Chronologizacja
Pochodzenie
psł. *stl̥pъ 'to, co się stawia (pionowo), co jest postawione', 'słup, pal, kolumna wolnostojąca'
1. betonowy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo części budowli
Połączenia
- betonowy, drewniany, kamienny, metalowy, murowany, żelbetowy; miejski, pobliski, przydrożny, uliczny; ogromny, potężny, solidny, wysoki słup; słup elektryczny, energetyczny, graniczny, nośny, ogłoszeniowy, oświetleniowy, reklamowy, telefoniczny, telegraficzny, telekomunikacyjny, trakcyjny
- słup latarni, linii (energetycznej, wysokiego napięcia), (niskiego, wysokiego) napięcia
- afisz, ogłoszenie na słupie
- słup stoi gdzieś
- postawić, stawiać słup
- wejść/wchodzić na słup; uderzyć, wjechać w słup
- wisieć na słupie
Cytaty
|
Zatrzymywał się przy każdym ogłoszeniu, przed każdym słupem reklamowym. źródło: NKJP: Jerzy Bronisławski: Zanim przyjdą o świcie, 1969 |
|
|
W swych szczeniackich latach wprawił w podziw towarzyszy zabaw na koloniach letnich, gdy zapowiedział, że dostanie się przy pomocy jedynie rąk i nóg na szczyt wyślizganego niczym szklanka słupa telegraficznego. źródło: NKJP: Maria Jarochowska: Najgorsza chwila życia, 1959 |
|
|
Za nimi rozciągała się obszerna przestrzeń najeżona wkopanymi w ziemię betonowymi słupami. Słupy, oblepione od góry do dołu porcelanowymi izolatorami, ciągnęły się równymi rzędami w różnych kierunkach. źródło: NKJP: Jerzy Janicki: Polskie drogi, 1988 |
|
|
Lampy łukowe, zawieszone na wysokich słupach, oświetlają wieczorami gwarne ulice. źródło: NKJP: Grzegorz Fedorowski: Ludwik Hirszfeld, 1985 |
|
|
Miejsce urodzenia Cypriana Kamila Norwida to parterowy dworek drobnoszlachecki, z gankiem wspartym na czterech słupach. źródło: NKJP: Krzysztof Świątek: Prywatne zabytki narodowe, Mazowieckie To i Owo, 2004-12-08 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | słup |
słupy |
|
| D. | słupa |
słupów |
|
| C. | słupowi |
słupom |
|
| B. | słup |
słupy |
|
| N. | słupem |
słupami |
|
| Ms. | słupie |
słupach |
|
| W. | słupie |
słupy |
2. rtęci
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn
Połączenia
- słup alkoholu, cieczy, płynu, rtęci
- ileś milimetrów, wysokość słupa
Cytaty
|
Dla fizyków ciśnienie powietrza to tylko siła oddziałująca na jednostkę powierzchni. Mierzymy ją barometrem w milimetrach słupa rtęci (mmHg) lub przeliczamy na hektopaskale (hPa). źródło: NKJP: Grażyna Berke-Nowak: Pogoda a zdrowie, 1998 |
|
|
W książce poświęconej hydrostatyce Stevin udowadnia między innymi, że ciśnienie cieczy na dno naczynia jest wyznaczone przez wysokość słupa cieczy i nie zależy od kształtu naczynia (paradoks hydrostatyczny). źródło: NKJP: Andrzej Kajetan Wróblewski: Strzał w dziesiątkę, Wiedza i Życie, 1996 |
|
|
Z obliczeń wynika, że mimo, że słup alkoholu jest niższy, gęstość tego alkoholu sprawiła, że wywiera większe ciśnienie niż nafta mimo, że ma większy słup. źródło: Internet |
|
|
Są to naczynia połączone, wiec oba słupy cieczy zawsze będą tej samej wielkości. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | słup |
słupy |
|
| D. | słupa |
słupów |
|
| C. | słupowi |
słupom |
|
| B. | słup |
słupy |
|
| N. | słupem |
słupami |
|
| Ms. | słupie |
słupach |
|
| W. | słupie |
słupy |
Składnia
|
+ | słup | + |
CZEGO
|
3. dymu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kształty i figury
Połączenia
- słup dymu, iskier, kurzu, ognia, pary, płomieni, pyłu, światła, wody
- słup pojawił się gdzieś, unosił się nad czymś
- zobaczyć słup
Cytaty
|
Kowalczyk spojrzał w kierunku wyciągniętej ręki chłopca, gdzie daleko na gościńcu widać było wzbijający się słup kurzu. źródło: NKJP: Albin Bobruk: Zagony Rososzy, 1984 |
|
|
Podszedł do okna. Pchnął ciężkie okiennice. W mrok izby runął drżący słup słonecznego pyłu. źródło: NKJP: Franciszek Fenikowski: Długie morze, 1963 |
|
|
Spostrzegła, jak w ślad za rzuconymi gałęziami buchnął ku górze wysoki słup ognia i rozświetlił całą niemal polanę. źródło: NKJP: Piotr Korda: Wadera, 1968 |
|
|
Nad jednym z namiotów, największym ze wszystkich, unosił się w niebo słup gładkiego dymu. źródło: NKJP: Jakub Kopczyński: Lokalna , 2002-02-19 |
|
|
Białe słupy pary były wydmuchiwane na perony i spowijały ciepłym obłokiem czekających tam ludzi. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Widma w mieście Breslau, 2005 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | słup |
słupy |
|
| D. | słupa |
słupów |
|
| C. | słupowi |
słupom |
|
| B. | słup |
słupy |
|
| N. | słupem |
słupami |
|
| Ms. | słupie |
słupach |
|
| W. | słupie |
słupy |
Składnia
|
|
+ | słup | + |
CZEGO
|
4. bazaltu
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia budowa Ziemi
Połączenia
- słup bazaltu, soli
Cytaty
|
Nie jest to morze soli. To ogromny słup soli z dwoma pokładami węgla, obmywany wodami, podgrzewanymi przez sól i krążącymi wokół. źródło: NKJP: Anna Gronczewska: Ciechocinek pod Zgierzem, Dziennik Łódzki, 2006-06-23 |
|
|
Słupy bazaltu nefelinowego, o niewielkiej średnicy, charakterystycznej dla czopów wulkanicznych, odsłonięte są w łomie południowym i w niewielkim wcięciu od zachodu. źródło: Internet |
|
|
Piękno krajobrazu można podziwiać z licznych stożków powulkanicznych (najbardziej znany to Czubatka, koło Włosienia). Warto zobaczyć też odsłonięte słupy bazaltu i nefelinu w Lubaniu oraz na obrzeżach Wielkiego Lasu Lubańskiego. źródło: Internet |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | słup |
słupy |
|
| D. | słupa |
słupów |
|
| C. | słupowi |
słupom |
|
| B. | słup |
słupy |
|
| N. | słupem |
słupami |
|
| Ms. | słupie |
słupach |
|
| W. | słupie |
słupy |
Składnia
|
|
+ | słup | + |
CZEGO
|
5. człowiek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Biznes funkcjonowanie firm i przedsiębiorstw
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa przestępstwa
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | figurant |
Połączenia
- zakupy; metoda na słupa
- kupić, pożyczyć, zarejestrować coś na słupa
- podstawić słupa
- być słupem
- posłużyć za słup
Cytaty
|
Kupiłem od niego stary dowód, ale postawiłem warunek, że musi wziąć nowy, by w razie czego policja nie doszła, że on jest słupem, którego dokumenty posłużyły do założenia fikcyjnej firmy. źródło: NKJP: Paweł Pollak: Kanalia, 2006 |
|
|
Ten materiał [...] doskonale ilustruje schemat działania mafii politycznej w Polsce - główny bohater to [..], ale przecież to tylko słup, bo jego mocodawcy są znacznie wyżej, prawdopodobnie nawet poza granicami Polski. źródło: NKJP: Internet |
|
|
Popularność zyskały [...] komórki na karty telefoniczne, które można kupić u pokątnego sprzedawcy, a w razie potrzeby także przez podstawioną osobę. Chwyt ten ma też swoją nazwę - mówi się wtedy, że aparat został nabyty na słupa. źródło: NKJP: Zdzisław Pietrasik: Polska w billingu, Polityka, 2003-04-19 |
|
|
Zloty interes, podstawić słupa, by wydzierżawić miejski teren, zasypać cały teren ma maxa i zainkasować ogromne pieniążki. źródło: Internet: extraswiecie.pl |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | słup |
słupowie |
ndepr |
| słupy |
depr | ||
| D. | słupa |
słupów |
|
| C. | supowi |
słupom |
|
| B. | słupa |
słupów |
|
| N. | słupem |
słupami |
|
| Ms. | słupie |
słupach |
|
| W. | słupie |
słupowie |
ndepr |
| słupy |
depr |