UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

komendant

Chronologizacja

SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

łac. commendans 'wydający polecenie'

1. garnizonu

Definicja

osoba zajmująca stanowisko przełożonego niektórych instytucji w wojsku oraz w organizacjach działających na wzór wojskowy

Noty o użyciu

Jeżeli wyrazu komendant używamy w odniesieniu do kobiety, we wszystkich kontekstach może występować forma równokształtna z M. lp., a wyraz może przyłączać formy żeńskie czasownika i przymiotnika, np. komendant przyszła , spotkanie z nową komendant, Anną Kowalską . Może też zostać zachowana odmiana i składnia charakterystyczna dla rzeczowników rodzaju m1, np.: spotkanie z nowym komendantem, Alicją Kowalską .

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna osoby związane z wojskiem i wojną

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa policja i inne służby mundurowe

Połączenia

katowicki, poznański, tarnowski..., małopolski, podkarpacki, śląski... komendant; komendant główny, miejski, powiatowy, rejonowy, stołeczny, wojewódzki
komendant Frydrych, Smolarek, Tkaczyk...
komendant akademii (marynarki wojennej, wojskowej), bazy, garnizonu, komendy, komisariatu, koszar, obozu (koncentracyjnego, pracy), ośrodka, placówki, posterunku, strażnicy, szkoły (aspirantów, podchorążych), szpitala; milicji, policji, straży (granicznej, miejskiej)
pan komendant
pełnomocnik, rzecznik, zastępczyni; decyzja, polecenie, rozkaz, zezwolenie, zgoda; funkcja, obowiązki, stanowisko; dymisja; zabójstwo komendanta
awans, nominacja na komendanta
porozumienie, rozmowa z komendantem
komendant kieruje czymś
mianować, powołać/powoływać; zawiadamiać komendanta;
odwołanie komendanta
awansować na komendanta

Cytaty

	Dwukrotnie weryfikowałem [...] wersję świadków - mówi komendant Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej w Pułtusku [...]. źródło: NKJP: I.Koba: Tragedia rodziny z Pułtuska: Jeden syn utopił się, drugi w szpitalu, Tygodnik Ciechanowski, 2007-03-17
	Po cichutku zaprowadził nas do swojego domku w samym środku Christianii, było to dawne biuro komendanta koszar [...]. źródło: NKJP: Bronisław Świderski: Asystent śmierci. Powieść o karykaturach Mahometa, o miłości i nienawiści w Europie, 2007
	- Panie komendancie! Panie prokuratorze! Proszę o odpowiedź, czy to było zastraszanie? - apelowała do obecnych na sali stróżów prawa [...]. źródło: NKJP: Teresa Krąż: W Stąporkowie idą na wojnę, Echo Dnia, 2007-11-29
	[...] komendanci wojskowych ośrodków medycyny prewencyjnej [...] przesyłają Głównemu Inspektorowi Sanitarnemu, nie rzadziej niż raz w roku, informacje dotyczące urządzeń radiologicznych, na których stosowanie wydają zezwolenia. źródło: NKJP: Dz.U. z 2001 r. Nr 3, poz. 18
	Z Krakowa przyjechał komendant Szkoły Aspirantów PSP bryg. Wiesław Leśniakiewicz. źródło: NKJP: Wacław Sajdak: Minister na policji, Tygodnik Podhalański, 2000

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	komendant	komendanci	ndepr
M.	komendant	komendanty	depr
D.	komendanta	komendantów
C.	komendantowi	komendantom
B.	komendanta	komendantów
N.	komendantem	komendantami
Ms.	komendancie	komendantach
W.	komendancie	komendanci	ndepr
W.	komendancie	komendanty	depr

Składnia

	+	komendant	+	(CZEGO)
	+	komendant	+	(JAKI)

2. plutonu

Definicja

osoba dowodząca zorganizowaną grupą osób walczących

Noty o użyciu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna osoby związane z wojskiem i wojną

Relacje znaczeniowe

synonimy:

dowódca

Połączenia

radziecki komendant; komendant polowy; czeczeńscy komendanci; komendanci partyzanccy
komendant Piłsudski
komendant wojsk austriackich, szwedzkich, litewskich...; armii, brygady, dywizji, dywizjonu, oddziału, pułku
towarzysz komendant
rozkaz komendanta
komendant wydał rozkaz

Cytaty

	Piłsudski [...] 22 sierpnia w Kielcach podpisał pierwszy rozkaz jako komendant Legionów. źródło: NKJP: redakcja: Legendy legionów: Siódemka ułanów Beliny, Tygodnik Ciechanowski, 2006-10-06
	Pod dowództwo Massuda ściągali komendanci małych, niezależnych oddziałów partyzanckich, bo zapewniał im broń, wikt i sławę niepokonanych. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski: Modlitwa o deszcz, 2002
	[...] do Naddniestrza jako komendant 14. Armii zostaje skierowany generał Aleksandr Lebied. źródło: NKJP: Krystyna Kurczab-Redlich: Głową o mur Kremla, 2007
	Mamy szansę przyspieszyć chwilę, kiedy Litwa będzie w pełni niepodległa [...]. Innego zdania jest komendant dywizji rosyjskiej stacjonującej w Wilnie. źródło: NKJP: Litewskie referendum, Gazeta Wyborcza, 1992-06-15
	Kiedy doszło do głośnego konfliktu z tą formacją w Gudermesie, przeciwko gwardzistom wystąpiły zbrojnie zarówno oddziały rządowe Maschadowa, jak i prywatne armie komendantów polowych, w tym również Basajewa. źródło: NKJP: Reduta, Dziennik Polski, 2001-06-30

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	komendant	komendanci	ndepr
M.	komendant	komendanty	depr
D.	komendanta	komendantów
C.	komendantowi	komendantom
B.	komendanta	komendantów
N.	komendantem	komendantami
Ms.	komendancie	komendantach
W.	komendancie	komendanci	ndepr
W.	komendancie	komendanty	depr

3. harcerski

Definicja

osoba kierująca zorganizowaną grupą harcerzy

Noty o użyciu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata organizacje/placówki opiekuńcze i kulturalne

Połączenia

komendant chorągwi, hufcu, kręgu, szczepu; zlotu
komendanci i skarbnicy
druh komendant
zastępczyni komendanta; zbiórka komendantów

Cytaty

	Komendant Chorągwi, starszy już człowiek, ale też w krótkich spodenkach, stanął na podwyższeniu i krzyknął: „Czuwaj, harcerze!”, a cały plac odpowiedział tysiącami głosów: „Czuwaj, druhu Komendancie!”. źródło: NKJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997
	W latach 1945 i 1949 oraz 1956-1958 był instruktorem Związku Harcerstwa Polskiego i pełnił funkcję komendanta hufca w stopniu podharcmistrza. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 14.02.1992
	Nasz kolega [...] był kilkakrotnie komendantem obozów harcerskich. Jest doświadczonym i cenionym pedagogiem, lubianym przez młodzież. źródło: NKJP: Adam Kania wicedyrektorem LO, Dziennik Polski, 2003-10-21
	Postarajmy się wspierać drużynowych, tworząc zespoły - jako komendanci szczepów, namiestnicy, przewodniczący kręgów instruktorskich! źródło: Małgorzata Wyspiańska: Deklaracja ideowa ZHP, Czuwaj, 2003-11

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	komendant	komendanci	ndepr
M.	komendant	komendanty	depr
D.	komendanta	komendantów
C.	komendantowi	komendantom
B.	komendanta	komendantów
N.	komendantem	komendantami
Ms.	komendancie	komendantach
W.	komendancie	komendanci	ndepr
W.	komendancie	komendanty	depr

Składnia

komendant

(CZEGO)

Frazeologizmy

wojskowy komendant uzupełnień

Data ostatniej modyfikacji: 22.10.2011