały
będą się chwytać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. chwytajmy się
2 os. chwytaj się
 chwytajcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. chwytałbym się
bym się chwytał
 chwytałabym się
bym się chwytała
 chwytałobym się
bym się chwytało
 chwytalibyśmy się
byśmy się chwytali
 chwytałybyśmy się
byśmy się chwytały
2 os. chwytałbyś się
byś się chwytał
 chwytałabyś się
byś się chwytała
 chwytałobyś się
byś się chwytało
 chwytalibyście się
byście się chwytali
 chwytałybyście się
byście się chwytały
3 os. chwytałby się
by się chwytał
 chwytałaby się
by się chwytała
 chwytałoby się
by się chwytało
 chwytaliby się
by się chwytali
 chwytałyby się
by się chwytały

bezosobnik: chwytano by się

bezokolicznik: chwytać się

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając się

gerundium: chwytanie się

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający się

odpowiednik aspektowy: chwycić się

Składnia

bez ograniczeń + chwytać się +
(za CO)

3. poręczy

Definicja

zaciskać na czymś palce (w wypadku zwierząt: pazury, zęby lub dziób), aby nie upaść lub nie spaść

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:  łapać się
antonimy:  puszczać się
hiperonimy:  przytrzymywać się

Połączenia

  • chwytać się poręczy; gałęzi
  • chwytać się rękoma
  • chwytać się kurczowo, oburącz

Cytaty

Akrobacje - mój Tuptuś, gdy chce wyjść z terrarium, to staje na dwóch łapach i chwyta się kratki wentylacyjnej pazurkami, a następnie próbuje wejść na nią nogami, co nie zawsze mu się udaje.

źródło: NKJP: Dzieci o swoich zwierzętach - czyli do młodych czytelników, EKO-U Nas, 17 (27), 2002

Nauczył się już wspinać po skale, wiedział, jak klinować nóż, jak stawiać nogi i jak chwytać się rękoma, ale nie miał pojęcia, jak można się wspiąć po pionowym śniegu.

źródło: NKJP: Zygmunt Miłoszewski: Góry Żmijowe, 2006

- Zdarza się nawet, że właściciele przywiązują psom do tułowia ciężarki - mówi Grzegorz W.[...], kierownik tomaszowskiego schroniska dla bezdomnych zwierząt. - Tak obciążony pies chwyta się gałęzi, by wzmacniać określone partie mięśni.

źródło: NKJP: Trenują agresję?, Dziennik Łódzki, 2004-06-05

Tocząc się w dół, próbował chwytać się ostrych krawędzi skał, raniąc sobie dłonie.

źródło: NKJP: Szymon Czarny: Ecce… Homo, Esensja, 2008-03

(...) oswoiły się trochę z obcą ziemią, zaczęły po niewieściemu wrastać w podglebie - tak jak trawa chwyta się korzonkami - aby przetrwać, uchronić dzieci, przetrwać i wrócić.

źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Wielbłąd na stepie, 1978

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. chwytam się
 chwytamy się
2 os. chwytasz się
 chwytacie się
3 os. chwyta się
 chwytają się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. chwytałem się
+(e)m się chwytał
 chwytałam się
+(e)m się chwytała
 chwytałom się
+(e)m się chwytało
 chwytaliśmy się
+(e)śmy się chwytali
 chwytałyśmy się
+(e)śmy się chwytały
2 os. chwytałeś się
+(e)ś się chwytał
 chwytałaś się
+(e)ś się chwytała
 chwytałoś się
+(e)ś się chwytało
 chwytaliście się
+(e)ście się chwytali
 chwytałyście się
+(e)ście się chwytały
3 os. chwytał się
 chwytała się
 chwytało się
 chwytali się
 chwytały się

bezosobnik: chwytano się

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę się chwytał
będę się chwytać
 będę się chwytała
będę się chwytać
 będę się chwytało
będę się chwytać
 będziemy się chwytali
będziemy się chwytać
 będziemy się chwytały
będziemy się chwytać
2 os. będziesz się chwytał
będziesz się chwytać
 będziesz się chwytała
będziesz się chwytać
 będziesz się chwytało
będziesz się chwytać
 będziecie się chwytali
będziecie się chwytać
 będziecie się chwytały
będziecie się chwytać
3 os. będzie się chwytał
będzie się chwytać
 będzie się chwytała
będzie się chwytać
 będzie się chwytało
będzie się chwytać
 będą się chwytali
będą się chwytać
 będą się chwytały
będą się chwytać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. chwytajmy się
2 os. chwytaj się
 chwytajcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. chwytałbym się
bym się chwytał
 chwytałabym się
bym się chwytała
 chwytałobym się
bym się chwytało
 chwytalibyśmy się
byśmy się chwytali
 chwytałybyśmy się
byśmy się chwytały
2 os. chwytałbyś się
byś się chwytał
 chwytałabyś się
byś się chwytała
 chwytałobyś się
byś się chwytało
 chwytalibyście się
byście się chwytali
 chwytałybyście się
byście się chwytały
3 os. chwytałby się
by się chwytał
 chwytałaby się
by się chwytała
 chwytałoby się
by się chwytało
 chwytaliby się
by się chwytali
 chwytałyby się
by się chwytały

bezosobnik: chwytano by się

bezokolicznik: chwytać się

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając się

gerundium: chwytanie się

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający się

odpowiednik aspektowy: chwycić się

Składnia

bez ograniczeń + chwytać się +
(CZEGO) + (CZYM)

Informacja normatywna

Uznawane za niepoprawne:  chwytać się za coś 

4. w sieci

Definicja

dawać się nagle złapać przy użyciu określonych narzędzi

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:  łapać się

Cytaty

Wygłodniałe zwierzęta łatwo chwytały się w sidła.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. chwytam się
 chwytamy się
2 os. chwytasz się
 chwytacie się
3 os. chwyta się
 chwytają się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. chwytałem się
+(e)m się chwytał
 chwytałam się
+(e)m się chwytała
 chwytałom się
+(e)m się chwytało
 chwytaliśmy się
+(e)śmy się chwytali
 chwytałyśmy się
+(e)śmy się chwytały
2 os. chwytałeś się
+(e)ś się chwytał
 chwytałaś się
+(e)ś się chwytała
 chwytałoś się
+(e)ś się chwytało
 chwytaliście się
+(e)ście się chwytali
 chwytałyście się
+(e)ście się chwytały
3 os. chwytał się
 chwytała się
 chwytało się
 chwytali się
 chwytały się

bezosobnik: chwytano się

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę się chwytał
będę się chwytać
 będę się chwytała
będę się chwytać
 będę się chwytało
będę się chwytać
 będziemy się chwytali
będziemy się chwytać
 będziemy się chwytały
będziemy się chwytać
2 os. będziesz się chwytał
będziesz się chwytać
 będziesz się chwytała
będziesz się chwytać
 będziesz się chwytało
będziesz się chwytać
 będziecie się chwytali
będziecie się chwytać
 będziecie się chwytały
będziecie się chwytać
3 os. będzie się chwytał
będzie się chwytać
 będzie się chwytała
będzie się chwytać
 będzie się chwytało
będzie się chwytać
 będą się chwytali
będą się chwytać
 będą się chwytały
będą się chwytać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. chwytajmy się
2 os. chwytaj się
 chwytajcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. chwytałbym się
bym się chwytał
 chwytałabym się
bym się chwytała
 chwytałobym się
bym się chwytało
 chwytalibyśmy się
byśmy się chwytali
 chwytałybyśmy się
byśmy się chwytały
2 os. chwytałbyś się
byś się chwytał
 chwytałabyś się
byś się chwytała
 chwytałobyś się
byś się chwytało
 chwytalibyście się
byście się chwytali
 chwytałybyście się
byście się chwytały
3 os. chwytałby się
by się chwytał
 chwytałaby się
by się chwytała
 chwytałoby się
by się chwytało
 chwytaliby się
by się chwytali
 chwytałyby się
by się chwytały

bezosobnik: chwytano by się

bezokolicznik: chwytać się

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając się

gerundium: chwytanie się

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający się

odpowiedniki aspektowe: schwytać się , chwycić się

Składnia

Rzżywotny + chwytać się +
GDZIE

5. wyjaśnień

Definicja

będąc w trudnej sytuacji, traktować coś jako ratunek

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  czepiać się, uczepiać się

Cytaty

Tej nocy nie śpię. Nad ranem chwytam się pierwszej myśli, jaka mi się przemknęła, gdy kończyłam czytać list.

źródło: NKJP: Ewa Nowacka: Małe kochanie, wielka miłość, 1997

Porażony strachem pierwszy człowiek chwyta się każdego wyjaśnienia, byle tylko zapewniło mu chwilę spokoju.

źródło: NKJP: Michał Komar: Wtajemniczenia, 2009

Mimo to i w drugiej części sporo jest melancholii – wszak to opowieść o starzejącym się mężczyźnie, który desperacko chwyta się ostatniej szansy na szczęście, jednocześnie wiedząc, że zapłaci za to wysoką cenę.

źródło: NKJP: Anna Kańtoch: Problemów inspektora Slidera ciąg dalszy, Esensja, 2008-02

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. chwytam się
 chwytamy się
2 os. chwytasz się
 chwytacie się
3 os. chwyta się
 chwytają się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. chwytałem się
+(e)m się chwytał
 chwytałam się
+(e)m się chwytała
 chwytałom się
+(e)m się chwytało
 chwytaliśmy się
+(e)śmy się chwytali
 chwytałyśmy się
+(e)śmy się chwytały
2 os. chwytałeś się
+(e)ś się chwytał
 chwytałaś się
+(e)ś się chwytała
 chwytałoś się
+(e)ś się chwytało
 chwytaliście się
+(e)ście się chwytali
 chwytałyście się
+(e)ście się chwytały
3 os. chwytał się
 chwytała się
 chwytało się
 chwytali się
 chwytały się

bezosobnik: chwytano się

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę się chwytał
będę się chwytać
 będę się chwytała
będę się chwytać
 będę się chwytało
będę się chwytać
 będziemy się chwytali
będziemy się chwytać
 będziemy się chwytały
będziemy się chwytać
2 os. będziesz się chwytał
będziesz się chwytać
 będziesz się chwytała
będziesz się chwytać
 będziesz się chwytało
będziesz się chwytać
 będziecie się chwytali
będziecie się chwytać
 będziecie się chwytały
będziecie się chwytać
3 os. będzie się chwytał
będzie się chwytać
 będzie się chwytała
będzie się chwytać
 będzie się chwytało
będzie się chwytać
 będą się chwytali
będą się chwytać
 będą się chwytały
będą się chwytać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. chwytajmy się
2 os. chwytaj się
 chwytajcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. chwytałbym się
bym się chwytał
 chwytałabym się
bym się chwytała
 chwytałobym się
bym się chwytało
 chwytalibyśmy się
byśmy się chwytali
 chwytałybyśmy się
byśmy się chwytały
2 os. chwytałbyś się
byś się chwytał
 chwytałabyś się
byś się chwytała
 chwytałobyś się
byś się chwytało
 chwytalibyście się
byście się chwytali
 chwytałybyście się
byście się chwytały
3 os. chwytałby się
by się chwytał
 chwytałaby się
by się chwytała
 chwytałoby się
by się chwytało
 chwytaliby się
by się chwytali
 chwytałyby się
by się chwytały

bezosobnik: chwytano by się

bezokolicznik: chwytać się

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając się

gerundium: chwytanie się

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający się

odpowiednik aspektowy: chwycić się

Składnia

Rzosobowy + chwytać się +
CZEGO

6. sposobów

Definicja

wykorzystywać do osiągnięcia celu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  imać się

Połączenia

  • chwytać się jakichś metod, sposobów, sztuczek; kłamstwa; pretekstu

Cytaty

Ci, co nie załapali się na internowanie przez policję polityczną, a tym samym nie mogli liczyć na paszport z prawem do jednokrotnego przekroczenia granicy, chwytali się różnych drastycznych metod. Przepływali po Bałtyku kajakami na Bornholm, prześlizgiwali starymi szlakami przez Tatry.

źródło: NKJP: Mariusz Ziomecki: Lato nieśmiertelnych, 2002

Nie głaszcze wiernych, nie urządza im emocjonalnej sauny, nie chwyta się tanich gestów, nie zabiega o popularność.

źródło: NKJP: Internet

Chwytasz się wszelkich guseł, żeby wyleczyć mnie z zapalenia stawów.

źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Prawiek i inne czasy, 1996

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. chwytam się
 chwytamy się
2 os. chwytasz się
 chwytacie się
3 os. chwyta się
 chwytają się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. chwytałem się
+(e)m się chwytał
 chwytałam się
+(e)m się chwytała
 chwytałom się
+(e)m się chwytało
 chwytaliśmy się
+(e)śmy się chwytali
 chwytałyśmy się
+(e)śmy się chwytały
2 os. chwytałeś się
+(e)ś się chwytał
 chwytałaś się
+(e)ś się chwytała
 chwytałoś się
+(e)ś się chwytało
 chwytaliście się
+(e)ście się chwytali
 chwytałyście się
+(e)ście się chwytały
3 os. chwytał się
 chwytała się
 chwytało się
 chwytali się
 chwytały się

bezosobnik: chwytano się

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę się chwytał
będę się chwytać
 będę się chwytała
będę się chwytać
 będę się chwytało
będę się chwytać
 będziemy się chwytali
będziemy się chwytać
 będziemy się chwytały
będziemy się chwytać
2 os. będziesz się chwytał
będziesz się chwytać
 będziesz się chwytała
będziesz się chwytać
 będziesz się chwytało
będziesz się chwytać
 będziecie się chwytali
będziecie się chwytać
 będziecie się chwytały
będziecie się chwytać
3 os. będzie się chwytał
będzie się chwytać
 będzie się chwytała
będzie się chwytać
 będzie się chwytało
będzie się chwytać
 będą się chwytali
będą się chwytać
 będą się chwytały
będą się chwytać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. chwytajmy się
2 os. chwytaj się
 chwytajcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. chwytałbym się
bym się chwytał
 chwytałabym się
bym się chwytała
 chwytałobym się
bym się chwytało
 chwytalibyśmy się
byśmy się chwytali
 chwytałybyśmy się
byśmy się chwytały
2 os. chwytałbyś się
byś się chwytał
 chwytałabyś się
byś się chwytała
 chwytałobyś się
byś się chwytało
 chwytalibyście się
byście się chwytali
 chwytałybyście się
byście się chwytały
3 os. chwytałby się
by się chwytał
 chwytałaby się
by się chwytała
 chwytałoby się
by się chwytało
 chwytaliby się
by się chwytali
 chwytałyby się
by się chwytały

bezosobnik: chwytano by się

bezokolicznik: chwytać się

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając się

gerundium: chwytanie się

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający się

odpowiednik aspektowy: chwycić się

Składnia

Rzosobowy + chwytać się +
CZEGO

7. pracy

Definicja

wykonywać określoną czynność przez krótki czas, po czym zaczynać się zajmować czymś innym

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca

Połączenia

  • chwytać się pracy; (różnych) zajęć;

Cytaty

Chwytał się najrozmaitszych zawodów, zdarzyło mu się być cieślą, murarzem, górnikiem, drwalem, wiertaczem, ale naturę miał włóczęgowską, stale go niosło w nieznane strony.

źródło: NKJP: Jerzy Krzysztoń: Wielbłąd na stepie, 1978

Do USA trafił rok później. Ze słabą znajomością języka angielskiego chwytał się różnych dorywczych zajęć w fabrykach w Chicago.

źródło: NKJP: Elżbieta Podolska : Marek Zaradniak: Polacy trzymają się mocno, Gazeta Poznańska, 2006-01-27

W końcu zwyciężyła miłość do gór, ziemi, owiec, ubogacona miłością do Polki, nauczycielki Marii i miłość zaowocowała czterema synami. Głową rodziny trzeba było być, więc pracował w lesie, chwytał się chałupnictwa, hodowli owiec.

źródło: NKJP: Owczarz z Owczar, Gazeta Krakowska, 2004-06-15

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. chwytam się
 chwytamy się
2 os. chwytasz się
 chwytacie się
3 os. chwyta się
 chwytają się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. chwytałem się
+(e)m się chwytał
 chwytałam się
+(e)m się chwytała
 chwytałom się
+(e)m się chwytało
 chwytaliśmy się
+(e)śmy się chwytali
 chwytałyśmy się
+(e)śmy się chwytały
2 os. chwytałeś się
+(e)ś się chwytał
 chwytałaś się
+(e)ś się chwytała
 chwytałoś się
+(e)ś się chwytało
 chwytaliście się
+(e)ście się chwytali
 chwytałyście się
+(e)ście się chwytały
3 os. chwytał się
 chwytała się
 chwytało się
 chwytali się
 chwytały się

bezosobnik: chwytano się

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę się chwytał
będę się chwytać
 będę się chwytała
będę się chwytać
 będę się chwytało
będę się chwytać
 będziemy się chwytali
będziemy się chwytać
 będziemy się chwytały
będziemy się chwytać
2 os. będziesz się chwytał
będziesz się chwytać
 będziesz się chwytała
będziesz się chwytać
 będziesz się chwytało
będziesz się chwytać
 będziecie się chwytali
będziecie się chwytać
 będziecie się chwytały
będziecie się chwytać
3 os. będzie się chwytał
będzie się chwytać
 będzie się chwytała
będzie się chwytać
 będzie się chwytało
będzie się chwytać
 będą się chwytali
będą się chwytać
 będą się chwytały
będą się chwytać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. chwytajmy się
2 os. chwytaj się
 chwytajcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. chwytałbym się
bym się chwytał
 chwytałabym się
bym się chwytała
 chwytałobym się
bym się chwytało
 chwytalibyśmy się
byśmy się chwytali
 chwytałybyśmy się
byśmy się chwytały
2 os. chwytałbyś się
byś się chwytał
 chwytałabyś się
byś się chwytała
 chwytałobyś się
byś się chwytało
 chwytalibyście się
byście się chwytali
 chwytałybyście się
byście się chwytały
3 os. chwytałby się
by się chwytał
 chwytałaby się
by się chwytała
 chwytałoby się
by się chwytało
 chwytaliby się
by się chwytali
 chwytałyby się
by się chwytały

bezosobnik: chwytano by się

bezokolicznik: chwytać się

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając się

gerundium: chwytanie się

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający się

odpowiednik aspektowy: chwycić się

Składnia

Rzosobowy + chwytać się +
CZEGO

8. na śpiewaniu

Definicja

nagle uświadamiać sobie, że się od dłuższego postępuje w określony sposób

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:  łapać się

Cytaty

A co do muzyki - to miałem wrażenie (ale tylko na samym początku), iż jest nieprzebojową a kompozycje wręcz zmęczone, ale już po kilku dniach zacząłem chwytać się na wspólnym śpiewaniu z McCulochem.

źródło: NKJP: Andrzej Masłowski: Na początek znajomości, Gazeta Poznańska, 2001-07-20

Czasem nawet chwytam się na tym, że pobłażliwie, z pewną wyższością patrzę na rozentuzjazmowanych ludzi, którzy wyobrażają sobie, że zaczęło się coś nowego, nieodwracalnego, lepszego.

źródło: NKJP: Waldemar Kuczyński: Burza nad Wisłą: dziennik 1980-1981, 1981

Downar usiłował śledzić akcję, ale co chwila chwytał się na tym, że myśli o czym innym.

źródło: NKJP: Zygmunt Zeydler-Zborowski: Czarny mercedes, 1958

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. chwytam się
 chwytamy się
2 os. chwytasz się
 chwytacie się
3 os. chwyta się
 chwytają się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. chwytałem się
+(e)m się chwytał
 chwytałam się
+(e)m się chwytała
 chwytałom się
+(e)m się chwytało
 chwytaliśmy się
+(e)śmy się chwytali
 chwytałyśmy się
+(e)śmy się chwytały
2 os. chwytałeś się
+(e)ś się chwytał
 chwytałaś się
+(e)ś się chwytała
 chwytałoś się
+(e)ś się chwytało
 chwytaliście się
+(e)ście się chwytali
 chwytałyście się
+(e)ście się chwytały
3 os. chwytał się
 chwytała się
 chwytało się
 chwytali się
 chwytały się

bezosobnik: chwytano się

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę się chwytał
będę się chwytać
 będę się chwytała
będę się chwytać
 będę się chwytało
będę się chwytać
 będziemy się chwytali
będziemy się chwytać
 będziemy się chwytały
będziemy się chwytać
2 os. będziesz się chwytał
będziesz się chwytać
 będziesz się chwytała
będziesz się chwytać
 będziesz się chwytało
będziesz się chwytać
 będziecie się chwytali
będziecie się chwytać
 będziecie się chwytały
będziecie się chwytać
3 os. będzie się chwytał
będzie się chwytać
 będzie się chwytała
będzie się chwytać
 będzie się chwytało
będzie się chwytać
 będą się chwytali
będą się chwytać
 będą się chwytały
będą się chwytać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. chwytajmy się
2 os. chwytaj się
 chwytajcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. chwytałbym się
bym się chwytał
 chwytałabym się
bym się chwytała
 chwytałobym się
bym się chwytało
 chwytalibyśmy się
byśmy się chwytali
 chwytałybyśmy się
byśmy się chwytały
2 os. chwytałbyś się
byś się chwytał
 chwytałabyś się
byś się chwytała
 chwytałobyś się
byś się chwytało
 chwytalibyście się
byście się chwytali
 chwytałybyście się
byście się chwytały
3 os. chwytałby się
by się chwytał
 chwytałaby się
by się chwytała
 chwytałoby się
by się chwytało
 chwytaliby się
by się chwytali
 chwytałyby się
by się chwytały

bezosobnik: chwytano by się

bezokolicznik: chwytać się

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając się

gerundium: chwytanie się

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający się

odpowiednik aspektowy: chwycić się

Składnia

Rzosobowy + chwytać się +
na CZYM

9. rdza się (nie) chwyta

Definicja

ogarniać swoim szkodliwym działaniem

Noty o użyciu

Używane zwykle z przeczeniem.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn

Cytaty

– A nie myśli pan czasami o nowym samochodzie? – ryzykujemy. – A po co mi? Gdzie ja lepszy znajdę? To najlepsze auto na świecie, niezawodne i tanie w utrzymaniu. Nawet rdza się go nie chwyta. Niech pan powie, czy widział pan rdzę na karoserii?

źródło: NKJP: Maciej Kołodziejczyk: Wolnoć Tomku w swoim domku, Trybuna Śląska, 2003-05-23

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. chwytam się
 chwytamy się
2 os. chwytasz się
 chwytacie się
3 os. chwyta się
 chwytają się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. chwytałem się
+(e)m się chwytał
 chwytałam się
+(e)m się chwytała
 chwytałom się
+(e)m się chwytało
 chwytaliśmy się
+(e)śmy się chwytali
 chwytałyśmy się
+(e)śmy się chwytały
2 os. chwytałeś się
+(e)ś się chwytał
 chwytałaś się
+(e)ś się chwytała
 chwytałoś się
+(e)ś się chwytało
 chwytaliście się
+(e)ście się chwytali
 chwytałyście się
+(e)ście się chwytały
3 os. chwytał się
 chwytała się
 chwytało się
 chwytali się
 chwytały się

bezosobnik: chwytano się

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę się chwytał
będę się chwytać
 będę się chwytała
będę się chwytać
 będę się chwytało
będę się chwytać
 będziemy się chwytali
będziemy się chwytać
 będziemy się chwytały
będziemy się chwytać
2 os. będziesz się chwytał
będziesz się chwytać
 będziesz się chwytała
będziesz się chwytać
 będziesz się chwytało
będziesz się chwytać
 będziecie się chwytali
będziecie się chwytać
 będziecie się chwytały
będziecie się chwytać
3 os. będzie się chwytał
będzie się chwytać
 będzie się chwytała
będzie się chwytać
 będzie się chwytało
będzie się chwytać
 będą się chwytali
będą się chwytać
 będą się chwytały
będą się chwytać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. chwytajmy się
2 os. chwytaj się
 chwytajcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. chwytałbym się
bym się chwytał
 chwytałabym się
bym się chwytała
 chwytałobym się
bym się chwytało
 chwytalibyśmy się
byśmy się chwytali
 chwytałybyśmy się
byśmy się chwytały
2 os. chwytałbyś się
byś się chwytał
 chwytałabyś się
byś się chwytała
 chwytałobyś się
byś się chwytało
 chwytalibyście się
byście się chwytali
 chwytałybyście się
byście się chwytały
3 os. chwytałby się
by się chwytał
 chwytałaby się
by się chwytała
 chwytałoby się
by się chwytało
 chwytaliby się
by się chwytali
 chwytałyby się
by się chwytały

bezosobnik: chwytano by się

bezokolicznik: chwytać się

imiesłów przysłówkowy współczesny: chwytając się

gerundium: chwytanie się

imiesłów przymiotnikowy czynny: chwytający się

Składnia

bez ograniczeń + chwytać się +
KOGO/CZEGO

Frazeologizmy

ktoś łapie się za głowę
ktoś chwyta się za głowę
Data ostatniej modyfikacji: 27.05.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN