Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *chorǫgy
Forma chorągiew utworzona została na podstawie tematu przypadków zależnych (psł. dop. chorǫgъve, bier. chorǫgъvь).
1. sztandar
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna czynności, przedmioty, miejsca związane z wojskiem i wojną
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | sztandar |
Połączenia
- chorągiew cechowa, kościelna, procesyjna; miejska; triumfalna
- chorągiew i pieczęć; chorągwie i feretrony, chorągwie i herby, chorągwie i krzyże
Cytaty
|
Miejska chorągiew będzie niebieską płachtą z białym krzyżem św. Andrzeja i nałożonym na nim herbem miasta. źródło: NKJP: Starszy orzeł w herbie, Dziennik Polski, 2002-07-23 |
|
|
Po uroczystościach medaliony, które przedstawiały cuda św. Jana Kantego, trafiły do kolegiaty św. Anny, natomiast chorągiew została przekazana do kościoła św. Floriana, który zawsze związany był z uniwersytetem. źródło: NKJP: Niewidoczny rewers, Dziennik Polski, 2001-08-07 |
|
|
Pieczęć, obok herbu i chorągwi, jest najstarszym symbolem, o średniowiecznym jeszcze rodowodzie. źródło: NKJP: Symbole Krakowa, Dziennik Polski - Kultura, 2002-10-08 |
|
|
Radogoszcz była jednak punktem zbornym, z którego plemiona lucickie wyruszały na wyprawy wojenne. W tamtejszej świątyni przechowywano ich święte chorągwie bojowe, które stamtąd zabierano na wojnę i po wojnie znów je tam umieszczano. źródło: NKJP: Karol Modzelewski: Barbarzyńska Europa, 2004 |
|
|
Rzuciłem się do drzwi, aby popatrzeć, i widziałem, jak wojska szły zwartym szeregiem z łopoczącymi chorągwiami wojennymi. źródło: NKJP: Lucjan Wolanowski: Upał i gorączka, 1970 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | chorągiew |
chorągwie |
|
| D. | chorągwi |
chorągwi |
|
| C. | chorągwi |
chorągwiom |
|
| B. | chorągiew |
chorągwie |
|
| N. | chorągwią |
chorągwiami |
|
| Ms. | chorągwi |
chorągwiach |
|
| W. | chorągwi |
chorągwie |
2. rycerska
Definicja
Noty o użyciu
Używane w nazwach własnych, np. Chorągiew Ziemi Oświęcimskiej.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna armia
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne
Połączenia
- polska chorągiew; chorągiew dragońska, husarska, lekka, pancerna, rycerska; kozacka, laudańska, tatarska, wołoska; krakowska
- chorągiew husarii, jazdy, konnych strzelców
- dowódca, namiestnik, pułkownik, rotmistrz, rycerz jakiejś chorągwi
- dowodzić chorągwią
Cytaty
|
Jakub wystawił w wielkiej wojnie z Zakonem krzyżackim własną chorągiew, która walczyła pod Grunwaldem pod jego znakiem Pobóg. źródło: NKJP: Alicja Szymczakowa: Szlachta sieradzka w XV w. : magnifici et generosi, 1999 |
|
|
Każda z podległych mu ziem wystawiała jeden oddział zwany chorągwią, walczący pod sztandarem z herbem danej ziemi. źródło: NKJP: Marek Kazimierz Barański: Dynastia Piastów w Polsce, 2005 |
|
|
Na stronę konfederacji przechodziły chorągwie wojska koronnego [...]. źródło: NKJP: Alicja Dybkowska, Jan Żaryn, Małgorzata Żaryn: Polskie dzieje od czasów najdawniejszych do współczesności, 1996 |
|
|
Jednym z powodów klęski była także zdrada chorągwi tatarskich, które król polski dość nieopatrznie zabrał ze sobą na pole bitwy. źródło: NKJP: Janusz Tazbir: Silva rerum historicarum, 2002 |
|
|
Polscy ciurowie, mimo iż w chorągwiach zajmują najniższe pozycje, traktują swoją służbę w sposób profesjonalny, często ambicjonalny. źródło: NKJP: Ciury obozowe, Internet, 2008-06-25 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | chorągiew |
chorągwie |
|
| D. | chorągwi |
chorągwi |
|
| C. | chorągwi |
chorągwiom |
|
| B. | chorągiew |
chorągwie |
|
| N. | chorągwią |
chorągwiami |
|
| Ms. | chorągwi |
chorągwiach |
|
| W. | chorągwi |
chorągwie |
3. harcerska
Definicja
Noty o użyciu
Używane w nazwach własnych, np. Chorągiew Gdańska ZHP, Chorągiew Stołeczna ZHP, Chorągiew Śląska ZHP.
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Edukacja i oświata organizacje/placówki opiekuńcze i kulturalne
Połączenia
- chorągiew białostocka, dolnośląska, kielecka, krakowska, kujawsko-pomorska, łódzka, śląska, wielkopolska
- chorągiew harcerek, harcerzy
- chorągwie i hufce
- komenda, komendant, komendantka; rada, władze; instruktor, przedstawiciel, reprezentacja, skarbnik, harcerze; ośrodek jakiejś chorągwi; na poziomie, na szczeblu chorągwi; na terenie jakiejś chorągwi; zlot chorągwi
- harcerze, instruktorzy z jakiejś chorągwi
- chorągiew organizuje, zorganizowała coś; uzyskała osobowość prawną
Cytaty
|
Harcerze jeździli co drugi weekend nad Jezioro Rożnowskie, gdzie chorągiew krakowska miała ośrodek. źródło: NKJP: (PS): Cztery pokolenia szczepu, Dziennik Polski, 2005-01-14 |
|
|
Chorągiew ZHP zrzesza 12 tysięcy osób z obszaru całego województwa, w samym Krakowie w ZHP jest 2 tysiące harcerek, harcerzy i zuchów. źródło: NKJP: Nie brak chętnych, Dziennik Polski, 2001-12-06 |
|
|
W Lublinie odbył się zjazd nadzwyczajny Chorągwi Lubelskiej ZHP. Po wielu latach kierowania chorągwią z funkcji komendanta zrezygnował hm. Kazimierz Wysocki. źródło: NKJP: Główna Kwatera Związku Harcerstwa Polskiego, Czuwaj, 2006-04 |
|
|
[...] w r. 1941 został komendantem warszawskiej chorągwi Szarych Szeregów i zasłynął jako dowódca historycznej „akcji pod Arsenałem” 26 marca 1943 roku, kiedy z grupą harcerzy odbili przewożonego z Gestapo na Pawiak, skatowanego Janka Bytnara. źródło: NKJP: Ryszard Matuszewski: Alfabet : wybór z pamięci 90-latka, 2004 |
|
|
Imprezę zorganizowano przy współpracy z Urzędem Miasta Rzeszowa, Podkarpacką Chorągwią ZHP, Harcerskim Klubem Ekologicznym. źródło: NKJP: (EWAF): SOS dla Ziemi, Dziennik Polski, 2005-06-04 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: ż
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | chorągiew |
chorągwie |
|
| D. | chorągwi |
chorągwi |
|
| C. | chorągwi |
chorągwiom |
|
| B. | chorągiew |
chorągwie |
|
| N. | chorągwią |
chorągwiami |
|
| Ms. | chorągwi |
chorągwiach |
|
| W. | chorągwi |
chorągwie |