UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

narodowy

Chronologizacja

1 połowa XVII w., Kart XVII-XVIII

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	narodowy	narodowy	narodowy	narodowe	narodowa
D.	narodowego	narodowego	narodowego	narodowego	narodowej
C.	narodowemu	narodowemu	narodowemu	narodowemu	narodowej
B.	narodowego	narodowego	narodowy	narodowe	narodową
N.	narodowym	narodowym	narodowym	narodowym	narodową
Ms.	narodowym	narodowym	narodowym	narodowym	narodowej
W.	narodowy	narodowy	narodowy	narodowe	narodowa

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	narodowi	narodowi	narodowe	narodowe
D.	narodowych	narodowych	narodowych	narodowych
C.	narodowym	narodowym	narodowym	narodowym
B.	narodowych	narodowych	narodowych	narodowe
N.	narodowymi	narodowymi	narodowymi	narodowymi
Ms.	narodowych	narodowych	narodowych	narodowych
W.	narodowi	narodowi	narodowe	narodowe

Pochodzenie

Zob. naród

1. związany z narodem - grupą ludzi o wspólnym pochodzeniu

Definicja

związany z narodem - grupą ludzi o wspólnym pochodzeniu

Cytaty

1.a majątek

Definicja

należący do narodu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny

Połączenia

narodowa pamiątka; dług, majątek, skarb narodowy; gospodarka, własność narodowa; dziedzictwo narodowe

Cytaty

	Można przyjąć również za pewnik, że w płomieniach zginął namiot Mojżesza, najcenniejsza pamiątka narodowa Izraela. źródło: NKJP: Zenon Kosidowski: Opowieści biblijne, 1963
	Pomnażamy majątek narodowy. Pan powinien to zrozumieć. To wszystko zostanie, kiedy oni już pójdą. Zostanie dla nas, dla Polski. źródło: NKJP: Bohdan Czeszko: Pokolenie, 1951
	Były już takie społeczeństwa, w których nie dbano o dziedzictwo narodowe. W kościołach urządzano magazyny pasz. źródło: NKJP: Radni nie poparli propozycji starosty, Życie Podkarpackie, 2005
	Działalność redystrybucyjna budżetu polega zatem na regulowaniu dochodów podstawowych kategorii podmiotów występujących w gospodarce narodowej. źródło: NKJP: Stanisław Owsiak: Finanse publiczne, 1998

1.b hymn

Definicja

reprezentujący naród

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny

Połączenia

narodowy wieszcz; hymn, sztandar narodowy; flaga, kadra narodowa; godło narodowe; barwy narodowe

Cytaty

Sala śpiewa z nim bardziej w zabawie niż w patetycznym uniesieniu, na widowni widać dziwacznie poprzebieranych młodych ludzi, niektórzy trzymają w rękach narodowe sztandary - polskie, ukraińskie, rosyjskie, niemieckie, czeskie, bo ten koncert ma międzynarodowe uznanie.

źródło: NKJP: Adam Krzemiński: Na słuszną nutę, Polityka, nr 2227, 2000-01-08

Trzeba zrezygnować z dyskoteki, spotkania z dziewczyną, a niekiedy też i z życia domowego. Szczególnie wyraźnie odczuwają to najlepsi żarscy zapaśnicy będący członkami kadry narodowej.

źródło: NKJP: Marcin Malewicz: Sport, Kronika Ziemi Żarskiej, nr 4, 1997

Następnie, tuż przed północą z 30 czerwca na 1 lipca, zabrzmi brytyjski hymn narodowy, a z masztu zostaną ściągnięte sztandary Wielkiej Brytanii i obecnego Hongkongu.

źródło: NKJP: Grzegorz Jaszuński: Hongkong dla Chin?, 1997

1.c taniec

Definicja

charakterystyczny dla narodu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny

Połączenia

język, strój, taniec narodowy; kultura, literatura, poezja, potrawa, sztuka, tradycja narodowa

Cytaty

	Strój narodowy w postaci szlacheckiego kontusza czy krakowskiej sukmany miał wyraziste znaczenie propagandowe nie tylko dla Polaków. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych: praca zbiorowa, 2004
	Aaaa! To jest polonez! No jasne! Ten ich taniec narodowy! źródło: NKJP: Dawid Bieńkowski: Nic, 2005
	Jako charakterystyczną ciekawostkę mogę przytoczyć, że jedną z bardziej poszukiwanych książek, w sytuacji gdy Niemcy zabronili wydawać dzieła literatury narodowej, był Sennik egipski oparty na najnowszych badaniach naukowych, zawierający wiele symboli optymistycznych i fantastycznych. źródło: NKJP: Feliks Jabłkowski: Dom Towarowy Bracia Jabłkowscy: romans ekonomiczny, 2005
	Kuskus to narodowa potrawa Marokańczyków. Najsłynniejsze kuskusy można zjeść w Fezie i Marrakeszu - centrach gastronomicznych Maroka. źródło: NKJP: Beata Szczypka-Elyachouti, Magdalena Walisiak: Specjały, Kuchnia, nr 8, 1998

1.d zdrada

Definicja

dotyczący wartości związanych z narodem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny

Połączenia

narodowy obowiązek; interes, podział narodowy; duma, godność, hańba, niepodległość, zdrada narodowa; wartości narodowe

Cytaty

	Pamiętam niezliczone, niezwykłe nieraz spotkania z moimi rodakami, szukającymi we współczesnym Watykanie potwierdzenia nie tylko i nie zawsze swej wiary, ale narodowej dumy związanej z faktem, że Polak zasiada na Stolicy Piotrowej. źródło: NKJP: Zdzisław Morawski: Watykan bez tajemnic, 1997
	Kiedy rząd [...] obniżał średnią płacę nauczycieli i pracowników budżetówki, posłowie [...] mówili o zdradzie narodowej. źródło: NKJP: Obejrzałam relację z uroczystości katyńskich i dręczy mnie pytanie, Gazeta Wyborcza, 1995-06-06
	Przeciwko łamaniu prawa, swobód i godności narodowej podnosiła się opozycja kilku zróżnicowanych odcieni. źródło: NKJP: Stefan Kieniewicz: Historia Polski 1795-1918, 1968
	W zamian za prestiż społeczny należny pani domu, kobiety miały obowiązek dostarczać państwu obywateli, a więc gwarancję militarnej potęgi. Dzieciom miały poświęcić się bezgranicznie i to je miało całkowicie uszczęśliwiać. Były bowiem „matkami rasy”, a rodzenie i wychowanie to narodowy obowiązek. źródło: NKJP: Joanna Podgórska: Dość wkurzone anioły, Polityka, nr 2614, 2007-07-28

1.e zryw

Definicja

obejmujący cały naród

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny

Połączenia

narodowe nieszczęście; zryw narodowy; klęska, tragedia narodowa; porozumienie, powstanie narodowe

Cytaty

	Głosowanie w Komisji Praw Człowieka NZ w sprawie łamania praw człowieka w Chinach zbiegło się z 36. rocznicą powstania narodowego w Tybecie przeciw chińskiej okupacji tego kraju. źródło: NKJP: Duchowe tradycje Tybetu dobrem całej ludzkości, Gazeta Wyborcza, 1995-03-10
	Tragedia wrześniowa stała się jednocześnie impulsem do głębokich; realistycznych przemyśleń na temat przyczyn klęski narodowej. źródło: NKJP: Wrzesień 1939, Trybuna Ludu, nr 207, 1980
	Podobny charakter miały uroczystości obchodzone w kraju w rocznice tragedii narodowych. źródło: NKJP: Andrzej Chwalba (red.): Obyczaje w Polsce: od średniowiecza do czasów współczesnych: praca zbiorowa, 2004
	Świadomi wyjątkowości zrywu narodowego lat 1980–1989 oraz wydarzeń, których byliśmy bezpośrednimi obserwatorami, a bardzo często aktywnymi uczestnikami – uważamy, że wspólnym naszym obowiązkiem jest zgromadzenie i przechowanie dla przyszłych pokoleń istniejących jeszcze dokumentów. źródło: NKJP: Apel, Tygodnik Podhalański, nr 10, 1998

1.f teatr

Definicja

w obrębie danego narodu najważniejszy lub jeden z najważniejszych spośród innych zjawisk, obiektów lub osób tego samego rodzaju

Noty o użyciu

Używane często w nazwach własnych, np. Narodowy Korpus Języka Polskiego, Stadion Narodowy.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny

Połączenia

narodowy program czegoś, przemysł; narodowa scena; narodowe siły; bohater, przywódca; komitet, panteon, sport, teatr narodowy; biblioteka, filharmonia, filmoteka, gwardia, uroczystość, waluta narodowa; muzeum, święto narodowe

Cytaty

	W polskich zbiorach muzealnych zachowało się kilkadziesiąt szabel tego typu. Najciekawsze i najcenniejsze znajdują się w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie i w Muzeum Narodowym w Krakowie. źródło: NKJP: Włodzimierz Kwaśniewicz: Dzieje szabli w Polsce, 1993
	Gigantyczna parada była zawsze kulminacją czterodniowych obchodów święta narodowego i przynosiła spory zarobek hotelarzom i restauratorom. źródło: NKJP: Pryszczyca popsuła święto, Metropol, nr 19/03, 2001
	Wspinanie wyczynowe jest we Francji sportem narodowym. Fakt ten znajduje potwierdzenie podczas poważnych międzynarodowych zawodów. Miejsce na podium jest z reguły zarezerwowane dla Francuzów. źródło: NKJP: Iza Gronowska: W drodze do sławy, Tygodnik Podhalański, nr 46, 1999
	W ramach Narodowego Programu Walki z Rakiem, zapisanego w ustawie, na badania przesiewowe raka piersi i szyjki macicy przeznaczono po 20 mln zł, a na badania raka jelita grubego - 6 mln zł. źródło: NKJP: Małgorzata T. Załoga, Danuta Pawłowska: Rak nie wyrok, Ozon, nr 22, 2005

1.g ruch

Definicja

dążący do utworzenia lub utrzymania niepodległego i silnego państwa

Noty o użyciu

Często tworzy przymiotniki złożone, np. narodowo-wyzwoleńczy, narodowo-katolicki.

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny

Połączenia

narodowe hasło; narodowe aspiracje; ruch narodowy; działalność, ideologia, myśl, partia, polityka, prawica narodowa; stronnictwo narodowe; dążenia narodowe

Cytaty

W walce z polskim ruchem narodowym rządy zaborcze uzyskały też poparcie papiestwa.

źródło: NKJP: Stefan Kieniewicz: Historia Polski 1795-1918, 1968

Większość słowackich polityków chce rozwodu z Czechami. Dlatego w narodowych partiach słowackich pojawił się pomysł, żeby deklaracja suwerenności Słowacji, którą prawdopodobnie uchwali nowy słowacki parlament, wyprzedziła referendum.

źródło: NKJP: Paweł Smoleński: Rozwód po słowacku, Gazeta Wyborcza, 1992-05-30

Jej wódz Ante Pavelić wziął krwawy odwet za tłumienie przed wojną chorwackich aspiracji narodowych w zdominowanej przez Serbów Jugosławii.

źródło: NKJP: Dawid Warszawski: Przyszłość może być gorsza niż terror i przemoc, Gazeta Wyborcza, 1992-09-05

Frazeologizmy

dochód narodowy
produkt narodowy netto
Narodowa Demokracja
narodowy socjalizm
park narodowy
produkt narodowy brutto
rada narodowa
Zgromadzenie Narodowe
żałoba narodowa

Data ostatniej modyfikacji: 07.01.2018