UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zostawić

Chronologizacja

XIV w., Bor

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zostawię
 zostawimy
2 os. zostawisz
 zostawicie
3 os. zostawi
 zostawią

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zostawiłem
+(e)m zostawił
 zostawiłam
+(e)m zostawiła
 zostawiłom
+(e)m zostawiło
 zostawiliśmy
+(e)śmy zostawili
 zostawiłyśmy
+(e)śmy zostawiły
2 os. zostawiłeś
+(e)ś zostawił
 zostawiłaś
+(e)ś zostawiła
 zostawiłoś
+(e)ś zostawiło
 zostawiliście
+(e)ście zostawili
 zostawiłyście
+(e)ście zostawiły
3 os. zostawił
 zostawiła
 zostawiło
 zostawili
 zostawiły

bezosobnik: zostawiono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zostawmy
2 os. zostaw
 zostawcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zostawiłbym
bym zostawił
 zostawiłabym
bym zostawiła
 zostawiłobym
bym zostawiło
 zostawilibyśmy
byśmy zostawili
 zostawiłybyśmy
byśmy zostawiły
2 os. zostawiłbyś
byś zostawił
 zostawiłabyś
byś zostawiła
 zostawiłobyś
byś zostawiło
 zostawilibyście
byście zostawili
 zostawiłybyście
byście zostawiły
3 os. zostawiłby
by zostawił
 zostawiłaby
by zostawiła
 zostawiłoby
by zostawiło
 zostawiliby
by zostawili
 zostawiłyby
by zostawiły

bezosobnik: zostawiono by

bezokolicznik: zostawić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: zostawiwszy

gerundium: zostawienie

imiesłów przymiotnikowy bierny: zostawiony

odpowiednik aspektowy: zostawiać

Pochodzenie

Z przedrostkiem z- od dawnego przedrostkowego czasownika o-stawić ‘zostawić, pozostawić’
Zob.  stawić się 

1. bagaż

Definicja

opuszczając jakieś miejsce, nie zabrać ze sobą, powodując tym samym, że osoba lub rzecz znajdują się nadal w jakimś miejscu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Relacje znaczeniowe

synonimy:  ostawić, pozostawić

Połączenia

  • zostawić dziecko, rannego; buty, kapelusz, płaszcz, torebkę; bagaż, plecak, torbę, walizkę; broń, dokumenty, klucze, kluczyki, komórkę, książkę; auto, rower, samochód, wóz
  • zostawić bez opieki
  • zostawić na parkingu, na podwórzu; na progu, na stole
  • zostawić pod czyjąś opieką
  • zostawić przez przypadek
  • zostawić przy kasie
  • zostawić w biurze, w domu, w hotelu; w kuchni, w szatni
  • bać się zostawić

Cytaty

Marcin miał przy sobie prawo jazdy i dowód rejestracyjny samochodu. Inne dokumenty zostawił w domu.

źródło: NKJP: (MAKI): Kto widział Marcina?, Dziennik Zachodni, 2005-04-26

W drodze na lotnisko okazało się, że zostawiła w hotelu bilet lotniczy, poprosiła więc taksówkarza, aby zawrócił, myśląc jednocześnie, że pouczenia Andrew nie były tak całkiem bez sensu.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Powrót do Lwowa, 2008

Składnia

Rzosobowy + zostawić +
KOGO/CO + (GDZIE)

2. wiadomość

Definicja

przekazać coś komuś w taki sposób, aby mógł to odebrać lub zapoznać się z tym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Komunikacja na odległość

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pozostawić

Połączenia

  • zostawić sekretarce
  • zostawić adres, karteczkę, kartkę, list, namiary, notatkę, numer, wiadomość, wizytówkę

Cytaty

Zostawię ci pieniądze i jak przestanie padać, to może pójdziesz do tego sklepu po naszej stronie i kupisz sobie nowe kredki, Karolciu.

źródło: NKJP: Maria Kruger: Witaj Karolciu, 1994

Terapeuta nie odbierał. Szacki zostawił mu wiadomość i poczuł nieprzyjemny ucisk w żołądku.

źródło: NKJP: Zygmunt Miłoszewski: Uwikłanie, 2007

Sabina zostawiła list do rodziców. Napisała, że nigdy nie była satanistką.

źródło: NKJP: Monika Panfil: Ty będziesz następna, Gazeta Wyborcza, 1994-10-07

Poproś osobę zaufaną (na przykład sąsiada), by zaopiekował się twoim mieszkaniem. Zostaw mu numer telefonu, pod którym można się z tobą skontaktować, jeśli stanie się coś niespodziewanego (na przykład, gdy pęknie rura).

źródło: NKJP: Polska Głos Wielkopolski, 2004-12-20

Gdy właścicielka otworzyła drzwi, kobiety powiedziały, że chcą zostawić paczkę dla sąsiadki, której teraz nie ma w domu.

źródło: NKJP: Policja ostrzega przed oszustkami, Gazeta Krakowska, 2008-02-01

Składnia

bez ograniczeń + zostawić +
(KOMU) + CO
bez ograniczeń + zostawić +
CO + dla KOGO

3. towar dla klienta

Definicja

zachować coś dla kogoś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pozostawić

Połączenia

  • sprzedawca zostawił coś
  • zostawić klientce, klientowi; mężowi, żonie
  • zostawić towar; chleb, jajka, mięso, owoce; drugie śniadanie, kolację
  • zostawić pod ladą

Cytaty

Kalkuluje też, że społeczny mandat doda mu siły w rozprawie ze zbuntowanymi prowincjami „bogatego półksiężyca”. Najbogatsza z nich, Santa Cruz, w lokalnym referendum opowiedziała się za autonomią, trzy inne pewnie pójdą w jej ślady, aby wysokie dochody zostawić dla siebie i nie dopłacać do socjalnych pomysłów socjalizującego prezydenta.

źródło: NKJP: Pokerzysta Morales, Polityka, nr 2656, 2008-05-31

Przy stole wigilijnym jedno miejsce trzeba zostawić dla zbłąkanego gościa lub duszy niedawno zmarłego krewnego, która, według ludowych wierzeń, może zechcieć tego dnia odwiedzić swoje domostwo.

źródło: NKJP: Edyta Wróblewska: Świąteczne zwyczaje, IKAT Gazeta Braniewska, 1999-12-23

Nie opodal Dworca Głównego w Warszawie hurtownicy sprzedają podręczniki księgarzom. - Mam tylko 60 proc. tytułów - żali się drobny hurtownik z Warszawy (woli się nie przedstawiać). Właśnie przyjmuje dostawę, dwie paczki jakichś ćwiczeń i - jak za dawnych czasów - każe pracownikowi zostawić pod ladą , bo komuś obiecał.

źródło: NKJP: Wojciech Staszewski: Gdzie są książki pogrzebane, Gazeta Wyborcza, 1994-09-17

Składnia

bez ograniczeń + zostawić +
CO + (dla KOGO)
bez ograniczeń + zostawić +
CO + KOMU

4. drzwi uchylone

Definicja

wykonując określoną czynność lub też nie wykonując pewnej czynności albo żadnych czynności, spowodować, że dana rzecz albo osoba jest w określonym stanie, który się nie zmienia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pozostawić

Połączenia

  • zostawić furtkę otwartą; drzwi, mieszkanie, okno (otwarte, uchylone, zamknięte, ...)

Cytaty

Konrad, wchodząc do biblioteki, zostawił uchylone drzwi.

źródło: NKJP: Mija Kabat: Kontrakt panny Brandt, 2009

Przez 10 minut mieszać mikserem na wolnych obrotach. Zostawić ciasto na noc.

źródło: NKJP: Monika Piątkowska, Leszek K. Talko: Langwedocja, Gazeta Wyborcza, 1998-08-13

Polityki płacowej przedsiębiorstw państwowych nie można zostawić poza kontrolą państwa.

źródło: NKJP: Jan222 Macieja: Za wcześnie na łupy, Gazeta Wyborcza, 1993-12-15

Dość powiedzieć, że esesmani zostawili przy życiu - jako straż obozową - tylko czterdziestu trzech spośród 149 000 żydowskich więźniów [...].

źródło: NKJP: Krzysztof Burnetko, Witold Bereś: Marek Edelman. Życie. Po prostu, 2008

Na tę roślinę trzeba patrzeć jak na człowieka - sprawdzać, jaką ma kondycję, czy nie dotknął jej przymrozek albo choroba. Jeśli jest osłabiona, zostawić jeden kwiat, żeby odpoczęła, zregenerowała się.

źródło: NKJP: Agnieszka Wójcińska: Siedem cnót winiarza, Polityka, 2007-11-17

Składnia

Rzosobowy + zostawić +
CO

5. na jutro

Definicja

nie wykonać określonej czynności lub nie użyć określonej rzeczy, planując, że się to zrobi później

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  odłożyć, pozostawić

Połączenia

  • zostawić deser, drugie danie, rzeczy z kolacji; kawałek tortu; pieniądze

Cytaty

Mój miły rozmówca, będąc chyba pod wrażeniem prostych i kompetentnych wyjaśnień, wyjada mi resztki z lodówki i wypija piwo, które zostawiłem sobie na wieczór.

źródło: NKJP: Sławomir Dąblewski: Moi znajomi, nie moi klienci, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2004-08-31

W czasie wakacji musimy ten remont zrobić. Na wrzesień możemy ewentualnie zostawić podjazd dla osób niepełnosprawnych.

źródło: NKJP: AK: Szybka sesja / Grodzisk, Głos Siemiatycz, 2007-07-17

Składnia

bez ograniczeń + zostawić +
CO

6. komuś majątek

Definicja

spowodować,,że po śmierci danej osoby inna osoba lub grupa osób stanie się właścicielem tego, o czym mowa, lub będzie mogła z tego korzystać

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse własność

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pozostawić

Połączenia

  • zostawić dzieciom, wnukom
  • zostawić rękopis, testament; fortunę, pieniądze, majątek; wspomnienia
  • zostawić w spadku, w testamencie
  • umrzeć i zostawić

Cytaty

Majątku, jak mówi, nie dorobiła się, więc chciałaby wnukom zostawić po sobie własną działkę i dom, który wykupiła wiele lat temu.

źródło: NKJP: (ES): Na własność w ratach, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2006-05-08

Jakby zapomniano, że przecież Ojciec Święty, oprócz tych osobistych zapisków, zostawił swój testament w encyklikach.

źródło: NKJP: Zdzisław Pietrasik: Polski Kwiecień, Polityka, nr 2499, 2005-04-16

Składnia

Rzosobowy + zostawić +
KOMU + CO

7. w sklepie 100 tysięcy zlotych

Definicja

wydać określoną sumę pieniędzy, płacąc za towary lub usługi w określonym miejscu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes handel i usługi

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  wydać

Połączenia

  • klienci, turyści, Polacy zostawili
  • zostawić 200, 500... złotych; pieniądze; dużo, więcej pieniędzy
  • zostawić w sklepie, w supermarketach

Cytaty

Odkąd pracuję, mogę sobie pozwolić na kupienie kilku dodatkowych ciuchów w miesiącu - mówi. - Przyznaję, że raz nawet zdarzyło mi się zostawić w sklepie 700 zł.Na co dzień jednak robię znacznie skromniejsze zakupy.

źródło: NKJP: Liliana Bogusiak: W bojówkach i kapeluszu, Express Ilustrowany, 2003-07-25

[...] nie trzeba ściągać więcej turystów, niech ci, co są, zostawią więcej pieniędzy .

źródło: NKJP: Bieszczady - jak żyć z legendy?, Ozon nr 13, 2005

Do wniosku musi być dołączone zdjęcie oraz kserokopia starego prawa jazdy. Wymiana jest obowiązkowa i… kosztuje. W urzędzie trzeba zostawić w sumie około 80 złotych.

źródło: NKJP: Uprzedzić kolejki po prawo jazdy, Gazeta Krakowska, 2006-04-26

Składnia

bez ograniczeń + zostawić +
CO + GDZIE

8. męża

Definicja

rozstać się z kimś, z kim było się wcześniej związanym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Rodzina relacje rodzinne

Relacje znaczeniowe

synonimy:  opuścić, pozostawić

Połączenia

  • chłopak, mąż, ojciec zostawił
  • zostawić męża, rodzinę, żonę
  • odejść i zostawić

Cytaty

Po raz pierwszy w życiu rozważała, czy nie zostawić męża, tego dobrego, kochanego człowieka, który był dla niej przyjacielem, matką, ojcem, bratem i dzieckiem.

źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Przystupa, 2007

A w pewnym momencie swojego życia zostawił rodzinę i poszedł do innej kobiety. Nie dostrzegł, że wyrządza im krzywdę.

źródło: NKJP: Joanna Piestrak, Antoni Skowroński: Bez scenariusza, Głos Ojca Pio, 2004-08

Składnia

Rzosobowy + zostawić +
KOGO

9. dwoje dzieci w żałobie

Definicja

książk. 
swoją śmiercią spowodować czyjąś samotność

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pozostawić

Połączenia

  • zostawić ileś dzieci; córkę, syna; wnuki; męża, żonę; rodzinę

Cytaty

Kiedy rano przyjechał tam szwagier, to siostra już nie żyła. Dziecko żyło, ale tylko parę miesięcy. Prócz tego maleństwa siostra zostawiła trójkę dzieci: 9-letnie, 7-letnie i 3-letnie.

źródło: NKJP: Zofia Janelt: Ostrzeszowscy wysiedleńcy, Czas Ostrzeszowski, nr 200530, 2005

Trudno jest pogodzić się z myślą, że nie ma go już wśród nas - mówi Maria Zaporowska. Gdański gołębiarz zostawił dwóch dorosłych synów i córkę.

źródło: NKJP: Tomasz Gos: Żona ofiary żąda pół miliona, Super Express, 2006

Składnia

Rzosobowy + zostawić +
KOGO

10. ślad

Definicja

swoim działaniem, spowodować powstanie czegoś, co będzie trwało już po ustaniu tego działania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pozostawić

Połączenia

  • zostawić ślad, wrażenie

Cytaty

Bije tak sprytnie, by nie zostawić żadnych śladów. Bywa, że mąż pije cały tydzień, a Ala dzień w dzień żyje w strachu.

źródło: NKJP: (ANA): Zgłosić przemoc, Gazeta Krakowska, 2007-02-26

Przed wypuszczeniem kapitan milicji zaprosił ją do swojego gabinetu, żeby zostawić kulturalne wrażenie. Zagadnął: No, chyba się tu pani lepiej siedzi?

źródło: NKJP: Agnieszka Rybak: Róża Europy, Polityka, nr 2440, 2004-02-21

Składnia

bez ograniczeń + zostawić +
CO

11. decyzję komuś

Definicja

powstrzymać się od jakichś działań, pozwalając tym samym innej osobie na ich wykonywanie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pozostawić

Połączenia

  • zostawić historykom, policji; ludziom, następcom
  • zostawić decyzję, ocenę, wybór

Cytaty

Zostawmy ocenę prezydenta Francuzom; Francja jest i pozostanie naszym ważnym partnerem i w Unii, i w NATO.

źródło: NKJP: Marek Ostrowski: Król na koturnach, Polityka, nr 2651, 2008-04-26

Nie zostawili mi wyboru, albo współpraca, albo więzienie.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Dwie miłości, 2008

Składnia

Rzosobowy + zostawić +
KOMU + CO

12. problem

Definicja

książk. 
przestać zajmować się czymś lub kimś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pozostawić

Połączenia

  • zostawić problem, sprawę, temat; historię; cierpienie, smutek, wspomnienia

Cytaty

Zostawmy smutne nastroje. W sobotę o godz. 17 gracie mecz ekstraklasy z Dudą Leszno.

źródło: NKJP: Sukces z bólem, Dziennik Polski, 2008-10-18

– Ktoś mi radził, żeby go wreszcie zostawić, niech żyje swoim życiem. Ale to przecież moje dziecko – tłumaczy pani Zofia. Krzysztof ma kuratora, bo raz policja przyłapała go w domu, jak robił narkotykowe mieszanki.

źródło: NKJP: Monika Krężel: Głód boli jak porządna grypa, Trybuna Śląska, 2002-07-19

Składnia

bez ograniczeń + zostawić +
CO

13. pół porcji

Definicja

pot. 
nie spożyć jakiejś części podanego jedzenia lub picia

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z jedzeniem

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pozostawić

Połączenia

  • zostawić mięso, warzywa, ziemniaki; prawie cały obiad, prawie całe drugie danie

Cytaty

W „Smoku” podsypiali alkoholicy, szukały schronienia zziębnięte przedstawicielki najstarszego zawodu, stroszyli piórka rycerze nocy, bezdomni zazdrosnym okiem patrzyli na jedzących - czy zostawią coś na talerzu

źródło: NKJP: Andrzej Kozioł: Alfabet krakowski Andrzeja Kozioła, Dziennik Polski, 2008-11-07

Wszedł poszukać jedzenia. Uznał, że jeśli ktoś zostawił coś, co się do jedzenia nadaje (makaron, ryż, kasza), to nic się nie stanie, kiedy on się posili, a nie polne myszy.

źródło: NKJP: Wojciech Tochman: Wściekły pies, 2007

Składnia

bez ograniczeń + zostawić +
CO

14. robotę

Definicja

pot. 
przestać zajmować się jakiegoś rodzaju działalnością

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

  • zostawić naukę, pracę, robotę; wszystko

Cytaty

Może uciec stąd, wyjechać, zostawić wszystko i wszystko zacząć od nowa, w innym miejscu, wśród innych ludzi?

źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Czwarte niebo, 2003

Jestem człowiekiem odpowiedzialnym i nie mieszam sfery zawodowej z działalnością publiczną czy prywatną. Doba ma 24 godziny, z czego 8 zarezerwowanych jest na pracę zawodową. Mam teraz sezon grzewczy i nie wyobrażam sobie zostawić pracę z powodu wyborów

źródło: NKJP: Wybory samorządowe, Dziennik Polski, 2006-10-11

Składnia

Rzosobowy + zostawić +
CO

15. odstęp

Definicja

nie zapełnić czymś danego wycinka wolnej przestrzeni

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni miejsce i jego usytuowanie w przestrzeni

Relacje znaczeniowe

synonimy:  pozostawić

Połączenia

  • zostawić miejsce, odstęp, pole, przerwę

Cytaty

Należy przy tym pamiętać, aby uczniowi nie stawiać dokładnych, ograniczonych poleceń, lecz zostawić pole do działania.

źródło: NKJP: Irena Lewicka, ks. Kazimierz Olejniczak: Praca z uczniem zdolnym, Wychowawca, nr 157, 2006-01

Autor jednak nie kryje swego przekonania, że w demokracji liberalnej idealne struktury społeczne nie zostawią miejsca na potrzeby religijne.

źródło: NKJP: Józef Życiński: Ziarno samotności, 1997

Składnia

bez ograniczeń + zostawić +
CO

Frazeologizmy

ktoś nie zostawił suchej nitki na kimś/czymś
ktoś odłożył na bok coś
ktoś zostawił na boku coś
ktoś pozostawił bez komentarza coś
ktoś zostawił coś bez komentarza
ktoś pozostawił kogoś/coś samemu sobie
ktoś zostawił kogoś/coś samemu sobie
ktoś pozostawił kogoś/coś własnemu losowi
ktoś zostawił kogoś/coś własnemu/swojemu losowi
ktoś pozostawił odłogiem coś
ktoś zostawił odłogiem coś
ktoś pozostawił w spokoju kogoś/coś
ktoś zostawił w spokoju kogoś/coś
ktoś zostawił coś czasowi
ktoś zostawił kogoś na lodzie
ktoś zostawił kogoś na pastwę losu
ktoś zostawił kogoś na łaskę losu
ktoś zostawił kogoś na łasce losu
ktoś zostawił w tyle kogoś
ktoś zostawił (daleko) za plecami kogoś
ktoś zostawił za sobą kogoś
ktoś zostawił za drzwiami coś
ktoś zostawił zdrowie gdzieś
ktoś zostawił serce gdzieś
ktoś zostawił dużo/mnóstwo/wiele sił gdzieś
ktoś/coś nie zostawił/zostawiło kamienia na kamieniu
Data ostatniej modyfikacji: 15.09.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN