Chronologizacja
Pochodzenie
ros. šamán
< z języka eweńskiego (grupa tungusko-mandżurska, Syberia)
1. czarownik
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Tradycja wierzenia i przesądy
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | czarownik |
Połączenia
- indiański, islandzki, syberyjski; wioskowy; stary szaman
- taniec szamana
Cytaty
|
To szamani wiedzą, jaki amulet, juju, muti, uchroni najlepiej od nieszczęścia, jakie zioło uratuje od choroby i w jaki sposób uspokoić złośliwego, natarczywego ducha. źródło: NKJP: Wojciech Jagielski, Grażyna Jagielska: Czarownice z Helen, Gazeta Wyborcza, 1996-12-20, |
|
|
[...] stałym atrybutem szamana było poporo i zawiniątko z liśćmi. Poporo, rytualne naczynie, często wykonane ze złota, albo też tykwa, służyło do przechowywania popiołów alkalicznych, które mieszano z przeżuwanymi liśćmi koki. źródło: NKJP: Adam Elbanowski: Nowe królestwo Grenady. Historia naturalna, obyczajowa i domniemana, 2006 |
|
|
Indiańscy szamani wierzą, że kamień ma duszę, duszę zaklętą w kamieniu. źródło: NKJP: Zaklęte w kamieniu, Dziennik Polski - Podróże, 2000-07-01 |
|
|
[...] według szamanistów cały świat zapełniają duchy dobre, czyli białe, i złe, czarne. Rolą szamanów było odgadywanie woli tych duchów, zjednywanie ich życzliwości oraz odwracanie ich złych zamiarów względem ludzi. Czynili to zaklęciami i wróżbami. źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka, 1963 |
|
|
Specjalna rola w plemieniu przypadała szamanom. Obdarzeni tajemnymi zdolnościami, tłumaczyli znaczenie snów i wizji, wróżyli, a przede wszystkim leczyli ludzi, stosując czarodziejskie sztuczki i sobie tylko znane lekarstwa - wywary z ziół i niezliczonych roślin [...]. źródło: NKJP: Zbigniew Teplicki: Wielcy Indianie Ameryki Północnej, 1994 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | szaman |
szamani |
ndepr |
| szamany |
depr | ||
| D. | szamana |
szamanów |
|
| C. | szamanowi |
szamanom |
|
| B. | szamana |
szamanów |
|
| N. | szamanem |
szamanami |
|
| Ms. | szamanie |
szamanach |
|
| W. | szamanie |
szamani |
ndepr |
| szamany |
depr |
2. manipulant
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia osób wchodzących w relacje międzyludzkie
Cytaty
|
Państwu, a za nim całej wspólnocie socjalistycznej groził upadek, więc poświęcano dotychczasowych szamanów, składając ich w ofierze na ołtarzu spokoju społecznego i politycznej kontynuacji oraz powoływano nowych, którzy zaraz zaczynali upiększony nową choreografią taniec obrzędowy. źródło: NKJP: Kryzys u wrót, Dziennik Polski - Magazyn, 2003-11-14 |
|
|
[...] druzgocąca przewaga ciasnoty i ograniczenia umysłowego w populacji dorosłych Polaków tłumaczy, dlaczego najgłupsze, najbardziej idiotyczne pomysły traktowane są z całą powagą, a ewidentni szamani, oszuści i opętańcy polityczni potrafią wywołać publiczny entuzjazm. źródło: NKJP: Polonia (Plebela) Restituta, Dziennik Polski - Magazyn, 2002-08-02 - Polonia (Plebela) Restituta |
|
|
Puste miejsce po odchodzącej religii zastępuje magia. Dobrym tego świadectwem okazały się wybory prezydenckie, w których przecież szaman Tymiński posługiwał się magicznymi argumentami. źródło: NKJP: Marcin B. Zaremba: Jak trwoga to do horoskopu, Gazeta Wyborcza - Weekend, 1992-10-09 |
|
|
Oczywiście nasza gospodarka może jeszcze się zawalić. Jeśli okaże się, że budżet nie radzi sobie z obsługą zadłużenia wewnętrznego, albo że inflacja gwałtownie wzrasta, jeśli władzę przejmie ekipa gospodarczych szamanów, to zachodni kapitał wiać będzie z naszej giełdy, nie bacząc na gwałtowny spadek cen. źródło: NKJP: Paweł Wujec: Giełda pełna zgiełku, Gazeta Wyborcza, 1994-02-08 |
|
|
Myślę, że nauka będzie musiała zmierzyć się z paranauką. Nie mam tu na myśli tylko szamanów z telewizji przekazujących przez odbiornik jakąś cudowną energię, lecz konfrontację z oszukaństwem poznawczym, nauka kontra postmodernizm. źródło: NKJP: Paweł Smoleński: Prognozy, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1998-01-02 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | szaman |
szamani |
ndepr |
| szamany |
depr | ||
| D. | szamana |
szamanów |
|
| C. | szamanowi |
szamanom |
|
| B. | szamana |
szamanów |
|
| N. | szamanem |
szamanami |
|
| Ms. | szamanie |
szamanach |
|
| W. | szamanie |
szamani |
ndepr |
| szamany |
depr |
Składnia
|
+ | szaman | + |
(JAKI)
|
3. czarodziej
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka określenia człowieka ze względu na jego usposobienie
Cytaty
|
[...] występ kieleckiego szamana muzyki etno-elektro-transowej Włodzimierza Kiniorskiego nie odbył się z powodu choroby artysty i dlatego pozostała mi jedynie sobota na zanurzenie się w krakowskim jazzie. źródło: NKJP: Prawdziwie, Dziennik Polski - Kultura, 2003-02-11 |
|
|
Trąbka - jak instrument dmuchany to Miles Davis, po prostu geniusz. Szczególnie jego eksperymenty free jazzowe są doskonałym dodatkiem do analizy obrazów Jacksona Pollocka, jednego z wielkich szamanów malarstwa, również geniusza. źródło: NKJP: (BD): Alfabet Piotra Kukli, Dziennik Polski - Tarnów, 2003-12-05 |
|
|
[...] do jego „Litanii polskiej” Zygmunt Konieczny napisał kantatę, której wysłuchało w napięciu w filharmonii ponad tysiąc trzysta osób, [...] Oprawę muzyczną [...] przygotował szaman instrumentów perkusyjnych, Piotr Sutt, z towarzyszeniem ptaków śpiewających, użyczonych przez gdańskie zoo. źródło: NKJP: Tadeusz Skutnik: Miłość, perkusje i papugi, Dziennik Bałtycki, 2004-11-16 |
|
|
Stasiuk, co przyznaję z podziwem i bez jakiegokolwiek oporu, to szaman narracji, czarodziej metafizycznej gawędy - tak świetny, że sam nie wiem, czy dobrze robię, broniąc się przed urokiem, jaki na mnie rzuca. źródło: NKJP: Przemysław Czapliński: Prowincjonalny koniec historii, Polityka, 2002-02-09 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m1
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | szaman |
szamani |
ndepr |
| szamany |
depr | ||
| D. | szamana |
szamanów |
|
| C. | szamanowi |
szamanom |
|
| B. | szamana |
szamanów |
|
| N. | szamanem |
szamanami |
|
| Ms. | szamanie |
szamanach |
|
| W. | szamanie |
szamani |
ndepr |
| szamany |
depr |
Składnia
|
|
+ | szaman | + |
CZEGO
|