UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

getto

Chronologizacja

SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

internac.

ang. ghetto

fr. ghetto

niem. G(h)etto

z wł. ghetto

Wł. ghetto było pierwotnie nazwą dzielnicy Wenecji, którą z nakazu władz od XVI w. zamieszkiwali Żydzi.

1. żydowskie

Definicja

w czasie II wojny światowej w krajach okupowanych przez Niemcy zamknięta dzielnica miasta, w której mieszkali Żydzi

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja świat dawnych epok i wydarzenia historyczne

Połączenia

krakowskie, łódzkie, warszawskie, wileńskie...; dawne getto; getto żydowskie
getto dla ludności żydowskiej, dla Żydów
getto w Krakowie, w Łodzi, w Warszawie, w Wilnie...
getta i obozy koncentracyjne
bohater, bojownik; ludność, ofiary; bramy, granice, gruzy, mury, obręb, obszar, ruiny, teren, ulica; plan; likwidacja getta
wstęp do getta; uciekinier; transport, ucieczka; doświadczenia, wspomnienia z getta
dym, pożar nad gettem
powstanie, sytuacja, walka; głód w getcie
getto istniało, powstało gdzieś
likwidować, otworzyć, stworzyć, tworzyć, utworzyć, zlikwidować, zorganizować; okalać, zamknąć; opuścić/opuszczać, przeżyć; wspominać getto
przenieść, przesiedlić, trafić, wywieźć do getta; uciec, wydostać się, wyrwać kogoś z getta
mówić, opowiadać o getcie; pozostać, umrzeć, zamknąć, zginąć w getcie

Cytaty

	Komando zwane przez więźniów Brygadą śmierci zajmowało się paleniem zwłok Żydów, których łapano w gruzach getta, oraz Polaków zamordowanych za „terrorystyczne zamachy” w Warszawie. źródło: NKJP: Agnieszka Niezgoda, Arkadiusz Panasiuk: Tunel pod pomnik, Polityka, 2001-08-25
	U progu II wojny światowej Głowno liczyło 9 tysięcy mieszkańców. W czasie II wojny światowej Niemcy utworzyli getto dla ludności żydowskiej. Ludność ta została przez okupanta wymordowana - stąd drastyczny spadek liczby mieszkańców. źródło: NKJP: Krystyna Rembowska, Aneta Ślipek: Zróżnicowanie społeczno-przestrzenne mieszkańców Sieradza, 2002
	Ostatnie wielkie getto w Łodzi zlikwidowano w lecie 1944 r., a jego mieszkańców wysłano najpierw do komór gazowych Chełmna, a w końcu do Oświęcimia-Brzezinki. źródło: NKJP: Andrzej Żbikowski: Żydzi polscy, Polityka, 2008-05-07
	O godzinie 4 po południu punkty obserwacyjne ŻOB zauważyły jednostkę niemiecką zbliżającą się do małego getta od strony niezamieszkanego terenu między oboma gettami, czyli od ulicy Smoczej w stronę skrzyżowania Nowolipia i Żelaznej [...]. źródło: NKJP: Aleksander Klugman, Tak to się zaczęło. Rozmowa ze Stefanem Grajkiem, Midrasz

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	getto	getta
D.	getta	gett
C.	gettu	gettom
B.	getto	getta
N.	gettem	gettami
Ms.	getcie	gettach
W.	getto	getta

Składnia

getto

(JAKIE)

2. nowojorskie

Definicja

część miasta zamieszkana przez mniejszość narodową, rasową bądź religijną żyjącą w izolacji od innych

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Najbliższe środowisko życia człowieka miasto

Połączenia

amerykańskie, nowojorskie, śląskie; arabskie, czarne, kolorowe, murzyńskie; miejskie getto
getto biedy, nędzy
getto na przedmieściach
mieszkaniec; teren getta
tworzyć getto
wrócić/wracać do getta; wyrwać się z getta
rządzić, wychowywać się w getcie

Cytaty

	Strzelaniny w amerykańskich szkołach zdarzają się dość często. [...] Nowość polega na tym, że ostatnio nie ogranicza się ona do murzyńskich i latynoskich gett w wielkich miastach i przenosi się do tzw. dobrych dzielnic w zamożniejszych przedmieściach, co przyciąga zainteresowanie mediów. źródło: NKJP: (PAP): Zatrzymano słynnego rewolucjonistę, Metropol, 2001
	Jeśli pozwolimy na tak bezmyślne zamykanie kopalń, za kilka lat będziemy tu mieli getto biedy i bezrobocia. Mała pociecha, że będzie to nasze, śląskie getto – mówi Dominik Kolorz. źródło: NKJP: Maciej Kołodziejczyk: Śląska bomba tyka, Trybuna Śląska, 2003-08-29
	W 20-milionowej Australii mieszka około 300 tys. muzułmanów; ocenia się, że agresywne grupki „Libańczyków” nękających plażę Cronulla w Sydney pochodzą z getta na przedmieściu i liczą zaledwie koło tysiąca młodych ludzi. źródło: NKJP: Marek Ostrowski, Rasizm w raju, Polityka, 2006-01-07
	Do blokad ruchu drogowego, atakowania samochodów kamieniami, rabowania sklepów i szarpaniny z policją doszło w poniedziałek późnym wieczorem w największej romskiej dzielnicy w Płowdiwie w Bułgarii. Powodem było wyłączenie prądu kilku cygańskim gettom, w których od lat prawie nikt nie płaci rachunków za światło. źródło: NKJP: Dziennik Polski, 2002-02-20

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	getto	getta
D.	getta	gett
C.	gettu	gettom
B.	getto	getta
N.	gettem	gettami
Ms.	getcie	gettach
W.	getto	getta

Składnia

	+	getto	+	(JAKIE)
	+	getto	+	(CZEGO)

3. uniwersyteckie

Definicja

odizolowana społeczność, rządząca się własnymi prawami, niechętna ludziom z zewnątrz

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Połączenia

inteligenckie, uniwersyteckie; własne getto
getto bogatych, narkomanów, niepełnosprawnych
getto dla bezrobotnych, dla bogatych, dla górników, dla narkomanów, dla niepełnosprawnych
tworzyć getto
należeć, zepchnąć kogoś do getta; wyrwać się z getta

Cytaty

	[...] chodziło o stworzenie miejsca, gdzie spotykałyby się teksty zarówno mistrzów współczesnej humanistyki, jak studentów. [...] To właśnie czyni z „Ogrodu” pismo atrakcyjne także dla czytelników spoza uniwersyteckiego getta. źródło: NKJP: Jerzy Sosnowski:W większym formacie - dziś: „Ogród”, Gazeta Wyborcza, 1994-06-17
	Uważam, że miganie powoduje zamykanie niesłyszących w gettach dla niepełnosprawnych – mówi. – Nie pozwala na pełny rozwój ani niezależność, która jest jednym z ważniejszych zadań rehabilitacji. Jeśli umie się posługiwać mową, ma się większe możliwości wyboru. źródło: NKJP: (A.G.): Najważniejsza niezależność, Gazeta Wrocławska, 2004-09-20
	Ostatnio wiele stowarzyszeń kombatanckich, a także innych organizacji emerytów, występuje z propozycjami budowy domów spokojnej starości. Pojawia się tutaj jednak niebezpieczeństwo tworzenia swoistego getta emeryckiego. źródło: NKJP: Jolanta Koral, Natalia Skipietrow: Emeryci, Gazeta Wyborcza, 1992-07-31
	Ekskluzywne getto znalazło się w środku obwarzanka biednych osad satelickich, gdzie mózgi genialnych twórców zastąpione zostały przez twarde ręce chłopów z Północy. źródło: NKJP: Olgierd Budrewicz: Piekło w kolorach, 1997

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	getto	getta
D.	getta	gett
C.	gettu	gettom
B.	getto	getta
N.	gettem	gettami
Ms.	getcie	gettach
W.	getto	getta

Frazeologizmy

getto ławkowe

Data ostatniej modyfikacji: 20.03.2014