Chronologizacja
Pochodzenie
ogsł. *orz-prav(j)ati sę
Zob. prawić
1. z wrogiem
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | rozliczać się | |
| hiperonimy: | walczyć |
Połączenia
- rozprawiać się siłą
- rozprawiać się z intruzem; chuliganami, dresiarzami; gangsterami, mafią; opozycją, przeciwnikiem; wrogiem; potworem; dezerterami, handlarzami narkotyków, przemytnikami, uciekinierami; rebeliantami; strajkującymi robotnikami
- rozprawiać się brutalnie, fizycznie, zbrojnie; radykalnie
Cytaty
|
[...] już jako dziecko, najmłodszy chłopak w rodzinie, sam jeden rozprawiał się z bandą oprychów terroryzujących starszych braci! źródło: NKJP: Jakub Gałka: Bohaterski weterynarz i świątynia absurdu, Esensja, 2008-03 |
|
|
Służby specjalne przechwytują tego narkotyku najwięcej na świecie, z handlarzami zaś rozprawiają się w brutalny sposób. źródło: NKJP: Marek Kęskrawiec: Czwarty pożar Teheranu, 2010 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozprawiam się |
rozprawiamy się |
|||
| 2 os. |
rozprawiasz się |
rozprawiacie się |
|||
| 3 os. |
rozprawia się |
rozprawiają się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozprawiałem się +(e)m się rozprawiał |
rozprawiałam się +(e)m się rozprawiała |
rozprawiałom się +(e)m się rozprawiało |
rozprawialiśmy się +(e)śmy się rozprawiali |
rozprawiałyśmy się +(e)śmy się rozprawiały |
| 2 os. |
rozprawiałeś się +(e)ś się rozprawiał |
rozprawiałaś się +(e)ś się rozprawiała |
rozprawiałoś się +(e)ś się rozprawiało |
rozprawialiście się +(e)ście się rozprawiali |
rozprawiałyście się +(e)ście się rozprawiały |
| 3 os. |
rozprawiał się |
rozprawiała się |
rozprawiało się |
rozprawiali się |
rozprawiały się |
bezosobnik: rozprawiano się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się rozprawiał będę się rozprawiać |
będę się rozprawiała będę się rozprawiać |
będę się rozprawiało będę się rozprawiać |
będziemy się rozprawiali będziemy się rozprawiać |
będziemy się rozprawiały będziemy się rozprawiać |
| 2 os. |
będziesz się rozprawiał będziesz się rozprawiać |
będziesz się rozprawiała będziesz się rozprawiać |
będziesz się rozprawiało będziesz się rozprawiać |
będziecie się rozprawiali będziecie się rozprawiać |
będziecie się rozprawiały będziecie się rozprawiać |
| 3 os. |
będzie się rozprawiał będzie się rozprawiać |
będzie się rozprawiała będzie się rozprawiać |
będzie się rozprawiało będzie się rozprawiać |
będą się rozprawiali będą się rozprawiać |
będą się rozprawiały będą się rozprawiać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozprawiajmy się |
|
| 2 os. |
rozprawiaj się |
rozprawiajcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozprawiałbym się bym się rozprawiał |
rozprawiałabym się bym się rozprawiała |
rozprawiałobym się bym się rozprawiało |
rozprawialibyśmy się byśmy się rozprawiali |
rozprawiałybyśmy się byśmy się rozprawiały |
| 2 os. |
rozprawiałbyś się byś się rozprawiał |
rozprawiałabyś się byś się rozprawiała |
rozprawiałobyś się byś się rozprawiało |
rozprawialibyście się byście się rozprawiali |
rozprawiałybyście się byście się rozprawiały |
| 3 os. |
rozprawiałby się by się rozprawiał |
rozprawiałaby się by się rozprawiała |
rozprawiałoby się by się rozprawiało |
rozprawialiby się by się rozprawiali |
rozprawiałyby się by się rozprawiały |
bezosobnik: rozprawiano by się
bezokolicznik: rozprawiać się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
rozprawiając się
gerundium: rozprawianie się
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozprawianie się |
rozprawiania się |
| D. | rozprawiania się |
rozprawiań się |
| C. | rozprawianiu się |
rozprawianiom się |
| B. | rozprawianie się |
rozprawiania się |
| N. | rozprawianiem się |
rozprawianiami się |
| Ms. | rozprawianiu się |
rozprawianiach się |
| W. | rozprawianie się |
rozprawiania się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: rozprawiający się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | rozprawiający się |
rozprawiający się |
rozprawiający się |
rozprawiające się |
rozprawiająca się |
| D. | rozprawiającego się |
rozprawiającego się |
rozprawiającego się |
rozprawiającego się |
rozprawiającej się |
| C. | rozprawiającemu się |
rozprawiającemu się |
rozprawiającemu się |
rozprawiającemu się |
rozprawiającej się |
| B. | rozprawiającego się |
rozprawiającego się |
rozprawiający się |
rozprawiające się |
rozprawiającą się |
| N. | rozprawiającym się |
rozprawiającym się |
rozprawiającym się |
rozprawiającym się |
rozprawiającą się |
| Ms. | rozprawiającym się |
rozprawiającym się |
rozprawiającym się |
rozprawiającym się |
rozprawiającej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | rozprawiający się |
rozprawiający się |
rozprawiające się |
rozprawiające się |
| D. | rozprawiających się |
rozprawiających się |
rozprawiających się |
rozprawiających się |
| C. | rozprawiającym się |
rozprawiającym się |
rozprawiającym się |
rozprawiającym się |
| B. | rozprawiających się |
rozprawiających się |
rozprawiających się |
rozprawiające się |
| N. | rozprawiającymi się |
rozprawiającymi się |
rozprawiającymi się |
rozprawiającymi się |
| Ms. | rozprawiających się |
rozprawiających się |
rozprawiających się |
rozprawiających się |
odpowiednik aspektowy: rozprawić się
Składnia
| Rzosobowy | + | rozprawiać się | + |
z KIM/CZYM
|
2. z przesądami
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia
Połączenia
- rozprawiać się z kultem, mitem, poglądem, przesądami, stereotypami, jakimiś teoriami
- rozprawiać się zdecydowanie
Cytaty
|
Wiadomo, że na kilka dni przed wyjazdem poprawił pierwszy rozdział skończonej już właściwie książki, ten, w którym rozprawiał się z mitami narosłymi przez lata wokół ostatnich chwil pisarza. źródło: NKJP: Monika Piątkowska: Nikczemne historie, 2009 |
|
|
Autor rozprawia się w swojej monografii z kilkoma mocno zakorzenionymi w historiografii europejskiej stereotypami na temat punickiej Kartaginy. źródło: NKJP: Sebastian Chosiński: Dziedzictwo Hannibala, Esensja, 2007-07 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
rozprawiam się |
rozprawiamy się |
|||
| 2 os. |
rozprawiasz się |
rozprawiacie się |
|||
| 3 os. |
rozprawia się |
rozprawiają się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozprawiałem się +(e)m się rozprawiał |
rozprawiałam się +(e)m się rozprawiała |
rozprawiałom się +(e)m się rozprawiało |
rozprawialiśmy się +(e)śmy się rozprawiali |
rozprawiałyśmy się +(e)śmy się rozprawiały |
| 2 os. |
rozprawiałeś się +(e)ś się rozprawiał |
rozprawiałaś się +(e)ś się rozprawiała |
rozprawiałoś się +(e)ś się rozprawiało |
rozprawialiście się +(e)ście się rozprawiali |
rozprawiałyście się +(e)ście się rozprawiały |
| 3 os. |
rozprawiał się |
rozprawiała się |
rozprawiało się |
rozprawiali się |
rozprawiały się |
bezosobnik: rozprawiano się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się rozprawiał będę się rozprawiać |
będę się rozprawiała będę się rozprawiać |
będę się rozprawiało będę się rozprawiać |
będziemy się rozprawiali będziemy się rozprawiać |
będziemy się rozprawiały będziemy się rozprawiać |
| 2 os. |
będziesz się rozprawiał będziesz się rozprawiać |
będziesz się rozprawiała będziesz się rozprawiać |
będziesz się rozprawiało będziesz się rozprawiać |
będziecie się rozprawiali będziecie się rozprawiać |
będziecie się rozprawiały będziecie się rozprawiać |
| 3 os. |
będzie się rozprawiał będzie się rozprawiać |
będzie się rozprawiała będzie się rozprawiać |
będzie się rozprawiało będzie się rozprawiać |
będą się rozprawiali będą się rozprawiać |
będą się rozprawiały będą się rozprawiać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
rozprawiajmy się |
|
| 2 os. |
rozprawiaj się |
rozprawiajcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
rozprawiałbym się bym się rozprawiał |
rozprawiałabym się bym się rozprawiała |
rozprawiałobym się bym się rozprawiało |
rozprawialibyśmy się byśmy się rozprawiali |
rozprawiałybyśmy się byśmy się rozprawiały |
| 2 os. |
rozprawiałbyś się byś się rozprawiał |
rozprawiałabyś się byś się rozprawiała |
rozprawiałobyś się byś się rozprawiało |
rozprawialibyście się byście się rozprawiali |
rozprawiałybyście się byście się rozprawiały |
| 3 os. |
rozprawiałby się by się rozprawiał |
rozprawiałaby się by się rozprawiała |
rozprawiałoby się by się rozprawiało |
rozprawialiby się by się rozprawiali |
rozprawiałyby się by się rozprawiały |
bezosobnik: rozprawiano by się
bezokolicznik: rozprawiać się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
rozprawiając się
gerundium: rozprawianie się
rodzaj gramatyczny: ndk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | rozprawianie się |
rozprawiania się |
| D. | rozprawiania się |
rozprawiań się |
| C. | rozprawianiu się |
rozprawianiom się |
| B. | rozprawianie się |
rozprawiania się |
| N. | rozprawianiem się |
rozprawianiami się |
| Ms. | rozprawianiu się |
rozprawianiach się |
| W. | rozprawianie się |
rozprawiania się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: rozprawiający się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | rozprawiający się |
rozprawiający się |
rozprawiający się |
rozprawiające się |
rozprawiająca się |
| D. | rozprawiającego się |
rozprawiającego się |
rozprawiającego się |
rozprawiającego się |
rozprawiającej się |
| C. | rozprawiającemu się |
rozprawiającemu się |
rozprawiającemu się |
rozprawiającemu się |
rozprawiającej się |
| B. | rozprawiającego się |
rozprawiającego się |
rozprawiający się |
rozprawiające się |
rozprawiającą się |
| N. | rozprawiającym się |
rozprawiającym się |
rozprawiającym się |
rozprawiającym się |
rozprawiającą się |
| Ms. | rozprawiającym się |
rozprawiającym się |
rozprawiającym się |
rozprawiającym się |
rozprawiającej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | rozprawiający się |
rozprawiający się |
rozprawiające się |
rozprawiające się |
| D. | rozprawiających się |
rozprawiających się |
rozprawiających się |
rozprawiających się |
| C. | rozprawiającym się |
rozprawiającym się |
rozprawiającym się |
rozprawiającym się |
| B. | rozprawiających się |
rozprawiających się |
rozprawiających się |
rozprawiające się |
| N. | rozprawiającymi się |
rozprawiającymi się |
rozprawiającymi się |
rozprawiającymi się |
| Ms. | rozprawiających się |
rozprawiających się |
rozprawiających się |
rozprawiających się |
odpowiednik aspektowy: rozprawić się
Składnia
| Rzosobowy | + | rozprawiać się | + |
z CZYM
|