UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

dziewiątka

Chronologizacja

SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. dziewięć

1. cyfra

Definicja

cyfra, która oznacza liczbę 9

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język pisanie

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie szczegółowe określenia ilości

Połączenia

arabska, rzymska dziewiątka

Cytaty

Przecena największych giełdowych spółek przyczyniła się do tego, że na wskaźniku notowań WIG20 ujrzeliśmy - po raz pierwszy od 8 października 1998 roku - dziewiątkę z przodu.

źródło: NKJP: Globalna wyprzedaż, Dziennik Polski, 2001-09-22

Supermarkety to również psychologia: wszechobecne obniżki i promocje, atrakcyjne formy sprzedaży, ceny w których dominują dziewiątki, odpowiednio zapakowane i ustawione obok siebie towary sprawiają, że zakupy z impulsu, niezamierzone, stanowią ponad 50%ogółu zrobionych.

źródło: NKJP: Dariusz Urban: Inwazja trwa, Magazyn Puls Studenta, 1999-01-01

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dziewiątka	dziewiątki
D.	dziewiątki	dziewiątek

C.	dziewiątce	dziewiątkom
B.	dziewiątkę	dziewiątki
N.	dziewiątką	dziewiątkami
Ms.	dziewiątce	dziewiątkach
W.	dziewiątko	dziewiątki

2. numer

Definicja

to, co zostało oznaczone numerem 9

Cytaty

Odmiana

część mowy: rzeczownik

2.a mieszkanie

Definicja

pot.

pomieszczenie lub budynek oznaczone numerem 9

Noty o użyciu

Wyraz zapisywany niekiedy w cudzysłowie.

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka dom/inne miejsca zamieszkania i ich otoczenie

Połączenia

lokator, lokatorka, pan, pani, państwo, sąsiad, sąsiadka spod dziewiątki
mieszkanie pod dziewiątką
zadzwonić, zapukać pod dziewiątkę
mieszkać pod dziewiątką

Cytaty

	Nocą z niedzieli na poniedziałek gość spod dziewiątki o mało się nie zabił, wstając zbyt gwałtownie z łóżka. Szukając po ciemku pantofli, walnął stopą w podłogę i zrobił dziurę do pokoju numer 4. źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Namiętnik, 1998
	W Krakowie na ulicy Miechowity pod dziewiątką, na czwartym, ostatnim piętrze są w rogu drzwi z numerem trzydzieści osiem. Nie otwierano ich od dawna. źródło: NKJP: Janusz L. Sobolewski: Życie bez życia Orestesa W., Gazeta Wyborcza, 1998-07-24
	Uciążliwi lokatorzy byli właścicielami mieszkania i regularnie płacili czynsz. Nie było do czego się przyczepić. Aż 27 lutego pod „dziewiątką” wybuchł pożar. źródło: Internet
	Jako mieszkaniec dziewiątki (na razie 2 lata tam przemieszkałem) mogę dodać jeszcze kilka słów na temat naszego akademika. źródło: Internet
	Zaczyna się remont kamienicy pod dziewiątką - przedostatniego nieodrestaurowanego domu na północnej ścianie Starego Rynku. źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dziewiątka	dziewiątki
D.	dziewiątki	dziewiątek

C.	dziewiątce	dziewiątkom
B.	dziewiątkę	dziewiątki
N.	dziewiątką	dziewiątkami
Ms.	dziewiątce	dziewiątkach
W.	dziewiątko	dziewiątki

2.b szkoła

Definicja

pot.

szkoła, która w systemie numeracji szkół na danym terenie została oznaczona numerem 9

Noty o użyciu

Wyraz zwykle zapisywany w cudzysłowie.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata szkoła

Połączenia

uczniowie; absolwenci; dyrektor; patron dziewiątki
dzieci, maturzyści, nauczyciele, uczniowie z dziewiątki
dziewiątka kogoś kształci; kogoś wychowuje
skończyć dziewiątkę
chodzić, uczęszczać; zdawać; dostać się do dziewiątki
uczyć się w dziewiątce

Cytaty

	Wyróżnienia otrzymały spektakle „Królewna Śnieżka” w wykonaniu uczniów olkuskiej „dziewiątki” oraz „Śpiąca królewna” zaprezentowana przez dzieci ze szkoły podstawowej nr 1 w Bukownie. źródło: NKJP: (syp): Sceniczne zmagania, Dziennik Polski, 2001-04-10
	Od absolwentki, która siedem lat temu kończyła „dziewiątkę”, dowiedzieliśmy się, że właśnie wtedy uczniowie klasy IIIg zorganizowali strajk przeciwko nauczycielce matematyki - tej samej, która stała się ofiarą wtorkowego ataku Piotra. źródło: NKJP: Dręczyły go jakieś problemy..., Dziennik Polski, 1998-03-27
	Ta szkoła ma profil sportowy, a to dla mojego syna bardzo ważne. Poza tym, od znajomych wiem, że w „dziewiątce” mają bardzo dobrą świetlicę. źródło: Internet
	Nie da się […] ukryć, że kierowanie „dziewiątką” jest wyzwaniem, bo to szkoła mająca swoją specyfikę, placówka z rozwiniętym systemem klas integracyjnych. źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dziewiątka	dziewiątki
D.	dziewiątki	dziewiątek

C.	dziewiątce	dziewiątkom
B.	dziewiątkę	dziewiątki
N.	dziewiątką	dziewiątkami
Ms.	dziewiątce	dziewiątkach
W.	dziewiątko	dziewiątki

2.c autobus, tramwaj

Definicja

pot.

jeden ze środków transportu publicznego, zwykle autobus lub tramwaj, oznaczony numerem 9

Noty o użyciu

Wyraz zwykle zapisywany w cudzysłowie.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

Połączenia

tramwajowa; spóźniona dziewiątka
trasa (przejazdu); przystanek; kierowca, motorniczy dziewiątki
bilet na dziewiątkę
dziewiątka jedzie, (nie) jeździ, (nie) kursuje, odjechała, podjeżdża, (nie) pojedzie; dziewiątka gdzieś nie dojeżdża; dziewiątka się gdzieś nie zatrzymuje; dziewiątka gdzieś (nie) skręca; komuś uciekła dziewiątka; dziewiątka się wykoleiła
jeździć, pojechać dziewiątką
wsiąść/wsiadać; przesiąść się do dziewiątki
czekać na dziewiątkę

Cytaty

Do znacznie poważniejszego zdarzenia doszło natomiast, około godziny 14, na ulicy Wielickiej (u zbiegu z ul. Powstańców Wielkopolskich), gdzie tramwaj linii 3 wpadł na stojącą w rejonie przystanku „dziewiątkę”.

źródło: NKJP: (J. ŚW): Sądny poniedziałek, Dziennik Polski, 2002-10-22

Kiedyś, gdy Zakłady Azotowe zatrudniały więcej osób, „dziewiątek” musiało być dużo, dziś przychodzi rozważyć, czy obecna liczba autobusów (i tak już zredukowana) obsługujących tę linię jest optymalna.

źródło: NKJP: (ziob): Północne autobusy, Dziennik Polski, 2004-01-17

O prawdziwym pechu mogą mówić pasażerowie, którzy we wtorkowy poranek jechali do pracy „dwójką” lub „dziewiątką”. Tramwaje utknęły na Strzeleckiej z powodu... jednego samochodu.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dziewiątka	dziewiątki
D.	dziewiątki	dziewiątek

C.	dziewiątce	dziewiątkom
B.	dziewiątkę	dziewiątki
N.	dziewiątką	dziewiątkami
Ms.	dziewiątce	dziewiątkach
W.	dziewiątko	dziewiątki

2.d rozmiar

Definicja

jeden z rozmiarów damskiego lub męskiego obuwia, większy od ósemki i mniejszy od dziesiątki, zwykle w amerykańskim lub brytyjskim systemie rozmiarów

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie cechy ubrań

Połączenia

duża, mała dziewiątka
dziewiątka jest na kogoś za ciasna, za duża, za mała
nosić; przymierzyć, zmierzyć dziewiątkę
(nie) wejść/(nie) wchodzić w dziewiątkę

Cytaty

Ma pedały jak samochód wyścigowy. Są blisko siebie. Więc kobietom pewnie łatwiej jest prowadzić, bo mają małe stopy. Nie licząc mnie. Ja noszę dziewiątkę.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dziewiątka	dziewiątki
D.	dziewiątki	dziewiątek

C.	dziewiątce	dziewiątkom
B.	dziewiątkę	dziewiątki
N.	dziewiątką	dziewiątkami
Ms.	dziewiątce	dziewiątkach
W.	dziewiątko	dziewiątki

2.e karta

Definicja

karta oznaczona w talii kart numerem 9

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Czas wolny gry i zabawy

Połączenia

czarna, czerwona dziewiątka
dziewiątka karo, kier, pik, trefl
dziewiątka jakiegoś koloru
dziewiątka w karach, w kierach, w pikach, w treflach
dołożyć, kłaść, położyć, rzucić, wyłożyć; dobrać, wyciągnąć, wziąć dziewiątkę; wyrzucić dziewiątki
wyjść dziewiątką

Cytaty

Do gry w tysiąca używana jest talia składająca się z 24 kart (od asa do dziewiątki), które mają swoją określoną wartość [...].

źródło: Internet

Iluzjonista trzymał w ręce talię. Wybrał z niej szóstkę trefl i dziewiątkę pik, po czym poprosił, abym te dwie karty wsunął w talię w dwa dowolnie wybrane różne miejsca.

źródło: Internet

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dziewiątka	dziewiątki
D.	dziewiątki	dziewiątek

C.	dziewiątce	dziewiątkom
B.	dziewiątkę	dziewiątki
N.	dziewiątką	dziewiątkami
Ms.	dziewiątce	dziewiątkach
W.	dziewiątko	dziewiątki

3. osoby

Definicja

dziewięcioosobowa grupa

Noty o użyciu

Wyraz zwykle używany zamiast liczebnika dziewięcioro.

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Ilość, liczby i liczenie szczegółowe określenia ilości

Połączenia

czołowa, finałowa; zwycięska dziewiątka
dziewiątka dzieci; gimnazjalistów, uczniów; graczy, zawodników; piłkarzy; kandydatów; sędziów
grać w dziewiątkę

Cytaty

W placówce pracuje dziewiątka lekarzy, w tym trzech stomatologów. Łącznie ośrodek zatrudnia 38 osób.

źródło: NKJP: NZOZ zamiast SPZOZ, Dziennik Polski, 2003-07-09

Prowadzi - rok temu trzecia - para Jewgienia Sziszkowa i Wadim Naumow, za którą opowiedziało się sześcioro z dziewiątki arbitrów.

źródło: NKJP: Jerzy Ciszewski: Łyżwiarstwo figurowe – Mistrzostwa Europy, Gazeta Wyborcza, 1993-01-13

Wszyscy uczestnicy konkursu otrzymali pamiątkowe dyplomy, a najlepsza dziewiątka cenne nagrody książkowe.

źródło: NKJP: Integracja dawniej i dziś, Dziennik Polski, 2002-04-19

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dziewiątka	dziewiątki
D.	dziewiątki	dziewiątek

C.	dziewiątce	dziewiątkom
B.	dziewiątkę	dziewiątki
N.	dziewiątką	dziewiątkami
Ms.	dziewiątce	dziewiątkach
W.	dziewiątko	dziewiątki

Składnia

dziewiątka

(KOGO)

Data ostatniej modyfikacji: 29.12.2010