UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

radość

Chronologizacja

SStp, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

psł. radostь

Zob. rad II

1.a stan psychiczny

Definicja

stan psychiczny wywołany tym, co bardzo lubimy, co jest dla nas dobre i sprawia nam ogromną przyjemność, charakteryzujący się silnymi i widocznymi reakcjami, np. okrzykami czy podskokami

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  radocha
antonimy:  osmęta, smutek, smutnica, smutność
hiperonimy:  uczucie

Połączenia

  • autentyczna, dzika, głęboka, prawdziwa, szalona, szczególna, szczera, wewnętrzna; duża, największa, ogromna, wielka; nieopisana, nieukrywana, niezmącona; nagła, niespodziewana, spontaniczna, świąteczna, wieczna; powszechna, wspólna; dziecięca, dziecinna, ludzka radość
  • radość dzieci, dziecka; gospodarzy, gości, kibiców, piłkarzy; bycia kimś, istnienia; czytania, dawania, malowania, muzykowania, pisania, seksu, tworzenia
  • radość bez końca; radość dla dzieci; z choinki, z dzieci, z gry, z sukcesu; z faktu, że zdanie, z powodu czegoś; z bycia kimś/gdzieś, z narodzin kogoś, z odzyskania czegoś, z powrotu, z życia; ze spotkania, ze zwycięstwa
  • radość na myśl o czymś, na widok kogoś, na wieść o czymś; przez łzy
  • radość na trybunach; na twarzy; w głosie, w oczach, w sercu; w domu, w rodzinie, w życiu
  • radość i cierpienie, radość i duma, radość i miłość, radość i nadzieja, radość i przyjemność, radość i satysfakcja, radość i szczęście, radość i śmiech, radość i uśmiech, radość i wdzięczność, radość i wzruszenie, radość i zadowolenie; radości i smutki, radości i troski
  • poczucie, uczucie; eksplozja, krzyk, łzy, objaw, okrzyk, szał, wybuch; atmosfera, gest, symbol, święto, taniec, źródło; chwila, czas, odrobina radości
  • okazja, powody, prawo do radości
  • czas na radość
  • pieśni, wiersze o radości
  • pełen, pełny radości
  • opętany, pijany, przejęty radością
  • daleki od radości; nieprzytomny z radości
  • radość ogarnęła/ogarnia kogoś; opanowała kogoś, panowała gdzieś, zapanowała gdzieś;
  • wraca; trwa; wypełnia kogoś; kipi, tryska
  • doświadczać, doznawać; dostarczać; pozbawić/pozbawiać; (nie) kryć radości; życzyć radości
  • czuć, mieć, odczuwać, przeżywać; budzić, wzbudzić/wzbudzać; dać/dawać, nieść, przynosić, sprawić/sprawiać; odebrać komuś, tracić; odzyskać, przywrócić; budować, czerpać skądś; okazywać, manifestować, wyrazić/wyrażać radość; dzielić radości (i smutki, troski...)
  • eksplodować, wybuchać; cieszyć się; promienieć, promieniować, tryskać; napawać kogoś, napełnić/napełniać radością; dzielić się, podzielić się radością
  • nie posiadać się; podskoczyć/podskakiwać, skakać, tańczyć; (oczy) błyszczą komuś, chichotać, krzyknąć/krzyczeć, piszczeć, płakać, szaleć, wrzeszczeć, zacierać ręce; eksplodować, oszaleć z radości
  • czekać na kogoś/coś, patrzeć, robić coś; mówić, oznajmić, powitać kogoś, witać kogoś, zawołać; odebrać coś, przyjąć coś z radością
  • żyć w radości

Cytaty

Ilekroć myślę o tym spotkaniu, czuję wzruszenie, ciepło i radość w sercu - wspomina. - Kiedy wspominam, że miałam okazję dotykać jego dłoni i spojrzeć mu w oczy, przechodzi mnie dreszcz. To było cudowne i niesamowite.

źródło: NKJP: Jaromir Kwiatkowski: Papież był taki nasz, Nowiny, 2006

Po przybyciu na miejsce nie poczuła goryczy, choć – pomyślała teraz – może powinna: wypełniła ją radość, że Kazimierz żyje, że wita ją z czułością i podziwem.

źródło: NKJP: Jerzy Sosnowski: Prąd zatokowy, 2003

W snach powracają do nas wszelkie obawy i lęki, nadzieje, pragnienia i oczekiwania. Na nowo przeżywamy radości i smutki, nawiedza nas strach, ale także uczucie zadowolenia.

źródło: NKJP: Bogna Wernichowska: Skąd się biorą sny?, Dziennik Polski, 2005-09-29

Niepodległość! Wolność! Zmartwychwstanie! – krzyczymy, płaczemy, obejmujemy się, całujemy opętani radością.

źródło: NKJP: Henryk Rozpędowski: Charleston, 2002

I stary wiarus promieniał z radości, ściskał wyciągniętą rękę generała. To była dla niego pamiątka na całe życie.

źródło: NKJP: Maria Nurowska: Anders, 2008

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. radość
radości
D. radości
radości
C. radości
radościom
B. radość
radości
N. radością
radościami
Ms. radości
radościach
W. radości
radości

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

bez ograniczeń + radość +
(z CZEGO/KOGO)
bez ograniczeń + radość +
(że ZDANIE)

1.b przyczyna stanu

Definicja

osoba, sytuacja lub rzecz, która wywołuje czyjąś radość - stan psychiczny

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia

Relacje znaczeniowe

antonimy:  smętek, smutek, smutność

Połączenia

  • jedyna, największa radość; codzienne, drobne, ludzkie, małe, proste radości
  • radości dnia codziennego
  • radości i smutki
  • być czyjąś/kogoś radością; cieszyć się, dzielić się radościami
  • mówić, opowiadać o radościach

Cytaty

Po śmierci Władysława Bohdan był jedyną radością i celem życia Celiny.

źródło: NKJP: Danuta Koral: Wydziedziczeni, 1997

W swoich finezyjnych felietonach pisarka zwraca uwagę na małe radości codziennego życia: smak czekolady, zawsze tajemniczy dźwięk telefonu, uroki starych krakowskich kawiarni czy wreszcie przypadkowo spotkane osoby, które zostawiają pisarkę z nowymi historiami.

źródło: NKJP: (MW): Małe radości, Dziennik Polski, 2006-05-16

Znowu będzie się cieszyć tymi drobnymi radościami, jak wiewiórki i mrówki w parku, które człowiek w pędzie tak łatwo traci z oczu.

źródło: NKJP: Apetyt na życie, Dziennik Polski, 2001-09-29

Podopieczni wspominają swoje życie, opowiadają o pracy, rodzinie, czasami narzekają na swój los, innym razem dzielą się radościami.

źródło: NLJP: (ELD): Pokonać samotność, Dziennik Polski, 2008-06-26

Ziemia nie jest naszą radością, ziemia jest naszym przekleństwem, a my nic nie możemy!

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Senatu RP z dnia 03.04.1997

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. radość
radości
D. radości
radości
C. radości
radościom
B. radość
radości
N. radością
radościami
Ms. radości
radościach
W. radości
radości

Składnia

bez ograniczeń + radość +
(CZYJA)
bez ograniczeń + radość +
(KOGO)

Frazeologizmy

z radością

Przysłowia

Obiecanki cacanki, a głupiemu radość
Starość nie radość
Data ostatniej modyfikacji: 21.01.2013
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj