UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

do

Chronologizacja

1 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: przyimek

Pochodzenie

psł. *do 'aż do'

1. jechać do Torunia

Definicja

tak, że ktoś/coś porusza się w kierunku tego, o czym mowa

Noty o użyciu

Forma do występuje w połączeniu z zaimkiem osobowym on w postaci doń .

Kategoria znaczeniowa

wykładnik relacji przestrzennej

Relacje znaczeniowe

	(quasi)synonimy:	ku
	antonimy:	z

Cytaty

	Anka i Bożena jechały do Gdańska, Jolka aż do Wrocławia, Grzegorz do Torunia, Wojtek do Warszawy. źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Bóg zapłacz!, 2000
	Wsiadłam do autobusu, nie zwróciwszy uwagi na jego numer. źródło: NKJP: Barbara Antonowicz-Wlazińska: Klucze do twojego wnętrza, 2001
	Zjadłem, wypiłem kawę, zapłaciłem i zamierzałem pójść na spacer do lasu, który zaczynał się tuż koło baru. źródło: NKJP: Michał Bielecki: Dziewczyna z Banku Prowincjonalnego S.A., 1997
	B. włożył list do koperty, nalepił znaczek i wybiegł, by wrzucić go do skrzynki. źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Słowa obcego, 1998
	[...] z trudem odlepił od brzucha garnuszek z miodem i zajrzał doń, sprawdzając, ile zostało. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002
	Rano zatelefonował, że jest chory i musi iść do lekarza. źródło: NKJP: Michał Bielecki: Dziewczyna z Banku Prowincjonalnego S.A., 1997

Składnia

do KOGO / CZEGO w Zd. z Cz. ruchu ukierunkowanego w pozycji prawostronnej:Rz. - nazwa miejsca, obiektu przestrzennego lub tego, co się znajduje w takim obiekcie; nazwa osoby
szyk: stały: antepozycja

2. usiąść do stołu

Definicja

tak, że ktoś przemieścił się / coś przemieściło się i teraz znajduje się obok tego, o czym mowa

Kategoria znaczeniowa

wykładnik relacji przestrzennej

Relacje znaczeniowe

antonimy:

Cytaty

Zapadło głuche milczenie i w tym milczeniu usiedli do stołu.

źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Czwarte niebo, 2003

Student odwrócił się do ściany i zaczął trząść się ze śmiechu, od czasu do czasu wydając zduszone parsknięcia.

źródło: NKJP: Jacek Głębski: Kuracja, 1998

- Osobisty? - spytał Generał, wskazując wzrokiem kaburę przymocowaną do pasa pilota, z której wystawała rękojeść pistoletu, pod dymnikiem kwitnącego na złoto i czarno.

źródło: NKJP: Jacek Dukaj: W kraju niewiernych, 2000

Składnia

do CZEGO w Zd. z Cz. ruchu ukierunkowanego w pozycji prawostronnej: Rz. oznaczający obiekty wyznaczające przestrzenne granice
szyk: stały: antepozycja

3. tańczyć do rana

Definicja

tak, że momentem końcowym jest ten, o którym mowa

Kategoria znaczeniowa

wykładnik relacji czasowej

Relacje znaczeniowe

antonimy:

Cytaty

	Wczoraj było u nas przyjęcie, które się przeciągnęło do rana... źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003
	Wrażenia, które towarzyszyły Jackowi na początku lektury, zostały ze mną do teraz i nie wiem, czy „Ada” jest rzeczywiście arcygenialną powieścią, w pewnym sensie zwieńczeniem powieści jako takiej, dopełnieniem Prousta, czy też arcygenialną hucpą [...]. źródło: NKJP: Jacek Dukaj, Łukasz Orbitowski, Wit Szostak: S.O.D.: Zagadka czy pułapka? „Ada” albo żart Nabokova, Esensja, 2009-08-21
	Ostrzeliwanie wojsk przeciwnika przez załogę „Neptuna” trwało od godz. 13.00 do 16.00. źródło: NKJP: Jerzy Przybylski: Marynarze w walce o niepodległość Polski (1918-1920), 1999
	Miałem dwie godziny do rozpoczęcia obrad. źródło: NKJP: Zbigniew Kruszyński: Na lądach i morzach. Opisy i opowiadania, 1999
	Po prostu nie ma zbyt wielu akt od trzynastego do końca osiemnastego wieku. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Koniec świata w Breslau, 2003

Składnia

do CZEGO Rz. - nazwa momentu w czasie lub wydarzenia
szyk: stały: obligatoryjna antepozycja

4. apel do prezydenta

Definicja

tak, że ten/to, o kim/czym mowa, jest adresatem

Noty o użyciu

Forma do występuje w połączeniu z zaimkiem osobowym on w postaci doń .

Kategoria znaczeniowa

wykładnik relacji osobowej

Relacje znaczeniowe

antonimy:

Cytaty

	Napisała wtedy list do Lucyny Kotarbińskiej, która z właściwą sobie energią rozpoczęła już starania „względem Jadzi” o stancję [...]. źródło: NKJP: Krystyna Kolińska: Orzeszkowa, złote ptaki i terroryści, 1996
	- Wy dwaj - powiedział do Reynevana i Szarleja - jesteście nowi w naszym bożym stadku. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002
	Rozmowy z powiatowymi władzami i podpisana przez blisko pół tysiąca osób petycja do starostwa póki co nie przyniosły rezultatu. źródło: NKJP: Michał Gigołła: Bo zburzymy!, Gazeta Wrocławska, 2003-05-26
	Najlepiej byłoby zadzwonić do szpitala. Tylko do którego? źródło: NKJP: Mariusz Cieślik: Śmieszni kochankowie, 2004
	Co więcej, członkowie Towarzystwa Jezusowego nie poprzestali na wyrazach współczucia oraz apelach do sumienia szlachty. źródło: NKJP: Janusz Tazbir: Silva rerum historicarum, 2002
	- Chłopczyku!... - dobiega doń już z tyłu, nieoczekiwanie, zaśpiewane ciepłym alcikiem. źródło: NKJP: Maria Borowa: Dominika znaczy niedziela, 1988

Składnia

do KOGO / CZEGO Rz. - osoba lub instytucja
szyk: stały: antepozycja

5. szczoteczka do zębów

Definicja

tak, że coś jest używane w sytuacji, o której mowa

Kategoria znaczeniowa

wykładnik przynależności

Relacje znaczeniowe

(quasi)synonimy:

dla

Cytaty

	Członkowie Prodigy bronią się niewinnym i kokieteryjnym twierdzeniem, że zależy im wyłącznie na tworzeniu muzyki do tańca i widowiska tanecznego. źródło: NKJP: Grzegorz Brzozowicz, Filip Łobodziński: Sto płyt, które wstrząsnęły światem. Kronnika czasów popkultury, 2000
	Dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych nazwisk lub nazw albo poczynienie innych dopisków poza kratką nie wpływa na ważność głosu. źródło: NKJP: Andrzej Dembowski: Wybory samorządowe, Gazeta Miejska, 2002
	- Ładny był - mówi Ewa S. o Kowalaku i pokazuje zdjęcie do legitymacji. Twarz bez uśmiechu, zakola nad czołem, koszula w paski. źródło: NKJP: Magdalena Grochowska: Przedtem pocałował prymulkę, Gazeta Wyborcza, 1996-11-09
	Na wysokości noża stawia się kieliszek do wódki (o ile przewiduje się jej podanie), obok kieliszek do białego wytrawnego wina — do przekąski, przystawki lub ryby, następnie kieliszek do czerwonego wina — do drugiego dania, i szklankę do wody, którą stawia się zazwyczaj ukośnie, aby wraz z kieliszkami do wina tworzyła wierzchołek trójkąta. źródło: NKJP: Tadeusz Rojek: Jak to się je. Savoir-vivre przy stole, 1994
	Co to za zapach, pasta do butów? źródło: NKJP: Marek Rudnicki: Chodźcie, idziemy, 2007

Składnia

do CZEGO
szyk: stały: antepozycja

6. dokumenty do podpisania

Definicja

tak, że z czymś trzeba zrobić to, o czym mowa

Kategoria znaczeniowa

wykładnik relacji celowościowej

Cytaty

	Ze swej strony ówczesny następca tronu próbował ominąć Radę Ministrów i zanosił dekrety do podpisania królowi. źródło: NKJP: Robert Stefanicki: Jak zostać królem Arabii, Ozon, 2005
	§ 2. Organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w znacznej części. źródło: NKJP: Sejm RP: Kodeks postępowania administracyjnego
	W następnej wiosce zatrzymuje się i daje rower do naprawy. źródło: NKJP: Max Cegielski:Masala, 2002
	Bazyli pożarł tort, popił kawą, a mnie pozostał do zapłacenia pokaźny rachunek. źródło: NKJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997
	Generał na specjalną prośbę fotografa zgodził się pozować do zaproponowanego ujęcia. źródło: NKJP: Cz. M.: Jeden z pierwszych na Podhalu, Tygodnik Podhalański, 1996

Składnia

do CZEGO Rz. - nazwa czynności
szyk: stały: antepozycja

7. do przesady

Definicja

tak, że rezultatem jest to, o czym mowa lub widać to, o czym mowa

Kategoria znaczeniowa

wykładnik limitacji

Cytaty

	Tymczasem Nabal na zakończenie postrzyżyn owiec urządził w domu sutą ucztę i upił się do nieprzytomności. źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1963
	Przy grobach stali na warcie niemłodzi już harcerze w przedwojennych mundurach, a najwięcej kwiatów było w kościele garnizonowym, gdzie na straży u grobu stali czterej żołnierze z głowami ogolonymi do skóry. źródło: NKJP: Henryk Grynberg: Życie ideologiczne, osobiste, codzienne i artystyczne, 1998
	Nie bacząc, że Szarlej i Horn zaśmiewają się do łez, Tomasz Alfa, Bonawentura i Institor jęli drążyć temat głębiej. źródło: NKJP: Andrzej Sapkowski: Narrenturm, 2002
	- Co pan mu właściwie powiedział? - ściszyłem głos do szeptu. źródło: NKJP: Janusz Głowacki: Rose Café i inne opowieści, 1997
	Widzieli, że ma łokcie zdarte do krwi, że koszula jest już w strzępach. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1959

Składnia

do CZEGO
szyk: stały: antepozycja

8. dokładność do jednej setnej

Definicja

tak, że to, o czym mowa, jest najmniejszą jednostką miary w danej sytuacji

Kategoria znaczeniowa

wykładnik relacji ilościowej

Relacje znaczeniowe

antonimy:

Cytaty

	Obecnie użytkownik programu DTP ma do wyboru biblioteki zawierające tysiące krojów czcionek i jest w stanie z aptekarską dokładnością (do jednej setnej punktu) dobrać ich wielkość, zmienić szerokość, regulować światło w akapicie itd. źródło: NKJP: Andrzej Pająk: Domowe studio DTP, Enter, 2000
	Liczba ludności całego powiatu spadła do 800 osób (przymusowa ewakuacja zarządzona przez władze niemieckie). źródło: NKJP: Jan Bałdowski: Warmia, Mazury, Suwalszczyzna, 1996
	Po tymczasowym wiadukcie nie będą mogły jeździć ciężarówki, a samochody osobowe i autobusy obowiązywać będzie ograniczenie prędkości (do 40 km/h dla samochodów i do 20 km/h dla autobusów). źródło: NKJP: Katarzyna Bany: Bale na ratunek, Życie Warszawy, 2002
	Tylko niektóre z nich utrzymują się w drzewostanie, osiągając wzrost do 32 m, średnicę 70 cm i wiek do 70 lat. źródło: NKJP: Krystyna Falińska: Ekologia roślin, 1997

Składnia

do CZEGO Rz., Licz. - nazwa wartości mierzalnej
szyk: stały: antepozycja

9. jeden do zera

Definicja

obie wartości pozostają w takiej relacji, że pierwsza z nich odpowiada pierwszemu z obiektów, o których mowa, a druga drugiemu

Kategoria znaczeniowa

wykładnik relacji ilościowej

Cytaty

Kiedy wynik meczu jest nierówny, na przykład jeden do zera, albo zero do jednego - wtedy ludzie mówią, że ta drużyna, która uzyskała większą ilość punktów, jest lepsza.

źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Opowiadania i donosy 1980-1989, 1989

Jeden do zera dla mnie.

źródło: NKJP: Edward Stachura: Się, 1977

Proponuję pani weksle pod zastaw. Stosunek jeden do dwóch i to tylko dlatego, że jest pani przyjaciółką kawalera.

źródło: NKJP: Olga Tokarczuk: Podróż ludzi księgi, 1933

Składnia

_ do _ w obu pozycjach Licz.
szyk: stały: interpozycja

10. Do roboty!

Definicja

nadawca sugeruje lub rozkazuje, że należy robić to, o czym mowa

Pragmatyka

Wypowiedzi zbudowane w ten sposób służą do zachęcenia kogoś do zrobienia tego, o czym mowa, lub są rozkazami.

Cytaty

	To dzięki, Stefan. No to co? To do roboty! źródło: NKJP: Juliusz Machulski, Piotr Wereśniak, Ryszard Zatorski: Kiler, 1997
	- Pozbieraj swoje prezenty i zaniesiemy je do twojego pokoju. Pora do łóżka. źródło: NKJP: Kinga Dunin: Tabu, 1998
	- Nie, nie, on zaraz przestanie. Hektor, a pójdziesz, do budy! Boże święty, co za pies... źródło: NKJP: Stanisław Mrożek: Jak zostałem filmowcem, 1975
	Z nożem w ręce patrzył, jakby czekając na rozkaz - do ataku! źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1966
	- Proponuję zdobycie góry Czcibora. Pokażemy młodemu pokoleniu, że nie jesteśmy gorsi. Za mną, do boju! źródło: NKJP: Zbigniew Nienacki: Księga strachów, 1967

Składnia

Do CZEGO! Rz. - nazwa czynności, akcji
szyk: stały: antepozycja

11. Do jutra!

Definicja

nadawca informuje odbiorcę, kiedy następnym razem coś będzie miało miejsce

Pragmatyka

Wypowiedzi zbudowane według tego schematu stanowią formułę pożegnania.

Cytaty

- Do jutra - powiedziała w drzwiach - i nie spóźnij się. Ojciec tego bardzo nie lubi.

źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Sowa obcego, 1998

- Pan, zdaje się, nie jest sam - stwierdziła. - Do widzenia. Nie zatrzymujemy pana.
- Do niedzieli - odparłem.
- Do niedzieli do piątej - rzekła pani Rogulska.

źródło: NKJP: Tadeusz Breza: Urząd, 1960

- A więc, panie oberst, do następnego polowania. Sezon dopiero się rozpoczął.

źródło: NKJP: Andrzej Zbych: Stawka większa niż życie, 1967

Składnia

Do CZEGO Rz. - nazwa momentu w czasie
szyk: stały: antepozycja

Data ostatniej modyfikacji: 21.03.2019