Chronologizacja
Pochodzenie
ogsł. *orz-praviti sę
Zob. prawić
1. z wrogiem
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | policzyć się, rozliczyć się |
Połączenia
- rozprawić się siłą
- rozprawić się z intruzem; chuliganami, dresiarzami; gangsterami, mafią; opozycją, przeciwnikiem; wrogiem; potworem; dezerterami, handlarzami narkotyków, przemytnikami, uciekinierami; rebeliantami; strajkującymi robotnikami
- rozprawić się brutalnie, fizycznie, zbrojnie; radykalnie
Cytaty
|
Ktoś jeszcze wdarł się do ich pokoju i rozprawił się z dresiarzami i babsztylem. Tylko czemu oszczędził jego i Wiolettę? Grzegorz uśmiechnął się ponuro. Oszczędził chyba nie było właściwym słowem. Gdyby zamierzał ich uratować, nie leżeliby na betonowej posadzce, powiązani jak prosiaki. źródło: NKJP: Mariusz Kaszyński: Rytuał, 2008 |
|
|
Oczy Julka błyszczały jeszcze gotowością do bójki, w oczach Mariana tliła się spokojna determinacja. Biegli tu, żeby rozprawić się z bezczelnym intruzem, a on był chory! źródło: NKJP: Irena Jurgielewiczowa: Ten obcy, 1990 |
|
|
Kiedyś myślałem, że to jakiś bohater, co rozprawił się z tysiącem smoków i pozabijał nieprzeliczone rzesze wrogów, ale okazało się, że nikogo nie zabił, nie latał na czarodziejskim dywanie, nie ożenił się z księżniczką i nawet nie pomógł Żydom wygonić Rzymian. źródło: NKJP: Tomek Tryzna: Idź kochaj i niech ci nie pomoże żadna na ziemi rzecz, 2010 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozprawię się |
rozprawimy się |
|||
| 2 os. |
rozprawisz się |
rozprawicie się |
|||
| 3 os. |
rozprawi się |
rozprawią się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozprawiłem się +(e)m się rozprawił |
rozprawiłam się +(e)m się rozprawiła |
rozprawiłom się +(e)m się rozprawiło |
rozprawiliśmy się +(e)śmy się rozprawili |
rozprawiłyśmy się +(e)śmy się rozprawiły |
| 2 os. |
rozprawiłeś się +(e)ś się rozprawił |
rozprawiłaś się +(e)ś się rozprawiła |
rozprawiłoś się +(e)ś się rozprawiło |
rozprawiliście się +(e)ście się rozprawili |
rozprawiłyście się +(e)ście się rozprawiły |
| 3 os. |
rozprawił się |
rozprawiła się |
rozprawiło się |
rozprawili się |
rozprawiły się |
bezosobnik: rozprawiono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozprawmy się |
|
| 2 os. |
rozpraw się |
rozprawcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozprawiłbym się bym się rozprawił |
rozprawiłabym się bym się rozprawiła |
rozprawiłobym się bym się rozprawiło |
rozprawilibyśmy się byśmy się rozprawili |
rozprawiłybyśmy się byśmy się rozprawiły |
| 2 os. |
rozprawiłbyś się byś się rozprawił |
rozprawiłabyś się byś się rozprawiła |
rozprawiłobyś się byś się rozprawiło |
rozprawilibyście się byście się rozprawili |
rozprawiłybyście się byście się rozprawiły |
| 3 os. |
rozprawiłby się by się rozprawił |
rozprawiłaby się by się rozprawiła |
rozprawiłoby się by się rozprawiło |
rozprawiliby się by się rozprawili |
rozprawiłyby się by się rozprawiły |
bezosobnik: rozprawiono by się
bezokolicznik: rozprawić się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
rozprawiwszy się
gerundium: rozprawienie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozprawienie się |
rozprawienia się |
| D. | rozprawienia się |
rozprawień się |
| C. | rozprawieniu się |
rozprawieniom się |
| B. | rozprawienie się |
rozprawienia się |
| N. | rozprawieniem się |
rozprawieniami się |
| Ms. | rozprawieniu się |
rozprawieniach się |
| W. | rozprawienie się |
rozprawienia się |
odpowiednik aspektowy: rozprawiać się
Składnia
| Rzosobowy | + | rozprawić się | + |
z KIM/CZYM
|
2. z przesądami
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Połączenia
- rozprawić się z kultem, mitem, poglądem, przesądami, stereotypami, jakimiś teoriami
- rozprawić się zdecydowanie
Cytaty
|
Singh rozpoczął swoją wędrówkę od czasów najdawniejszych, przyglądając się między innymi mitycznym wyobrażeniom początków naszego istnienia. Następnie rozprawił się z większością teorii religijnych, filozoficznych, w końcu kosmologicznych, które starały się dociec praprzyczyn stworzenia (czy też kreacji). źródło: NKJP: Sebastian Chosiński: A jednak zaczęło się od eksplozji…, Esensja, 2007-07 |
|
|
Chciałem pokazać, że są to wiersze pisane przez księży, a jednocześnie chciałem rozprawić się z zakorzenionym u nas poglądem, że jeśli już autor jest kapłanem, musi pisać wyłącznie o Bogu i koniecznie z wodą święconą. źródło: NKJP: Arkadiusz Frania: Unia i schizma albo poetyckie dry wine, Akant, 2006-08 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozprawię się |
rozprawimy się |
|||
| 2 os. |
rozprawisz się |
rozprawicie się |
|||
| 3 os. |
rozprawi się |
rozprawią się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozprawiłem się +(e)m się rozprawił |
rozprawiłam się +(e)m się rozprawiła |
rozprawiłom się +(e)m się rozprawiło |
rozprawiliśmy się +(e)śmy się rozprawili |
rozprawiłyśmy się +(e)śmy się rozprawiły |
| 2 os. |
rozprawiłeś się +(e)ś się rozprawił |
rozprawiłaś się +(e)ś się rozprawiła |
rozprawiłoś się +(e)ś się rozprawiło |
rozprawiliście się +(e)ście się rozprawili |
rozprawiłyście się +(e)ście się rozprawiły |
| 3 os. |
rozprawił się |
rozprawiła się |
rozprawiło się |
rozprawili się |
rozprawiły się |
bezosobnik: rozprawiono się
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozprawmy się |
|
| 2 os. |
rozpraw się |
rozprawcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozprawiłbym się bym się rozprawił |
rozprawiłabym się bym się rozprawiła |
rozprawiłobym się bym się rozprawiło |
rozprawilibyśmy się byśmy się rozprawili |
rozprawiłybyśmy się byśmy się rozprawiły |
| 2 os. |
rozprawiłbyś się byś się rozprawił |
rozprawiłabyś się byś się rozprawiła |
rozprawiłobyś się byś się rozprawiło |
rozprawilibyście się byście się rozprawili |
rozprawiłybyście się byście się rozprawiły |
| 3 os. |
rozprawiłby się by się rozprawił |
rozprawiłaby się by się rozprawiła |
rozprawiłoby się by się rozprawiło |
rozprawiliby się by się rozprawili |
rozprawiłyby się by się rozprawiły |
bezosobnik: rozprawiono by się
bezokolicznik: rozprawić się
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
rozprawiwszy się
gerundium: rozprawienie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozprawienie się |
rozprawienia się |
| D. | rozprawienia się |
rozprawień się |
| C. | rozprawieniu się |
rozprawieniom się |
| B. | rozprawienie się |
rozprawienia się |
| N. | rozprawieniem się |
rozprawieniami się |
| Ms. | rozprawieniu się |
rozprawieniach się |
| W. | rozprawienie się |
rozprawienia się |
odpowiednik aspektowy: rozprawiać się
Składnia
| Rzosobowy | + | rozprawić się | + |
Z KIM/CZYM
|