UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

konspiracja

Chronologizacja

SPXVI: konspiracyja, SJPXVII: konspiracyja, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

łac. conspiratio

1.a działalność

Definicja

tajna, nielegalna działalność zorganizowanej grupy ludzi, prowadzona w celu obalenia istniejącej władzy

Wymowa

[konspiracja] lub [kąspiracja]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa działalność polityczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Połączenia

  • antyhitlerowska, antykomunistyczna, komunistyczna, niepodległościowa, okupacyjna; narodowa, polska konspiracja; konspiracja wojskowa, zbrojna
  • konspiracja przeciw okupantowi, zaborcy; przeciw reżimowi
  • konspiracja i partyzantka, konspiracja i walka (zbrojna)
  • udział w konspiracji
  • podejrzewać kogoś o konspirację; zaangażowany, zamieszany w konspirację

Cytaty

Moja matka także była zaangażowana w konspirację - szyfrowała dokumenty wysyłane do Londynu.

źródło: NKJP: Wanda Trojan: Portret z aniołem stróżem, Dziennik Polski, 2000-06-03

- Przypuszczam, że zlecono mi tę pracę, bo jeszcze przed wojną, żeby pomóc rodzicom, sprzedawałem gazety. Mieszkańcy Ostrowca znali mnie doskonale, poza tym hitlerowcy nie podejrzewali o konspirację dziecka - wyjaśnia.

źródło: NKJP: Agnieszka Wykrota - Przysiwek: Z pokolenia tych, którzy przeżyli piekło, Echo Dnia, 2005-02-18

Podczas wojny, prócz udziału w konspiracji AK, redagował prawicowe pismo „Dźwigary” i organizował życie literackie.

źródło: NKJP: Tadeusz Drewnowski: Próba scalenia : obiegi, wzorce, style: literatura polska 1944-1989, 1997

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. konspiracja
konspiracje
D. konspiracji
konspiracji
neut
konspiracyj
char
C. konspiracji
konspiracjom
B. konspirację
konspiracje
N. konspiracją
konspiracjami
Ms. konspiracji
konspiracjach
W. konspiracjo
konspiracje

Składnia

bez ograniczeń + konspiracja +
(przeciw KOMU}

1.b organizacja

Definicja

tajna organizacja prowadząca konspirację - działalność przeciwko oficjalnej władzy

Wymowa

[konspiracja] lub [kąspiracja]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa działalność polityczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Połączenia

  • bohater, bohaterka, bojownicy, członek, działacz, kręgi, oddziały, organizator; czasy, historia, okres konspiracji
  • działalność, praca, walka w konspiracji
  • organizować, tworzyć, zakładać konspirację
  • być, działać, pracować, walczyć w konspiracji
  • konspiracja pod nazwą hufca "Orłów", "Liga Narodowa"

Cytaty

Stanisław Broniewski (pseudonimy: Stefan Orsza, Witold, K. Krzemień) był działaczem konspiracji, harcmistrzem, ekonomistą.

źródło: NKJP: Zmarł „Orsza”, Dziennik Polski, 2001-01-02

[...] za czasów niemieckiej okupacji, gdy zaczyna się akcja (wielka scena bombardowania zoo) należą do komunistycznej konspiracji, po stronie Tito.

źródło: NKJP: Tadeusz Sobolewski: Mężczyźni płaczą w Cannes, Magazyn nr 25 dodatek do Gazety Wyborczej nr 144, 1995-06-23

- Jesteście silni, wysportowani i zdyscyplinowani, co przy forsowaniu Tatr odgrywa pierwszorzędną rolę. [...] Teraz, kiedy w okupowanym kraju organizujemy konspirację i front walki z wrogiem, ma to szczególne znaczenie.

źródło: NKJP: Alfons Kilar: Śladami tatrzańskich kurierów, 1995

Pierwsza z nich to ta, która przeprowadzała mnie przez bramę warszawskiego getta, należała do konspiracji, więc nie znałem jej imienia, pamiętam jej dłoń, której trzymałem się kurczowo, a potem zapach jej ciała, gdy tuliła mnie w dorożce [...].

źródło: NKJP: Marian Marzyński: Sennik polsko-żydowski, 2005

Działam w konspiracji przekonany o patriotycznej postawie, bo chcę coś zrobić w przeciwieństwie od kunktatorów i tych, co się bratają z okupantem [...].

źródło: NKJP: Internet, 2005-10-22

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. konspiracja
konspiracje
D. konspiracji
konspiracji
neut
konspiracyj
char
C. konspiracji
konspiracjom
B. konspirację
konspiracje
N. konspiracją
konspiracjami
Ms. konspiracji
konspiracjach
W. konspiracjo
konspiracje

2. tajemnica

Definicja

książk. 
tajemnica, jaka obejmuje określone działania

Wymowa

[konspiracja] lub [kąspiracja]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  konspira, tajemnica

Połączenia

  • absolutna, całkowita, pełna, ścisła, wielka konspiracja
  • robić coś w konspiracji

Cytaty

Sesja odbyła się w absolutnej konspiracji. Wiedział o niej tylko Tyszkiewicz, dyrektor RWE Jan Nowak-Jeziorański i technik, który obsługiwał sprzęt.

źródło: NKJP: Mariusz Urbanek: Kisielewscy: Jan August, Zygmunt, Stefan, Wacek, 2006

[...] proceder ma charakter ściśle tajny, jatki odbywają się w pełnej konspiracji, a ich widownię tworzą przedstawiciele różnych grup społecznych, także politycy i ludzie świata kultury

źródło: NKJP: Mój „Dzienniczek Polski”, Dziennik Polski, 2000-01-21

Weź kartkę i zapisz, co ci powiem. - Ale co to za konspiracja? I o pierwszej w nocy? Nie mogłeś zadzwonić kiedy indziej? - Gdybym mógł, to bym zadzwonił.

źródło: NKJP: Jacek Głębski: Kuracja, 1998

Była to niegdyś specjalność polskiego teatru, dzisiaj spory z Panem Bogiem prowadzone są po cichu i w konspiracji, by nie być posądzonym o naruszanie wartości chrześcijańskich.

źródło: NKJP: Roman Pawłowski: Sawa, Gazeta Wyborcza, 1996-11-05

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: ż

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. konspiracja
konspiracje
D. konspiracji
konspiracji
neut
konspiracyj
char
C. konspiracji
konspiracjom
B. konspirację
konspiracje
N. konspiracją
konspiracjami
Ms. konspiracji
konspiracjach
W. konspiracjo
konspiracje
Data ostatniej modyfikacji: 14.02.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj