UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

nikt

Chronologizacja

1397, SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

	liczba pojedyncza
M.	nikt
D.	nikogo
D poprz.
C.	nikomu
B.	nikogo
N.	nikim
Ms.	nikim
W.	-

Pochodzenie

psł. *nikъto 'żaden człowiek, nikt'

Forma prasłowiańska od zaimka *kъto 'kto' z zaprzeczeniem *ni-; zob. ni , kto

1. z nas

Definicja

[informuje o tym, że] nie ma kogoś takiego, o kim można by powiedzieć to, o czym mowa

Noty o użyciu

Wymaga negacji czasownika w funkcji orzeczenia.

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie ogólne określenia ilości

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	pies z kulawą nogą
	antonimy:	każdy

Połączenia

nikt bliski, inny, obcy, ważny, żywy
nikt spośród mieszkańców, żyjących
nikt z dorosłych, z gości, z kierownictwa, z nas, z obecnych, z pracowników, z rodziny, z tutejszych, z was, ze znajomych
nikt na świecie
nikt w domu, w Europie, w kraju, w Polsce, w Warszawie
nikomu niepotrzebny
nikt nie chciał, nie kazał, nie kwestionował, nie kwapił się, nie marzył, nie mógł, nie myślał, nie ocalał, nie odebrał, nie otworzył, nie pilnował, nie podsłuchiwał, nie pojął, nie pojmował, nie pomógł, nie potrafił, nie potwierdził, nie przeczył, nie przeszkadzał, nie przeżył, nie przypuszczał, nie sądził, nie słuchał, nie słyszał, nie spał, nie śmiał, nie tańczył, nie uciekł, nie umarł, nie umiał, nie usłyszał, nie uważał, nie uwierzył, nie wątpił, nie widział, nie wiedział, nie wierzył, nie wołał, nie zaprzeczył, nie zauważył, nie zdążył, nie zdołał, nie zdradził, nie zmienił, nie znał, nie zobaczył; się nie domyślał, się nie dowiedział, się nie odezwał, się nie odważył, się nie ośmielił, się nie spodziewał, się nie ważył
nikogo nie było, nie brakowało
nie bać się, nie dostrzegać, nie kochać, nie krzywdzić, nie lubić, nie mamić, nie mieć, nie namawiać, nie obrazić, nie obudzić, nie oskarżać, nie oszczędzać, nie oszukiwać, nie podejrzewać, nie prosić, nie przekonywać, nie pytać, nie spotkać, nie spostrzec, nie tknąć, nie udawać, nie wpuszczać, nie wstydzić się, nie wydać, nie zastać, nie złapać, nie zauważyć, nie zmuszać, nie znać, nie znaleźć, nie zrozumieć nikogo
nie darować, nie kłaniać się, nie mówić, nie oddać, nie odebrać, nie odmawiać, nie opowiadać, nie otwierać, nie pisnąć (słowa), nie powtarzać, nie pozwolić, nie przepuścić, nie przyjmować, nie przysięgać, nie przyznać (racji), nie służyć, nie tłumaczyć się, nie ufać, nie wadzić, nie wierzyć, nie wyjawić, nie wyrządzić (krzywdy), nie zaszkodzić, nie zwierzać się nikomu
nie dzwonić, nie należeć, nie zwracać się do nikogo
nie stosować, nie żywić czegoś wobec nikogo
nie oglądać się, nie patrzeć na nikogo
nie odpowiadać za coś, nie uciekać, nie ukrywać się przed nikim
nie dzielić się, nie rozmawiać, nie spotykać się, nie wiązać się, nie żyć z nikim
absolutnie, prawie, raczej nikt; po prostu nikt; nikt tutaj; nikt o zdrowych zmysłach

Cytaty

	Nikt spośród załogi nie wierzył, że uda im się ujść z życiem z opresji [...]. źródło: NKJP: Andrzej Sarwa: Strzyga, 2006
	Okazało się, że nikogo takiego nie było. źródło: NKJP: Jerzy Brzeziński: Metodologia badań psychologicznych, 1996
	Nie udostępniajmy [...] swoich danych osobowych nikomu obcemu. źródło: NKJP: Komputerowi bandyci, Dziennik Polski, 2002-04-08
	Choć już od kilku lat była policjantką, nigdy nikogo nie uderzyła. Żadnego przestępcy ani narkomana. źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Słowa obcego, 1998
	Nie słyszałem o nikim z lewicy, kto miałby z tym coś wspólnego. źródło: NKJP: Czesław Rychlewski: Stare chwyty, 2006

Składnia

	+	nikt	+	(JAKI)
	+	nikt	+	(spośród/z KOGO)

2. taki nikt

Definicja

pejorat.

osoba uważana za niewiele znaczącą lub nic nieznaczącą w jakimś środowisku

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

	antonimy:	ktoś
	hiperonimy:	nic II

Połączenia

taki nikt
być, okazać się nikim

Cytaty

	Antek z wrażenia milczał. Nie sądził, że ni stąd ni zowąd taki nikt tu wejdzie, usiądzie naprzeciwko niego i nawet się nie przedstawiwszy, od niechcenia mu powie, żeby gadał, co wie. źródło: Andrzej Boruszewski: The Łoś, 2013 (books.google.pl)
	[...] oto przyszedł taki nikt znikąd i od razu śle jakieś swoje wypociny. źródło: NKJP: Internet
	Doświadczysz tego, że jesteś kompletnym zerem, nawet nie zerem, kompletnym nikim i niczym [...]. źródło: Internet: forum.niejedzenie.info
	Patrzymy mu w oczy [...]. I gdy tylko zobaczymy jakąś rysę, gdy tylko przyłapiemy go na jakimś potknięciu, to go odrzucamy i cynicznie kiwamy głowami, że jeszcze jeden okazał się nikim. źródło: NKJP: Mieczysław Maliński: Zamyślenia, 1998
	[...] pękam ze śmiechu, jak słyszę słowo „celebrytka” w zestawieniu z takim nikim. źródło: Intrnet: wiocha.pl

Frazeologizmy

nikt nie umarł od czegoś

Przysłowia

Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie

Data ostatniej modyfikacji: 14.12.2018