UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

chorąży

Chronologizacja

1195, SStp
W postaci: chorąże

Pochodzenie

Zob. chorągiew

1. w wojsku

Definicja

osoba zajmująca w hierarchii wojskowej pozycję wyższą niż sierżant lub bosman, a niższą niż podporucznik

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Wojsko i wojna osoby związane z wojskiem i wojną

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

podoficer

Połączenia

młodszy, starszy chorąży; chorąży sztabowy; chorążowie zawodowi
chorąży Kosman, Michalik, Zawilec...
chorąży marynarki
chorążowie i oficerowie, chorążowie i podoficerowie
pan chorąży
stopień chorążego; korpus; szkoła chorążych
awans na chorążego
chorąży dowodzi kimś/czymś; zginął
być, zostać chorążym
awansować na chorążego

Cytaty

	Nasz dowódca plutonu - chorąży - należał do ludzi, którzy nie posiadali zbyt dużo sympatycznych cech. W jednej chwili potrafił z nami porozmawiać, zaśmiać się, a już za moment wyciągał jakieś stare przewinienie [...]. źródło: NKJP: Marek Ciesielski: 540 DDC, czyli jakie jest wojsko, 2000
	Niemal zaraz skierowano Karcza do Oficerskiej Szkoły Saperów w Krems, którą ukończył w stopniu chorążego. źródło: NKJP: redakcja: Tajemnice generała Karcza, Tygodnik Ciechanowski, 2005-02-02
	Panu, panie chorąży, postawią dodatkowo zarzut złamania rozkazu i narażenia ludności... źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Kisuny, 2008
	[...] art. 27 ust. 3 stanowi, że na stopień podporucznika mogą być mianowani chorążowie i podoficerowie [...], jeśli nie przekroczyli 35 roku życia. źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 19.01.1995
	Razem z trzynastoma chorążymi siedzimy w schronie i czekamy na komendę. źródło: NKJP: Dziewczyny ppanc., Dziennik Polski, 2001-06-29

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chorąży	chorążowie	ndepr
M.	chorąży	chorąże	depr
D.	chorążego	chorążych
C.	chorążemu	chorążym
B.	chorążego	chorążych
N.	chorążym	chorążymi
Ms.	chorążym	chorążych
W.	chorąży	chorążowie	ndepr
W.	chorąży	chorąże	depr

Skróty

chor.

2. ze sztandarem

Definicja

osoba wyznaczona do niesienia sztandaru w czasie jakiejś uroczystości

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja uroczystości i święta

Relacje znaczeniowe

synonimy:

sztandarowy II

Połączenia

chorąży pocztu sztandarowego; ekipy (olimpijskiej), reprezentacji (Austrii, Polski)
chorąży z chorągwią, ze sztandarem
(sztandar) niesiony, trzymany przez chorążego

Cytaty

	[...] chorąży wywijał ogromną chorągwią z orłem z jednej strony i herbem Krakowa z drugiej. źródło: NKJP: Szczęście spod buławy, Dziennik Polski, 1998-06-19
	Wniesiono historyczny sztandar klubu, chorążym był piłkarz Bogdan Z.[...]. źródło: NKJP: (JOT): Jak długo na Wawelu..., Dziennik Polski, 2001-06-05
	Sztandar, tablicę pamiątkową i nowe logo szkoły, umieszczone na frontonie budynku, ufundowali [...] radni gminy Brody. Ich poczet sztandarowy, z Agnieszką J.[...] jako chorążym, przekazał sztandar wójtowi Andrzejowi Ś.[...]. źródło: NKJP: Kazimierz Cuch: To historyczna chwila, Echo Dnia, 2005-10-21
	Kiedy schodził z bieżni po defiladzie, znalazł się z chorążymi innych państw pod trybuną. - To było jak na filmie rycerskim. Kazali nam rzucać nasze flagi na kupę, a potem nawet nie chcieli wpuścić nas na trybuny. źródło: NKJP: Jarosław Śliżewski: Cztery olimpiady Henryka Grutha, Gazeta Wyborcza, 1994-02-12

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chorąży	chorążowie	ndepr
M.	chorąży	chorąże	depr
D.	chorążego	chorążych
C.	chorążemu	chorążym
B.	chorążego	chorążych
N.	chorążym	chorążymi
Ms.	chorążym	chorążych
W.	chorąży	chorążowie	ndepr
W.	chorąży	chorąże	depr

Składnia

chorąży

(CZEGO)

3. wolności

Definicja

książk.

osoba lub zbiorowość propagujące określoną ideę

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Połączenia

chorąży postępu, wolności

Cytaty

	Nikt przy zdrowych zmysłach nie będzie Zygmunta Nowakowskiego uczył polskości, ale istotnie trudno jest pojąć jak ten arcypolski pisarz stał się nagle chorążym skostniałego kunktatorstwa Emigracji. źródło: NKJP: Juliusz Mieroszewski: Finał klasycznej Europy, 1997
	Czy więc Susan Sontag - ostatni chorąży oświecenia, jak o sobie mówi - nie popada w pułapkę „dialektyki oświecenia”? źródło: NKJP: Marcin Nowak: Metafora jako choroba, Książki, Dodatek do Gazety Wyborczej, 1999-03-16
	Polska zawsze była chorążym wolności, mówię to absolutnie szczerze [...]. źródło: NKJP: Nienawiść a demokracja, Gazeta Wyborcza, 1993-07-03
	Przeciwnik wojny w Iraku był dla nich chorążym postępu, zaś przeciwnik aborcji ciemnym reakcjonistą. źródło: Droga przez konklawe, Dziennik Polski, 2005-10-21

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chorąży	chorążowie	ndepr
M.	chorąży	chorąże	depr
D.	chorążego	chorążych
C.	chorążemu	chorążym
B.	chorążego	chorążych
N.	chorążym	chorążymi
Ms.	chorążym	chorążych
W.	chorąży	chorążowie	ndepr
W.	chorąży	chorąże	depr

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

chorąży

CZEGO

4. w dawnej Polsce

Definicja

osoba będąca w dawnej Polsce wysokim urzędnikiem ziemskim, noszącym chorągiew królewską lub ziemską podczas uroczystości państwowych, bądź posiadająca tytuł honorowy stanowiący późniejszy odpowiednik tego urzędu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Połączenia

chorąży kaliski, poznański, sieradzki...
tytuł chorążego

Cytaty

	[...] Zawisza Gruszczyński, chorąży sieradzki, uzyskał czwartą część sołectwa we wsi Bierzwienna [...] źródło: NKJP: Stanisław Marian Zajączkowski: Lokacje osad wiejskich na prawie niemieckim na obszarze przedrozbiorowego powiatu łęczyckiego do lat siedemdziesiątych szesnastego wieku, 2003
	Krakowski Loret, bo i tak nazywają tę budowlę, powstał w latach 1712-1719. Zbudowany został z inicjatywy fundatora klasztoru i kościoła, chorążego zatorskiego, Wojciecha Dembińskiego. źródło: NKJP: Andrzej Nazar: Gospodarstwo Matki Boskiej, Dziennik Polski, 2000-12-06
	Jakub zastawił Tuligłowy w Przemyskiem za 300 grzywien Janowi Dolińskiemu, chorążemu przemyskiemu. źródło: NKJP: Alicja Szymczakowa: Szlachta sieradzka w XV w.: magnifici et generosi, 1998
	Właściciele Międzychodu bywali starostami wielkopolskimi, chorążymi poznańskimi, kasztelanami międzyrzeckimi [...] źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 20.01.2004

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m1

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	chorąży	chorążowie	ndepr
M.	chorąży	chorąże	depr
D.	chorążego	chorążych
C.	chorążemu	chorążym
B.	chorążego	chorążych
N.	chorążym	chorążymi
Ms.	chorążym	chorążych
W.	chorąży	chorążowie	ndepr
W.	chorąży	chorąże	depr

Składnia

chorąży

(JAKI)

Data ostatniej modyfikacji: 29.10.2024