Chronologizacja
Pochodzenie
płn. psł. *šalъ 'zwodzenie, tumanienie; szaleństwo, furia, szał'
Rzeczownik odczasownikowy od psł. *šaliti ‘zwodzić, tumanić, szaleć’ (bezpośredni kontynuant w polszczyźnie szalić (od XVI w.) ‘tumanić, mamić, durzyć, oszukiwać, okpiwać, zwodzić, ogłupiać, zaślepiać’ wyszedł z użycia).
1. stan chorobowy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie przyczyny, objawy i skutki chorób
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | amok |
Połączenia
- morderczy, pijacki; dziki; zbiorowy szał
- atak, napad; objawy szału
- szał ogarnął, opanował kogoś, zapanował gdzieś
- dostać/dostawać szału
- ogarnięty szałem
- doprowadzać kogoś do szału
- wpaść/wpadać w szał
- krzyczeć w szale
Cytaty
|
Spotkałam też psychopatę, który początkowo odpowiadał na pytania przytomnie i dość rozsądnie, ale po kilku minutach dostał ataku szału. Z opresji wybawili mnie sąsiedzi szaleńca. źródło: NKJP: Jolanta Wachowicz-Makowska: Panienka w PRL-u, 2007 |
|
|
Boi się, bo 55-letni Jerzy jest agresywny, często wpada w szał, demoluje mieszkanie. Najgorsze, że nie chce się leczyć i nikt, poza sądem, nie może go do tego zmusić. źródło: NKJP: Anna Góra: Paranoja w czterech ścianach, Trybuna Śląska, 2002-10-24 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | szał |
szały |
|
| D. | szału |
szałów |
|
| C. | szałowi |
szałom |
|
| B. | szał |
szały |
|
| N. | szałem |
szałami |
|
| Ms. | szale |
szałach |
|
| W. | szale |
szały |
Inne uwagi
Zwykle lp
2. stan psychiczny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | amok |
Połączenia
- istny; bitewny, bojowy; miłosny; dziki; dionizyjski, religijny szał
- szał miłości, radości, wściekłości, zazdrości; walki, zwycięstwa
- szał ogarnął, opanował kogoś; wybuchł, zapanował gdzieś
- dostać/dostawać szału
- ogarnięty szałem
- wpaść/wpadać w szał
- krzyczeć w szale
Cytaty
|
Dzień 9 maja, kiedy ogłoszono koniec wojny, wywołał prawdziwy szał radości. Wszystkie syreny kopalniane włączono, a ludzie na ulicach obejmowali się i śmiali wesoło. źródło: NKJP: Rene Śliwowski, Wiktoria Śliwowska: Rosja - nasza miłość, 2008 |
|
|
Co Cię drażni, a co zachwyca w Oświęcimiu? – Do szału doprowadza mnie duży ruch samochodowy w Rynku Głównym. [...] Cieszy mnie natomiast, że Oświęcim jest miastem pełnym zieleni. źródło: NKJP: Rafał Lorek: Warto tu zamieszkać, Gazeta Krakowska, 2007-04-20 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | szał |
szały |
|
| D. | szału |
szałów |
|
| C. | szałowi |
szałom |
|
| B. | szał |
szały |
|
| N. | szałem |
szałami |
|
| Ms. | szale |
szałach |
|
| W. | szale |
szały |
Inne uwagi
Zwykle lp
3. zakupów
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka zachowania emocjonalne
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | amok |
Połączenia
- istny; zakupowy; karnawałowy, przedświąteczny; twórczy; zbiorowy szał
- szał kupowania, porządków, zakupów, zabaw
- szał ogarnął, opanował kogoś; zapanował gdzieś
- dostać/dostawać szału
- ogarnięty szałem
- wpaść/wpadać w szał
Cytaty
|
Przedświąteczny zakupowy szał powoduje, że zapominamy o podstawowych zasadach bezpieczeństwa. Zwracajmy uwagę na sztuczny tłok. Kieszonkowcy najczęściej działają w grupach. źródło: NKJP: Michał Nosal: Uwaga na złodziei!, Echo Dnia, 2007-04-05 |
|
|
Aga, moja dziewczyna, wpada w szał, kiedy wchodzimy do większego sklepu. Najgorsze jest to, że kupuje mnóstwo zupełnie niepotrzebnych rzeczy. źródło: NKJP: Cosmosonda, Cosmopolitan, 2000-02 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | szał |
szały |
|
| D. | szału |
szałów |
|
| C. | szałowi |
szałom |
|
| B. | szał |
szały |
|
| N. | szałem |
szałami |
|
| Ms. | szale |
szałach |
|
| W. | szale |
szały |
Inne uwagi
Zwykle lp
Składnia
|
+ | szał | + |
CZEGO
|