UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

dach

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	dach	dachy
D.	dachu	dachów
C.	dachowi	dachom
B.	dach	dachy
N.	dachem	dachami
Ms.	dachu	dachach
W.	dachu	dachy

Pochodzenie

śr.-w.-niem.

1. domu

Definicja

pochyła lub pozioma konstrukcja osłaniająca od góry budowlę lub teren

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo części budowli

Połączenia

czterospadowy, dwuspadowy, płaski, pochyły, spadzisty, stromy, strzelisty; blaszany, drewniany, gontowy, słomiany; spalony, uszkodzony, zerwany; nowy, stary dach
dach budynku, chałupy, domu, kościoła, pałacu, stodoły, szopy, wieżowca
gołębie; śnieg na dachu
dach i ściany
krawędź, okap; konstrukcja; modernizacja, naprawa, pokrycie, remont, wymiana dachu
dach przecieka, runął, spalił się
kryć, pokryć; naprawić/ naprawiać, remontować, wyremontować; zerwać/zrywać dach
skoczyć, spaść, zeskoczyć; zdjąć coś, zrzucać (śnieg) z dachu
wejść na dach
siedzieć na dachu

Cytaty

	Aleksander pokazał mi odrapaną kamieniczkę, jakby wciśniętą pomiędzy inne. Miała spadzisty dach z czerwonej dachówki, a w nim dwie lukarny. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Rosyjski kochanek, 1996
	12-letni chłopiec wszedł wczoraj na dach dwupiętrowego budynku przy ulicy Jagiellońskiej. Prawdopodobnie zamierzał skoczyć z dachu. źródło: NKJP: (ad): Zamierzał skoczyć z okna, Dziennik Zachodni, 2004-03-24
	Budynek jest w stanie katastrofalnym, dach przecieka, brak drzwi wejściowych, okna zabite deskami, elewacja odpada, na pierwszym piętrze mieszka kilku lokatorów. źródło: NKJP: Rzetelność kuratora (2), Dziennik Polski, 2002-03-23
	Ekspertyza techniczna wykazała, że stalowa konstrukcja dachu grozi zawaleniem. źródło: NKJP: Izabela Jarosz: Krok od katastrofy, Trybuna Śląska, 2001-01-26
	Nisko nad dachami przelatuje helikopter. źródło: NKJP: Ryszard Kapuściński: Szachinszach, 2005

2. pojazdu

Definicja

część pojazdu przykrywająca go od góry

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

Połączenia

rozsuwany, składany; brezentowy, płócienny, skórzany dach
dach auta, pojazdu, samochodu, taksówki, wagonu, wozu; fiata, mercedesa
bagaż, rower; kogut (migający) na dachu
przewrócić się na dach
jechać na dachu

Cytaty

	Ktoś wiózł na dachu łódź, teraz ściąga ją i – przy hucznych oklaskach – siada do wioseł. źródło: NKJP: Olgierd Budrewicz: Piekło w kolorach , 1997
	W Indiach, Pakistanie i zapewne wszędzie na Wschodzie turyści uważający się za travellersów stawiają sobie za punkt honoru jazdę na dachu środka lokomocji. źródło: NKJP: Max Cegielski: Masala, 2002
	Z pojazdu, który przewrócił się na dach, wszyscy pasażerowie wyszli o własnych siłach z lekkimi tylko draśnięciami. źródło: NKJP: Joanna Solska: Jamnik biegnie przez Europę, Polityka, 2006-01-21
	Riksza ma składany dach, wygodne skóropodobne siedziska i miejsce na bagaż za siedzeniami. źródło: NKJP: (TJ): Trójkołowa...dorożka, Express Ilustrowany , 2003-11-03
	Droga to koszmar: tłok, smród spalin, nerwowi trąbią, niecierpliwi wyprzedzają. Na dachach aut rowery, w środku żona, dzieci, psy, czasem teściowie albo zaproszeni na grilla przyjaciele domu. źródło: NKJP: Piotr Pytlakowski: Dacza polska, Polityka, 2003-08-16

Składnia

dach

(CZEGO)

3. świata

Definicja

książk.

najwyżej położona część jakiegoś terytorium

Noty o użyciu

Zapisywany też wielką literą, np. Dach Europy.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia ukształtowanie terenu

Połączenia

dach Ameryki, Afryki, Europy, Polski, świata
wyprawa na dach czegoś
zdobyć dach czegoś

Cytaty

[...] nie wystarczy wejść na dach wieżowca, żeby poczuć, co czuje himalaista, wchodząc na dach świata.

źródło: NKJP: Barbara Pietkiewicz: Rodzinny sekret, czyli czego się nie mówi o adopcji, Polityka, 2005-09-10

Mieszkamy na dachu Toskanii. Pod nami góry, morze i jezioro Massaciucoli.

źródło: NKJP: Manuela Gretkowska: Europejka, 2004

Składnia

dach

CZEGO

Frazeologizmy

chorągiewka na wietrze
chorągiewka na dachu
coś jest pod dachem
dach łamany
dach mansardowy
dach nad głową
dach namiotowy
dach siodłowy
dach szczytowy
ktoś bije w dach
pod jednym dachem
pod wspólnym dachem
pod swój dach
wróble na dachu ćwierkają

Przysłowia

Lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu
Lepszy wróbel w garści niż kanarek na dachu

Lepszy wróbel w garści niż kanarek na dachu

Data ostatniej modyfikacji: 20.10.2022