UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

leżeć

Chronologizacja

XIV w., Bor

Pochodzenie

psł. *ležati

1. na plecach

Definicja

mieć poziomo wyciągnięte ciało na jakiejś powierzchni

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego czynności i stany fizjologiczne

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

  • chłopiec, dziecko, dziewczyna, dziewczynka, kobieta, matka, mężczyzna; ciało, trup; pies leży; zwłoki leżą
  • leżeć na boku, na brzuchu, na plecach; na kanapie, na łóżku, na pryczy, na tapczanie; na podłodze; na piasku, na ziemi; na chodniku, na ulicy
  • leżeć pod kocem, pod kołdrą
  • leżeć w kącie; w śpiworze; w trawie; w błocie, w kałuży krwi; leżeć w ciemności
  • leżeć bezwładnie, nieruchomo; na wznak; pokotem; cicho, spokojnie, w milczeniu; wygodnie; chwilę, godzinami, długo; wciąż
  • leżeć jak kłoda
  • leżeć i czekać, leżeć i patrzeć, leżeć i patrzyć, leżeć i słuchać, leżeć i spać; leżeć i siedzieć
  • leży nagi; wyciągnięty; zwinięty; związany; chory, ranny; zabity

Cytaty

Na tapczanie leżał Krzysiek Farmakolog i paląc papierosa, przeglądał ze znudzeniem jakieś czasopismo.

źródło: NKJP: Mirosław Sokołowski: Gady, 2007

Zadzwoniłam, żeby ci powiedzieć, że znalazłam przyjaciółkę dla twojego psa. Był wtedy samotny, siedział w domu cały dzień, popadał w melancholię, starzał się. Godzinami leżał na swoim dywaniku.

źródło: NKJP: Izabela Filipiak: Magiczne oko. Opowiadania zebrane, 2006

Otworzyłem drzwi. Leżeli oboje nadzy na tapczanie zmarłej pani Kwiatkowskiej. Tą bezwstydną nagością dawali do zrozumienia, że mogą tu robić, co chcą, i nikt nie jest w stanie im przeszkodzić.

źródło: NKJP: Jerzy Stawiński: Piszczyk, 1997

Jedynym pocieszeniem okazał się Ruben leżący przy tapczanie. Dla wszelkiej pewności, żeby mnie nie opuścił, rozłożyłem mu obok siebie koc.

źródło: NKJP: Jan Grzegorczyk: Chaszcze, 2009

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżę
leżymy
2 os. leżysz
leżycie
3 os. leży
leżą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałem
+(e)m leżał
leżałam
+(e)m leżała
leżałom
+(e)m leżało
leżeliśmy
+(e)śmy leżeli
leżałyśmy
+(e)śmy leżały
2 os. leżałeś
+(e)ś leżał
leżałaś
+(e)ś leżała
leżałoś
+(e)ś leżało
leżeliście
+(e)ście leżeli
leżałyście
+(e)ście leżały
3 os. leżał
leżała
leżało
leżeli
leżały

bezosobnik: leżano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę leżał
będę leżeć
będę leżała
będę leżeć
będę leżało
będę leżeć
będziemy leżeli
będziemy leżeć
będziemy leżały
będziemy leżeć
2 os. będziesz leżał
będziesz leżeć
będziesz leżała
będziesz leżeć
będziesz leżało
będziesz leżeć
będziecie leżeli
będziecie leżeć
będziecie leżały
będziecie leżeć
3 os. będzie leżał
będzie leżeć
będzie leżała
będzie leżeć
będzie leżało
będzie leżeć
będą leżeli
będą leżeć
będą leżały
będą leżeć

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżmy
2 os. leż
leżcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałbym
bym leżał
leżałabym
bym leżała
leżałobym
bym leżało
leżelibyśmy
byśmy leżeli
leżałybyśmy
byśmy leżały
2 os. leżałbyś
byś leżał
leżałabyś
byś leżała
leżałobyś
byś leżało
leżelibyście
byście leżeli
leżałybyście
byście leżały
3 os. leżałby
by leżał
leżałaby
by leżała
leżałoby
by leżało
leżeliby
by leżeli
leżałyby
by leżały

bezosobnik: leżano by

bezokolicznik: leżeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: leżąc

gerundium: leżenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. leżenie
leżenia
D. leżenia
leżeń
C. leżeniu
leżeniom
B. leżenie
leżenia
N. leżeniem
leżeniami
Ms. leżeniu
leżeniach
W. leżenie
leżenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: leżący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. leżący
leżący
leżący
leżące
leżąca
D. leżącego
leżącego
leżącego
leżącego
leżącej
C. leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącej
B. leżącego
leżącego
leżący
leżące
leżącą
N. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącą
Ms. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. leżący
leżący
leżące
leżące
D. leżących
leżących
leżących
leżących
C. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
B. leżących
leżących
leżących
leżące
N. leżącymi
leżącymi
leżącymi
leżącymi
Ms. leżących
leżących
leżących
leżących

Składnia

Rzżywotny + leżeć +
GDZIE

2. w szpitalu

Definicja

przebywać określonego rodzaju chorobę w jakimś miejscu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Choroby i ich leczenie leki i sposoby leczenia, zabiegi, sprzęty medyczne

Połączenia

  • leżeć w szpitalu

Cytaty

Potem już chodziłem do lekarzy, w szpitalu sześć tygodni leżałem, badali mnie i w końcu orzekli, że tylko operacja. Nie zgodziłem się.

źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Traktat o łuskaniu fasoli, 2007

Przecież podobno skończyła z ćpaniem. Dość dawno poznałem ją przez Angorę, razem z którym leżała na odwyku.

źródło: NKJP: Mirosław Sokołowski: Gady, 2007

Na szczęście ojciec nie leżał na chirurgii, tylko na oddziale wewnętrznym.

źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżę
leżymy
2 os. leżysz
leżycie
3 os. leży
leżą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałem
+(e)m leżał
leżałam
+(e)m leżała
leżałom
+(e)m leżało
leżeliśmy
+(e)śmy leżeli
leżałyśmy
+(e)śmy leżały
2 os. leżałeś
+(e)ś leżał
leżałaś
+(e)ś leżała
leżałoś
+(e)ś leżało
leżeliście
+(e)ście leżeli
leżałyście
+(e)ście leżały
3 os. leżał
leżała
leżało
leżeli
leżały

bezosobnik: leżano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę leżał
będę leżeć
będę leżała
będę leżeć
będę leżało
będę leżeć
będziemy leżeli
będziemy leżeć
będziemy leżały
będziemy leżeć
2 os. będziesz leżał
będziesz leżeć
będziesz leżała
będziesz leżeć
będziesz leżało
będziesz leżeć
będziecie leżeli
będziecie leżeć
będziecie leżały
będziecie leżeć
3 os. będzie leżał
będzie leżeć
będzie leżała
będzie leżeć
będzie leżało
będzie leżeć
będą leżeli
będą leżeć
będą leżały
będą leżeć

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżmy
2 os. leż
leżcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałbym
bym leżał
leżałabym
bym leżała
leżałobym
bym leżało
leżelibyśmy
byśmy leżeli
leżałybyśmy
byśmy leżały
2 os. leżałbyś
byś leżał
leżałabyś
byś leżała
leżałobyś
byś leżało
leżelibyście
byście leżeli
leżałybyście
byście leżały
3 os. leżałby
by leżał
leżałaby
by leżała
leżałoby
by leżało
leżeliby
by leżeli
leżałyby
by leżały

bezosobnik: leżano by

bezokolicznik: leżeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: leżąc

gerundium: leżenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. leżenie
leżenia
D. leżenia
leżeń
C. leżeniu
leżeniom
B. leżenie
leżenia
N. leżeniem
leżeniami
Ms. leżeniu
leżeniach
W. leżenie
leżenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: leżący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. leżący
leżący
leżący
leżące
leżąca
D. leżącego
leżącego
leżącego
leżącego
leżącej
C. leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącej
B. leżącego
leżącego
leżący
leżące
leżącą
N. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącą
Ms. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. leżący
leżący
leżące
leżące
D. leżących
leżących
leżących
leżących
C. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
B. leżących
leżących
leżących
leżące
N. leżącymi
leżącymi
leżącymi
leżącymi
Ms. leżących
leżących
leżących
leżących

Składnia

Rzosobowy + leżeć +
GDZIE

3. w grobie

Definicja

mieć grób w jakimś miejscu

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

Połączenia

  • leżeć w grobie, w ziemi

Cytaty

Rodzice leżą obok siebie, nie mają wspólnego pomnika.

źródło: NKJP: Inga Iwasiów: Bambino, 2008

To właśnie Waleria Borewicz. Przychodzi tu systematycznie od kilku dziesięcioleci. Wyrywa zielsko, prostuje krzyże, odnawia napisy, ogarnia groby. Dzięki niej wiadomo, kto leży w tej kwaterze.

źródło: NKJP: K. Jakubowski: Epitafium dla „moich” kobiet, Tygodnik Ciechanowski, 2005-04-12

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżę
leżymy
2 os. leżysz
leżycie
3 os. leży
leżą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałem
+(e)m leżał
leżałam
+(e)m leżała
leżałom
+(e)m leżało
leżeliśmy
+(e)śmy leżeli
leżałyśmy
+(e)śmy leżały
2 os. leżałeś
+(e)ś leżał
leżałaś
+(e)ś leżała
leżałoś
+(e)ś leżało
leżeliście
+(e)ście leżeli
leżałyście
+(e)ście leżały
3 os. leżał
leżała
leżało
leżeli
leżały

bezosobnik: leżano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę leżał
będę leżeć
będę leżała
będę leżeć
będę leżało
będę leżeć
będziemy leżeli
będziemy leżeć
będziemy leżały
będziemy leżeć
2 os. będziesz leżał
będziesz leżeć
będziesz leżała
będziesz leżeć
będziesz leżało
będziesz leżeć
będziecie leżeli
będziecie leżeć
będziecie leżały
będziecie leżeć
3 os. będzie leżał
będzie leżeć
będzie leżała
będzie leżeć
będzie leżało
będzie leżeć
będą leżeli
będą leżeć
będą leżały
będą leżeć

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżmy
2 os. leż
leżcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałbym
bym leżał
leżałabym
bym leżała
leżałobym
bym leżało
leżelibyśmy
byśmy leżeli
leżałybyśmy
byśmy leżały
2 os. leżałbyś
byś leżał
leżałabyś
byś leżała
leżałobyś
byś leżało
leżelibyście
byście leżeli
leżałybyście
byście leżały
3 os. leżałby
by leżał
leżałaby
by leżała
leżałoby
by leżało
leżeliby
by leżeli
leżałyby
by leżały

bezosobnik: leżano by

bezokolicznik: leżeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: leżąc

gerundium: leżenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. leżenie
leżenia
D. leżenia
leżeń
C. leżeniu
leżeniom
B. leżenie
leżenia
N. leżeniem
leżeniami
Ms. leżeniu
leżeniach
W. leżenie
leżenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: leżący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. leżący
leżący
leżący
leżące
leżąca
D. leżącego
leżącego
leżącego
leżącego
leżącej
C. leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącej
B. leżącego
leżącego
leżący
leżące
leżącą
N. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącą
Ms. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. leżący
leżący
leżące
leżące
D. leżących
leżących
leżących
leżących
C. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
B. leżących
leżących
leżących
leżące
N. leżącymi
leżącymi
leżącymi
leżącymi
Ms. leżących
leżących
leżących
leżących

Składnia

Rzosobowy + leżeć +
GDZIE

4. o rzeczach

Definicja

być umieszczonym gdzieś w taki sposób, że dłuższa lub pionowa część przedmiotu przylega płasko do powierzchni

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

  • dywan; pistolet, portfel; kartka, książka, teczka; deska leży
  • leżeć na poduszce; na posadzce
  • leżeć w poprzek czegoś
  • leży rozłożony

Cytaty

A na szafie w pokoju leżał kapelusz leśniczego.

źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Traktat o łuskaniu fasoli, 2007

Pewnego wieczoru zobaczyłam szczura, który przechadzał się na podeście schodów między drzwiami sąsiadujących ze sobą mieszkań. Nasz klucz leżał pod wycieraczką. Stałam tam przez dłuższą chwilę, skamieniała, nie ważąc się wyciągnąć ręki.

źródło: NKJP: Sonia Raduńska: Kartki z białego zeszytu, 2008

Ledwie usiadł za stołem, nakrytym lnianą serwetką, i Pereira wydobył grejpfrut z lodówki, odniósł wrażenie, że coś się w pokoju zmieniło, przez mgnienie zawahał się, nim spostrzegł, że na posadzce leży błękitno-biały dywan, puchaty, jak mchy w bukowych lasach.

źródło: NKJP: Wojciech Żukrowski: Kamienne tablice, 1994

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżę
leżymy
2 os. leżysz
leżycie
3 os. leży
leżą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałem
+(e)m leżał
leżałam
+(e)m leżała
leżałom
+(e)m leżało
leżeliśmy
+(e)śmy leżeli
leżałyśmy
+(e)śmy leżały
2 os. leżałeś
+(e)ś leżał
leżałaś
+(e)ś leżała
leżałoś
+(e)ś leżało
leżeliście
+(e)ście leżeli
leżałyście
+(e)ście leżały
3 os. leżał
leżała
leżało
leżeli
leżały

bezosobnik: leżano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę leżał
będę leżeć
będę leżała
będę leżeć
będę leżało
będę leżeć
będziemy leżeli
będziemy leżeć
będziemy leżały
będziemy leżeć
2 os. będziesz leżał
będziesz leżeć
będziesz leżała
będziesz leżeć
będziesz leżało
będziesz leżeć
będziecie leżeli
będziecie leżeć
będziecie leżały
będziecie leżeć
3 os. będzie leżał
będzie leżeć
będzie leżała
będzie leżeć
będzie leżało
będzie leżeć
będą leżeli
będą leżeć
będą leżały
będą leżeć

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżmy
2 os. leż
leżcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałbym
bym leżał
leżałabym
bym leżała
leżałobym
bym leżało
leżelibyśmy
byśmy leżeli
leżałybyśmy
byśmy leżały
2 os. leżałbyś
byś leżał
leżałabyś
byś leżała
leżałobyś
byś leżało
leżelibyście
byście leżeli
leżałybyście
byście leżały
3 os. leżałby
by leżał
leżałaby
by leżała
leżałoby
by leżało
leżeliby
by leżeli
leżałyby
by leżały

bezosobnik: leżano by

bezokolicznik: leżeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: leżąc

gerundium: leżenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. leżenie
leżenia
D. leżenia
leżeń
C. leżeniu
leżeniom
B. leżenie
leżenia
N. leżeniem
leżeniami
Ms. leżeniu
leżeniach
W. leżenie
leżenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: leżący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. leżący
leżący
leżący
leżące
leżąca
D. leżącego
leżącego
leżącego
leżącego
leżącej
C. leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącej
B. leżącego
leżącego
leżący
leżące
leżącą
N. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącą
Ms. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. leżący
leżący
leżące
leżące
D. leżących
leżących
leżących
leżących
C. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
B. leżących
leżących
leżących
leżące
N. leżącymi
leżącymi
leżącymi
leżącymi
Ms. leżących
leżących
leżących
leżących

Składnia

Rznieżywotny + leżeć +
GDZIE

5. znajdować się

Definicja

znajdować się gdzieś w danej chwili

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Połączenia

  • śnieg; worek; sterta, stos; głaz, kamień leży
  • leżeć na kolanach; na biurku, na półce, na stole, na stoliku; na dnie; na brzegu
  • leżeć za oknem
  • leżeć niżej, wyżej; na wierzchu
  • leży porzucony

Cytaty

Na gałęziach drzew leżał śnieg i nie topniał.

źródło: NKJP: Andrzej Stasiuk: Taksim, 2009

W banku pieniądze po prostu leżą na koncie i odpowiednio do zawartej umowy procentują.

źródło: NKJP: Hanna Kustosz Zgorzelec: Najważniejsze zaufanie klienta, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2002-11-26

Przed domem leżała porzucona sieć na ryby, a nad jeziorem, na wpół wyciągnięta na brzeg, widniała łódź wypalona w drzewnym pniu.

źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tajemnicza wyprawa Tomka, 1963

W środę późnym popołudniem pod drzwiami jednej z willi leżała już mała sterta śmieci.

źródło: NKJP: Krzysztof Wielgopolan, Stanisław Turnau: Ludzie Lasek, Gazeta Wyborcza, 1992-06-26

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżę
leżymy
2 os. leżysz
leżycie
3 os. leży
leżą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałem
+(e)m leżał
leżałam
+(e)m leżała
leżałom
+(e)m leżało
leżeliśmy
+(e)śmy leżeli
leżałyśmy
+(e)śmy leżały
2 os. leżałeś
+(e)ś leżał
leżałaś
+(e)ś leżała
leżałoś
+(e)ś leżało
leżeliście
+(e)ście leżeli
leżałyście
+(e)ście leżały
3 os. leżał
leżała
leżało
leżeli
leżały

bezosobnik: leżano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę leżał
będę leżeć
będę leżała
będę leżeć
będę leżało
będę leżeć
będziemy leżeli
będziemy leżeć
będziemy leżały
będziemy leżeć
2 os. będziesz leżał
będziesz leżeć
będziesz leżała
będziesz leżeć
będziesz leżało
będziesz leżeć
będziecie leżeli
będziecie leżeć
będziecie leżały
będziecie leżeć
3 os. będzie leżał
będzie leżeć
będzie leżała
będzie leżeć
będzie leżało
będzie leżeć
będą leżeli
będą leżeć
będą leżały
będą leżeć

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżmy
2 os. leż
leżcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałbym
bym leżał
leżałabym
bym leżała
leżałobym
bym leżało
leżelibyśmy
byśmy leżeli
leżałybyśmy
byśmy leżały
2 os. leżałbyś
byś leżał
leżałabyś
byś leżała
leżałobyś
byś leżało
leżelibyście
byście leżeli
leżałybyście
byście leżały
3 os. leżałby
by leżał
leżałaby
by leżała
leżałoby
by leżało
leżeliby
by leżeli
leżałyby
by leżały

bezosobnik: leżano by

bezokolicznik: leżeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: leżąc

gerundium: leżenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. leżenie
leżenia
D. leżenia
leżeń
C. leżeniu
leżeniom
B. leżenie
leżenia
N. leżeniem
leżeniami
Ms. leżeniu
leżeniach
W. leżenie
leżenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: leżący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. leżący
leżący
leżący
leżące
leżąca
D. leżącego
leżącego
leżącego
leżącego
leżącej
C. leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącej
B. leżącego
leżącego
leżący
leżące
leżącą
N. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącą
Ms. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. leżący
leżący
leżące
leżące
D. leżących
leżących
leżących
leżących
C. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
B. leżących
leżących
leżących
leżące
N. leżącymi
leżącymi
leżącymi
leżącymi
Ms. leżących
leżących
leżących
leżących

Składnia

Rznieżywotny + leżeć +
GDZIE

6. o mieście

Definicja

znajdować się na stałe w jakimś miejscu w przestrzeni

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Przynależność i podział terytorialny

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni

Połączenia

  • Polska; jezioro; miasteczko, miasto, miejscowość, osada, wieś, wioska; granica, obszar leży
  • leżeć na wzgórzu; na południu, na wschodzie; na skraju czegoś; na wysokości jakiejś
  • leżeć nad morzem
  • leżeć przy drodze
  • leżeć u stóp czegoś
  • leżeć w dolinie; w strefie jakiejś; w dole czegoś
  • leżeć blisko, niedaleko, w pobliżu; gdzie indziej

Cytaty

Z pewnością w osłoniętych i płytkich zatokach jezior leżących w strefie gorącej temperatura wody może przekraczać nawet 40°C.

źródło: NKJP: Adam Choiński: Jeziora kuli ziemskiej, 2000

A zapewnianie, że Polska geograficznie leży w Europie, jest tylko pustym frazesem, bo nic z tego jeszcze nikomu nie przyszło.

źródło: NKJP: Sprawozdanie stenograficzne z obrad Sejmu RP z dnia 21.05.1997

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżę
leżymy
2 os. leżysz
leżycie
3 os. leży
leżą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałem
+(e)m leżał
leżałam
+(e)m leżała
leżałom
+(e)m leżało
leżeliśmy
+(e)śmy leżeli
leżałyśmy
+(e)śmy leżały
2 os. leżałeś
+(e)ś leżał
leżałaś
+(e)ś leżała
leżałoś
+(e)ś leżało
leżeliście
+(e)ście leżeli
leżałyście
+(e)ście leżały
3 os. leżał
leżała
leżało
leżeli
leżały

bezosobnik: leżano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę leżał
będę leżeć
będę leżała
będę leżeć
będę leżało
będę leżeć
będziemy leżeli
będziemy leżeć
będziemy leżały
będziemy leżeć
2 os. będziesz leżał
będziesz leżeć
będziesz leżała
będziesz leżeć
będziesz leżało
będziesz leżeć
będziecie leżeli
będziecie leżeć
będziecie leżały
będziecie leżeć
3 os. będzie leżał
będzie leżeć
będzie leżała
będzie leżeć
będzie leżało
będzie leżeć
będą leżeli
będą leżeć
będą leżały
będą leżeć

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżmy
2 os. leż
leżcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałbym
bym leżał
leżałabym
bym leżała
leżałobym
bym leżało
leżelibyśmy
byśmy leżeli
leżałybyśmy
byśmy leżały
2 os. leżałbyś
byś leżał
leżałabyś
byś leżała
leżałobyś
byś leżało
leżelibyście
byście leżeli
leżałybyście
byście leżały
3 os. leżałby
by leżał
leżałaby
by leżała
leżałoby
by leżało
leżeliby
by leżeli
leżałyby
by leżały

bezosobnik: leżano by

bezokolicznik: leżeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: leżąc

gerundium: leżenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. leżenie
leżenia
D. leżenia
leżeń
C. leżeniu
leżeniom
B. leżenie
leżenia
N. leżeniem
leżeniami
Ms. leżeniu
leżeniach
W. leżenie
leżenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: leżący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. leżący
leżący
leżący
leżące
leżąca
D. leżącego
leżącego
leżącego
leżącego
leżącej
C. leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącej
B. leżącego
leżącego
leżący
leżące
leżącą
N. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącą
Ms. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. leżący
leżący
leżące
leżące
D. leżących
leżących
leżących
leżących
C. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
B. leżących
leżących
leżących
leżące
N. leżącymi
leżącymi
leżącymi
leżącymi
Ms. leżących
leżących
leżących
leżących

Składnia

Rznieżywotny + leżeć +
GDZIE

7. o mundurze

Definicja

być dobrze dopasowanym

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie cechy ubrań

Połączenia

  • leżeć jak ulał

Cytaty

Bo ile w końcu można słuchać tej samej śpiewki, że zupa była za słona, młotek źle leży w dłoni, a Goździkowa ma lepsze futro.

źródło: NKJP: Internet

Otworzyli magazyn kostiumów - sprawdzali, na kim mundur dobrze leży.

źródło: NKJP: Ryszard Marek Groński: Nauka pływania dla topielców: wypisy z histerii najnowszej 1989-1998, 1999

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżę
leżymy
2 os. leżysz
leżycie
3 os. leży
leżą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałem
+(e)m leżał
leżałam
+(e)m leżała
leżałom
+(e)m leżało
leżeliśmy
+(e)śmy leżeli
leżałyśmy
+(e)śmy leżały
2 os. leżałeś
+(e)ś leżał
leżałaś
+(e)ś leżała
leżałoś
+(e)ś leżało
leżeliście
+(e)ście leżeli
leżałyście
+(e)ście leżały
3 os. leżał
leżała
leżało
leżeli
leżały

bezosobnik: leżano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę leżał
będę leżeć
będę leżała
będę leżeć
będę leżało
będę leżeć
będziemy leżeli
będziemy leżeć
będziemy leżały
będziemy leżeć
2 os. będziesz leżał
będziesz leżeć
będziesz leżała
będziesz leżeć
będziesz leżało
będziesz leżeć
będziecie leżeli
będziecie leżeć
będziecie leżały
będziecie leżeć
3 os. będzie leżał
będzie leżeć
będzie leżała
będzie leżeć
będzie leżało
będzie leżeć
będą leżeli
będą leżeć
będą leżały
będą leżeć

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżmy
2 os. leż
leżcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałbym
bym leżał
leżałabym
bym leżała
leżałobym
bym leżało
leżelibyśmy
byśmy leżeli
leżałybyśmy
byśmy leżały
2 os. leżałbyś
byś leżał
leżałabyś
byś leżała
leżałobyś
byś leżało
leżelibyście
byście leżeli
leżałybyście
byście leżały
3 os. leżałby
by leżał
leżałaby
by leżała
leżałoby
by leżało
leżeliby
by leżeli
leżałyby
by leżały

bezosobnik: leżano by

bezokolicznik: leżeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: leżąc

gerundium: leżenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. leżenie
leżenia
D. leżenia
leżeń
C. leżeniu
leżeniom
B. leżenie
leżenia
N. leżeniem
leżeniami
Ms. leżeniu
leżeniach
W. leżenie
leżenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: leżący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. leżący
leżący
leżący
leżące
leżąca
D. leżącego
leżącego
leżącego
leżącego
leżącej
C. leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącej
B. leżącego
leżącego
leżący
leżące
leżącą
N. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącą
Ms. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. leżący
leżący
leżące
leżące
D. leżących
leżących
leżących
leżących
C. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
B. leżących
leżących
leżących
leżące
N. leżącymi
leżącymi
leżącymi
leżącymi
Ms. leżących
leżących
leżących
leżących

Składnia

Rznieżywotny + leżeć +
GDZIE

8. o gospodarce

Definicja

pot. 
znajdować się w opinii mówiącego w złym stanie pod względem organizacyjnym lub gospodarczym

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Cytaty

Rury wymagają wymiany, stare piece w kotłowniach również, bo ciekną, przez co marnuje się woda i koks. Mówiąc krótko: gospodarka mieszkaniowa leży!

źródło: NKJP: (TM): Podwyżka i znów protesty, Express Ilustrowany, 2003-04-05

Nie ma też wątpliwości, że tzw. czytelnictwo leży. Młodzież nie czyta książek, korzysta z bryków, ściąg i streszczeń.

źródło: NKJP: Grzegorz Spisak: Kasa i seks, Gazeta Krakowska, 2004-04-28

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżę
leżymy
2 os. leżysz
leżycie
3 os. leży
leżą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałem
+(e)m leżał
leżałam
+(e)m leżała
leżałom
+(e)m leżało
leżeliśmy
+(e)śmy leżeli
leżałyśmy
+(e)śmy leżały
2 os. leżałeś
+(e)ś leżał
leżałaś
+(e)ś leżała
leżałoś
+(e)ś leżało
leżeliście
+(e)ście leżeli
leżałyście
+(e)ście leżały
3 os. leżał
leżała
leżało
leżeli
leżały

bezosobnik: leżano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę leżał
będę leżeć
będę leżała
będę leżeć
będę leżało
będę leżeć
będziemy leżeli
będziemy leżeć
będziemy leżały
będziemy leżeć
2 os. będziesz leżał
będziesz leżeć
będziesz leżała
będziesz leżeć
będziesz leżało
będziesz leżeć
będziecie leżeli
będziecie leżeć
będziecie leżały
będziecie leżeć
3 os. będzie leżał
będzie leżeć
będzie leżała
będzie leżeć
będzie leżało
będzie leżeć
będą leżeli
będą leżeć
będą leżały
będą leżeć

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżmy
2 os. leż
leżcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałbym
bym leżał
leżałabym
bym leżała
leżałobym
bym leżało
leżelibyśmy
byśmy leżeli
leżałybyśmy
byśmy leżały
2 os. leżałbyś
byś leżał
leżałabyś
byś leżała
leżałobyś
byś leżało
leżelibyście
byście leżeli
leżałybyście
byście leżały
3 os. leżałby
by leżał
leżałaby
by leżała
leżałoby
by leżało
leżeliby
by leżeli
leżałyby
by leżały

bezosobnik: leżano by

bezokolicznik: leżeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: leżąc

gerundium: leżenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. leżenie
leżenia
D. leżenia
leżeń
C. leżeniu
leżeniom
B. leżenie
leżenia
N. leżeniem
leżeniami
Ms. leżeniu
leżeniach
W. leżenie
leżenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: leżący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. leżący
leżący
leżący
leżące
leżąca
D. leżącego
leżącego
leżącego
leżącego
leżącej
C. leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącej
B. leżącego
leżącego
leżący
leżące
leżącą
N. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącą
Ms. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. leżący
leżący
leżące
leżące
D. leżących
leżących
leżących
leżących
C. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
B. leżących
leżących
leżących
leżące
N. leżącymi
leżącymi
leżącymi
leżącymi
Ms. leżących
leżących
leżących
leżących

9. o przyczynie

Definicja

wynikać ze stanu lub właściwości określonej za pomocą następującego wyrażenia rzeczownikowego

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

  • problem, przyczyna, sens, siła, znaczenie leży

Cytaty

W tym urodzajnym rolniczym kraju dość prędko wystąpiły trudności żywnościowe, zwłaszcza w większych miastach, pomimo że ustał wywóz zboża i bydła do Niemiec. Przyczyna leżała zresztą nie tylko w niedomogach rolnictwa, ale i w wadach transportu.

źródło: NKJP: Janusz Pajewski: Historia powszechna 1871-1918, 1967

Wiedzą przecież, że ich siła leży właśnie w emocjach.
- Stosują metodę nacisku, bo z doświadczenia wiedzą, że ich prawa inaczej trudno wyegzekwować - uważa prof. Paweł Śpiewak [...].

źródło: NKJP: Piotr Pytlakowski: Piekło pokrzywdzonych, Polityka, 2006-10-07

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżę
leżymy
2 os. leżysz
leżycie
3 os. leży
leżą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałem
+(e)m leżał
leżałam
+(e)m leżała
leżałom
+(e)m leżało
leżeliśmy
+(e)śmy leżeli
leżałyśmy
+(e)śmy leżały
2 os. leżałeś
+(e)ś leżał
leżałaś
+(e)ś leżała
leżałoś
+(e)ś leżało
leżeliście
+(e)ście leżeli
leżałyście
+(e)ście leżały
3 os. leżał
leżała
leżało
leżeli
leżały

bezosobnik: leżano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę leżał
będę leżeć
będę leżała
będę leżeć
będę leżało
będę leżeć
będziemy leżeli
będziemy leżeć
będziemy leżały
będziemy leżeć
2 os. będziesz leżał
będziesz leżeć
będziesz leżała
będziesz leżeć
będziesz leżało
będziesz leżeć
będziecie leżeli
będziecie leżeć
będziecie leżały
będziecie leżeć
3 os. będzie leżał
będzie leżeć
będzie leżała
będzie leżeć
będzie leżało
będzie leżeć
będą leżeli
będą leżeć
będą leżały
będą leżeć

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżmy
2 os. leż
leżcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałbym
bym leżał
leżałabym
bym leżała
leżałobym
bym leżało
leżelibyśmy
byśmy leżeli
leżałybyśmy
byśmy leżały
2 os. leżałbyś
byś leżał
leżałabyś
byś leżała
leżałobyś
byś leżało
leżelibyście
byście leżeli
leżałybyście
byście leżały
3 os. leżałby
by leżał
leżałaby
by leżała
leżałoby
by leżało
leżeliby
by leżeli
leżałyby
by leżały

bezosobnik: leżano by

bezokolicznik: leżeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: leżąc

gerundium: leżenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. leżenie
leżenia
D. leżenia
leżeń
C. leżeniu
leżeniom
B. leżenie
leżenia
N. leżeniem
leżeniami
Ms. leżeniu
leżeniach
W. leżenie
leżenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: leżący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. leżący
leżący
leżący
leżące
leżąca
D. leżącego
leżącego
leżącego
leżącego
leżącej
C. leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącej
B. leżącego
leżącego
leżący
leżące
leżącą
N. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącą
Ms. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. leżący
leżący
leżące
leżące
D. leżących
leżących
leżących
leżących
C. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
B. leżących
leżących
leżących
leżące
N. leżącymi
leżącymi
leżącymi
leżącymi
Ms. leżących
leżących
leżących
leżących

Składnia

bez ograniczeń + leżeć +
w CZYM

10. odpowiadać komuś

Definicja

pot.  kwestion. 
odpowiadać komuś pod jakimś względem

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Cytaty

Ojciec mojego dziadka parę razy zmieniał wyznanie, judaizm chyba mu nie leżał.

źródło: NKJP: Marek Bukowski: Wysłannik szatana, 1999

Na egzaminie było takie samo ćwiczenie! Pan Bóg nade mną czuwał. Podobnie jak na fizyce, która kompletnie mi nie leżała.

źródło: NKJP: Iwona Polak, Liliana Bogusiak: O niebieskich bamboszach, astronomii i plombownicy, Express Ilustrowany, 2002-08-31

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżę
leżymy
2 os. leżysz
leżycie
3 os. leży
leżą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałem
+(e)m leżał
leżałam
+(e)m leżała
leżałom
+(e)m leżało
leżeliśmy
+(e)śmy leżeli
leżałyśmy
+(e)śmy leżały
2 os. leżałeś
+(e)ś leżał
leżałaś
+(e)ś leżała
leżałoś
+(e)ś leżało
leżeliście
+(e)ście leżeli
leżałyście
+(e)ście leżały
3 os. leżał
leżała
leżało
leżeli
leżały

bezosobnik: leżano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę leżał
będę leżeć
będę leżała
będę leżeć
będę leżało
będę leżeć
będziemy leżeli
będziemy leżeć
będziemy leżały
będziemy leżeć
2 os. będziesz leżał
będziesz leżeć
będziesz leżała
będziesz leżeć
będziesz leżało
będziesz leżeć
będziecie leżeli
będziecie leżeć
będziecie leżały
będziecie leżeć
3 os. będzie leżał
będzie leżeć
będzie leżała
będzie leżeć
będzie leżało
będzie leżeć
będą leżeli
będą leżeć
będą leżały
będą leżeć

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. leżmy
2 os. leż
leżcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. leżałbym
bym leżał
leżałabym
bym leżała
leżałobym
bym leżało
leżelibyśmy
byśmy leżeli
leżałybyśmy
byśmy leżały
2 os. leżałbyś
byś leżał
leżałabyś
byś leżała
leżałobyś
byś leżało
leżelibyście
byście leżeli
leżałybyście
byście leżały
3 os. leżałby
by leżał
leżałaby
by leżała
leżałoby
by leżało
leżeliby
by leżeli
leżałyby
by leżały

bezosobnik: leżano by

bezokolicznik: leżeć

imiesłów przysłówkowy współczesny: leżąc

gerundium: leżenie

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. leżenie
leżenia
D. leżenia
leżeń
C. leżeniu
leżeniom
B. leżenie
leżenia
N. leżeniem
leżeniami
Ms. leżeniu
leżeniach
W. leżenie
leżenia

imiesłów przymiotnikowy czynny: leżący

liczba pojedyncza
m1 m2 m3 n1, n2 ż
M. leżący
leżący
leżący
leżące
leżąca
D. leżącego
leżącego
leżącego
leżącego
leżącej
C. leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącemu
leżącej
B. leżącego
leżącego
leżący
leżące
leżącą
N. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącą
Ms. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
leżącej
liczba mnoga
p1 m1 ndepr m1 depr pozostałe
M. leżący
leżący
leżące
leżące
D. leżących
leżących
leżących
leżących
C. leżącym
leżącym
leżącym
leżącym
B. leżących
leżących
leżących
leżące
N. leżącymi
leżącymi
leżącymi
leżącymi
Ms. leżących
leżących
leżących
leżących

Składnia

bez ograniczeń + leżeć +
KOMU

Informacja normatywna

W tym znaczeniu użycie czasownika uznawane za niepoprawne, poprawnie: komuś coś odpowiada.

Frazeologizmy

coś leży i kwiczy
coś leży martwym bykiem
coś leży na sercu komuś
coś leży na stole
coś leży na sumieniu komuś
coś leży na ulicy
coś leży na wątrobie komuś
coś leży odłogiem
coś leży po czyjejś stronie
coś leży u podstaw czegoś
coś leży u podłoża czegoś
coś leży u podstaw czegoś
coś leży u podłoża czegoś
coś leży ugorem
coś leży w czyichś zamiarach
coś leży w czyimś interesie
coś leży w czyjejś mocy
coś leży w czyjejś naturze
coś leży w czyimś charakterze
coś leży w gruzach
ktoś kopie leżącego
ktoś leży do góry brzuchem
ktoś leży do góry dupą
ktoś leży do góry tyłkiem
ktoś leży i kwiczy
ktoś leży jak Łazarz
ktoś leży krzyżem
ktoś leży martwym bykiem
ktoś pada plackiem przed kimś/czymś
ktoś leży plackiem przed kimś/czymś
ktoś śpi na pieniądzach
ktoś leży na pieniądzach
ktoś leży na forsie
ktoś/coś leży na łopatkach
ktoś/coś leży na obu łopatkach
ktoś/coś leży na łopatkach
ktoś/coś leży na obu łopatkach
ktoś/coś leży plackiem
ktoś/coś nigdy nie stał/stało obok/koło kogoś/czegoś
coś nigdy nie leżało obok/koło czegoś
miejsce leżące
prawda leży pośrodku
racja leży pośrodku
śpiący policjant
leżący policjant
tu jest pies pogrzebany
tu leży pies pogrzebany
wina leży pośrodku

Przysłowia

Czy się stoi, czy się leży, dwa tysiące się należy
Data ostatniej modyfikacji: 19.05.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj