Chronologizacja
Pochodzenie
Zob. prężyć
1. człowiek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | napinać się, prężyć się | |
| antonimy: | rozluźniać się |
Cytaty
|
Staje pod kolumną jak drugi Zygmunt. Napręża się. On to mógłby. Przenieść stolicę. Z powrotem do Krakowa. źródło: NKJP: Marek Kochan: Plac zabaw, 2007 |
|
|
Nie naprężaj się ani nie wychylaj, po prostu pozwól swojemu kręgosłupowi zginać się, a mięśniom grzbietu i nóg napinać się. źródło: NKJP: Jan Fenczyn, Tadeusz Kasperczyk: Podręcznik odnowy psychosomatycznej, 1996 |
|
|
Lisabet tak się boi, że cała aż drży, ale Madika napręża się i wciąga ją. W końcu Lisabet siedzi na dachu, choć cały czas biadoli. źródło: NKJP: Anna Węgleńska: Dzieci, Gazeta Wyborcza, 1994-07-22 |
|
|
Zielony na razie mierzy 80 centymetrów, ale jak dobrze pójdzie, to i do dwóch metrów urośnie. [...] Gdy czuje się zagrożony, napręża się, podgardle rozwija jak żagiel i zaczyna syczeć jak kot. źródło: NKJP: )ir): Potrzebują wapnia Legwan, Dziennik Bałtycki, 2002-12-14 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
naprężam się |
naprężamy się |
|||
| 2 os. |
naprężasz się |
naprężacie się |
|||
| 3 os. |
napręża się |
naprężają się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
naprężałem się +(e)m się naprężał |
naprężałam się +(e)m się naprężała |
naprężałom się +(e)m się naprężało |
naprężaliśmy się +(e)śmy się naprężali |
naprężałyśmy się +(e)śmy się naprężały |
| 2 os. |
naprężałeś się +(e)ś się naprężał |
naprężałaś się +(e)ś się naprężała |
naprężałoś się +(e)ś się naprężało |
naprężaliście się +(e)ście się naprężali |
naprężałyście się +(e)ście się naprężały |
| 3 os. |
naprężał się |
naprężała się |
naprężało się |
naprężali się |
naprężały się |
bezosobnik: naprężano się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się naprężał będę się naprężać |
będę się naprężała będę się naprężać |
będę się naprężało będę się naprężać |
będziemy się naprężali będziemy się naprężać |
będziemy się naprężały będziemy się naprężać |
| 2 os. |
będziesz się naprężał będziesz się naprężać |
będziesz się naprężała będziesz się naprężać |
będziesz się naprężało będziesz się naprężać |
będziecie się naprężali będziecie się naprężać |
będziecie się naprężały będziecie się naprężać |
| 3 os. |
będzie się naprężał będzie się naprężać |
będzie się naprężała będzie się naprężać |
będzie się naprężało będzie się naprężać |
będą się naprężali będą się naprężać |
będą się naprężały będą się naprężać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
naprężajmy się |
|
| 2 os. |
naprężaj się |
naprężajcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
naprężałbym się bym się naprężał |
naprężałabym się bym się naprężała |
naprężałobym się bym się naprężało |
naprężalibyśmy się byśmy się naprężali |
naprężałybyśmy się byśmy się naprężały |
| 2 os. |
naprężałbyś się byś się naprężał |
naprężałabyś się byś się naprężała |
naprężałobyś się byś się naprężało |
naprężalibyście się byście się naprężali |
naprężałybyście się byście się naprężały |
| 3 os. |
naprężałby się by się naprężał |
naprężałaby się by się naprężała |
naprężałoby się by się naprężało |
naprężaliby się by się naprężali |
naprężałyby się by się naprężały |
bezosobnik: naprężano by się
bezokolicznik: naprężać się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
naprężając się
gerundium: naprężanie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | naprężanie się |
naprężania się |
| D. | naprężania się |
naprężań się |
| C. | naprężaniu się |
naprężaniom się |
| B. | naprężanie się |
naprężania się |
| N. | naprężaniem się |
naprężaniami się |
| Ms. | naprężaniu się |
naprężaniach się |
| W. | naprężanie się |
naprężania się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: naprężający się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | naprężający się |
naprężający się |
naprężający się |
naprężające się |
naprężająca się |
| D. | naprężającego się |
naprężającego się |
naprężającego się |
naprężającego się |
naprężającej się |
| C. | naprężającemu się |
naprężającemu się |
naprężającemu się |
naprężającemu się |
naprężającej się |
| B. | naprężającego się |
naprężającego się |
naprężający się |
naprężające się |
naprężającą się |
| N. | naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającą się |
| Ms. | naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | naprężający się |
naprężający się |
naprężające się |
naprężające się |
| D. | naprężających się |
naprężających się |
naprężających się |
naprężających się |
| C. | naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającym się |
| B. | naprężających się |
naprężających się |
naprężających się |
naprężające się |
| N. | naprężającymi się |
naprężającymi się |
naprężającymi się |
naprężającymi się |
| Ms. | naprężających się |
naprężających się |
naprężających się |
naprężających się |
odpowiednik aspektowy: naprężyć się
Składnia
| Rz żywotny | + | naprężać się | + |
|
2. ciało
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | napinać się, prężyć się, rozluźniać się |
Połączenia
- brzuch naprężał się; ciało napręża się; mięśnie, żyły naprężają się; ramiona naprężały się
Cytaty
|
Ciałem wstrząsają kurcze, boleśnie drgają palce, naprężają się mięśnie. źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Czeluść, 1972 |
|
|
Kiedy Gawryłowicz zaczynał się śmiać, jego brzuch naprężał się, wypełniał jak balon, spychał mnie pod stół lub, co gorsza, przyciskał do jego krawędzi i zaczynałem się dusić. źródło: NKJP: Radosław Kobierski: Harar, 2005 |
|
|
Miękkie palce darły ziemię, osłabłe ramiona naprężały się, twarz ryła w mokrym mchu. źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
naprężam się |
naprężamy się |
|||
| 2 os. |
naprężasz się |
naprężacie się |
|||
| 3 os. |
napręża się |
naprężają się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
naprężałem się +(e)m się naprężał |
naprężałam się +(e)m się naprężała |
naprężałom się +(e)m się naprężało |
naprężaliśmy się +(e)śmy się naprężali |
naprężałyśmy się +(e)śmy się naprężały |
| 2 os. |
naprężałeś się +(e)ś się naprężał |
naprężałaś się +(e)ś się naprężała |
naprężałoś się +(e)ś się naprężało |
naprężaliście się +(e)ście się naprężali |
naprężałyście się +(e)ście się naprężały |
| 3 os. |
naprężał się |
naprężała się |
naprężało się |
naprężali się |
naprężały się |
bezosobnik: naprężano się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się naprężał będę się naprężać |
będę się naprężała będę się naprężać |
będę się naprężało będę się naprężać |
będziemy się naprężali będziemy się naprężać |
będziemy się naprężały będziemy się naprężać |
| 2 os. |
będziesz się naprężał będziesz się naprężać |
będziesz się naprężała będziesz się naprężać |
będziesz się naprężało będziesz się naprężać |
będziecie się naprężali będziecie się naprężać |
będziecie się naprężały będziecie się naprężać |
| 3 os. |
będzie się naprężał będzie się naprężać |
będzie się naprężała będzie się naprężać |
będzie się naprężało będzie się naprężać |
będą się naprężali będą się naprężać |
będą się naprężały będą się naprężać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
naprężajmy się |
|
| 2 os. |
naprężaj się |
naprężajcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
naprężałbym się bym się naprężał |
naprężałabym się bym się naprężała |
naprężałobym się bym się naprężało |
naprężalibyśmy się byśmy się naprężali |
naprężałybyśmy się byśmy się naprężały |
| 2 os. |
naprężałbyś się byś się naprężał |
naprężałabyś się byś się naprężała |
naprężałobyś się byś się naprężało |
naprężalibyście się byście się naprężali |
naprężałybyście się byście się naprężały |
| 3 os. |
naprężałby się by się naprężał |
naprężałaby się by się naprężała |
naprężałoby się by się naprężało |
naprężaliby się by się naprężali |
naprężałyby się by się naprężały |
bezosobnik: naprężano by się
bezokolicznik: naprężać się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
naprężając się
gerundium: naprężanie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | naprężanie się |
naprężania się |
| D. | naprężania się |
naprężań się |
| C. | naprężaniu się |
naprężaniom się |
| B. | naprężanie się |
naprężania się |
| N. | naprężaniem się |
naprężaniami się |
| Ms. | naprężaniu się |
naprężaniach się |
| W. | naprężanie się |
naprężania się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: naprężający się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | naprężający się |
naprężający się |
naprężający się |
naprężające się |
naprężająca się |
| D. | naprężającego się |
naprężającego się |
naprężającego się |
naprężającego się |
naprężającej się |
| C. | naprężającemu się |
naprężającemu się |
naprężającemu się |
naprężającemu się |
naprężającej się |
| B. | naprężającego się |
naprężającego się |
naprężający się |
naprężające się |
naprężającą się |
| N. | naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającą się |
| Ms. | naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | naprężający się |
naprężający się |
naprężające się |
naprężające się |
| D. | naprężających się |
naprężających się |
naprężających się |
naprężających się |
| C. | naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającym się |
| B. | naprężających się |
naprężających się |
naprężających się |
naprężające się |
| N. | naprężającymi się |
naprężającymi się |
naprężającymi się |
naprężającymi się |
| Ms. | naprężających się |
naprężających się |
naprężających się |
naprężających się |
odpowiednik aspektowy: naprężyć się
3. lina
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | napinać się | |
| antonimy: | rozluźniać się | |
| hiperonimy: | naciągać się |
Połączenia
- lina napręża się; kable, konstrukcje naprężają się
Cytaty
|
Zaczepiają kable zasilające na gałce przy drzwiach. Potem przywołują kabinę na parter. Kable naprężają się i urywają. źródło: NKJP: Bruno Zatoński: Boki zrywać z nudów, Gazeta Wyborcza, 1994-02-08 |
|
|
A retro z parowozem to cały koncert. Gra głównie lokomotywa, ale przedwojenne wagony też potrafią. Gdy ich konstrukcje naprężają się, powstaje mnóstwo wyszukanych skrzypień. źródło: NKJP: Łukasz Grzymalski: Muzyka maszyn, Gazeta Krakowska, 2004-08-16 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: niedokonany
Tryb oznajmujący
Czas teraźniejszy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
naprężam się |
naprężamy się |
|||
| 2 os. |
naprężasz się |
naprężacie się |
|||
| 3 os. |
napręża się |
naprężają się |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
naprężałem się +(e)m się naprężał |
naprężałam się +(e)m się naprężała |
naprężałom się +(e)m się naprężało |
naprężaliśmy się +(e)śmy się naprężali |
naprężałyśmy się +(e)śmy się naprężały |
| 2 os. |
naprężałeś się +(e)ś się naprężał |
naprężałaś się +(e)ś się naprężała |
naprężałoś się +(e)ś się naprężało |
naprężaliście się +(e)ście się naprężali |
naprężałyście się +(e)ście się naprężały |
| 3 os. |
naprężał się |
naprężała się |
naprężało się |
naprężali się |
naprężały się |
bezosobnik: naprężano się
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
będę się naprężał będę się naprężać |
będę się naprężała będę się naprężać |
będę się naprężało będę się naprężać |
będziemy się naprężali będziemy się naprężać |
będziemy się naprężały będziemy się naprężać |
| 2 os. |
będziesz się naprężał będziesz się naprężać |
będziesz się naprężała będziesz się naprężać |
będziesz się naprężało będziesz się naprężać |
będziecie się naprężali będziecie się naprężać |
będziecie się naprężały będziecie się naprężać |
| 3 os. |
będzie się naprężał będzie się naprężać |
będzie się naprężała będzie się naprężać |
będzie się naprężało będzie się naprężać |
będą się naprężali będą się naprężać |
będą się naprężały będą się naprężać |
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
naprężajmy się |
|
| 2 os. |
naprężaj się |
naprężajcie się |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
naprężałbym się bym się naprężał |
naprężałabym się bym się naprężała |
naprężałobym się bym się naprężało |
naprężalibyśmy się byśmy się naprężali |
naprężałybyśmy się byśmy się naprężały |
| 2 os. |
naprężałbyś się byś się naprężał |
naprężałabyś się byś się naprężała |
naprężałobyś się byś się naprężało |
naprężalibyście się byście się naprężali |
naprężałybyście się byście się naprężały |
| 3 os. |
naprężałby się by się naprężał |
naprężałaby się by się naprężała |
naprężałoby się by się naprężało |
naprężaliby się by się naprężali |
naprężałyby się by się naprężały |
bezosobnik: naprężano by się
bezokolicznik: naprężać się
imiesłów przysłówkowy współczesny:
naprężając się
gerundium: naprężanie się
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | naprężanie się |
naprężania się |
| D. | naprężania się |
naprężań się |
| C. | naprężaniu się |
naprężaniom się |
| B. | naprężanie się |
naprężania się |
| N. | naprężaniem się |
naprężaniami się |
| Ms. | naprężaniu się |
naprężaniach się |
| W. | naprężanie się |
naprężania się |
imiesłów przymiotnikowy czynny: naprężający się
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | naprężający się |
naprężający się |
naprężający się |
naprężające się |
naprężająca się |
| D. | naprężającego się |
naprężającego się |
naprężającego się |
naprężającego się |
naprężającej się |
| C. | naprężającemu się |
naprężającemu się |
naprężającemu się |
naprężającemu się |
naprężającej się |
| B. | naprężającego się |
naprężającego się |
naprężający się |
naprężające się |
naprężającą się |
| N. | naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającą się |
| Ms. | naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającej się |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | naprężający się |
naprężający się |
naprężające się |
naprężające się |
| D. | naprężających się |
naprężających się |
naprężających się |
naprężających się |
| C. | naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającym się |
naprężającym się |
| B. | naprężających się |
naprężających się |
naprężających się |
naprężające się |
| N. | naprężającymi się |
naprężającymi się |
naprężającymi się |
naprężającymi się |
| Ms. | naprężających się |
naprężających się |
naprężających się |
naprężających się |
odpowiednik aspektowy: naprężyć się