UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

nawracać

Chronologizacja

SStp, SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

1. pogan

Definicja

przekonywać jakąś osobę do przyjęcia lub zmiany wiary

Pochodzenie

Kalka łac. kośc. convertere; zob.  wrócić 

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Religia – kościół sakramenty i obrzędy religijne

Połączenia

  • nawracać ludzi; grzeszników, niewiernych, pogan; Indian, Murzynów; muzułmanów, prawosławnych, Żydów; nawracać mieczem, siłą
  • nawracać na chrześcijaństwo, na katolicyzm, na wiarę chrześcijańską
  • nawracać na siłę
  • metody, misja, próby nawracania

Cytaty

[...] Tadeusz Juda razem z apostołem Tomaszem nawracał na wiarę chrześcijańską mieszkańców Persji, a później zginął śmiercią męczeńską w Fenicji.

źródło: NKJP: Bogna Wernichowska: Zodiak apostolski (II), Dziennik Polski - Pejzaż, 2002-10-12

Miasto powstało w 1554 roku za sprawą jezuitów, którzy założyli tutaj misję w celu nawracania Indian.

źródło: NKJP: Olgierd Budrewicz: Piekło w kolorach, 1997

Św. Bartłomiej, apostoł, nawracał ludy Mezopotamii, aż dotarł do Indii.

źródło: NKJP: Magdalena Grochowska: Wisła, renesans i spichlerze, Gazeta Wyborcza - Magazyn, 1998-04-17

Nazwę Staniątki wiąże się ze św. Wojciechem, który w 997 roku miał tędy wędrować do Krakowa, a później do Prus, by nawracać pogan.

źródło: NKJP: (PK): Uroczystości w Staniątkach, Dziennik Polski - Kraków, 1999-07-14

Jeden z nich był chłopem [...], drugi - kierowcą aresztowanego przed paru laty ministra ze Stronnictwa Pracy, a trzeci - świadkiem Jehowy. Zwłaszcza ten ostatni okazał się osoba uciążliwą: nieustannie nas nawracał na swą wiarę.

źródło: NKJP: Jerzy Stefan Stawiński: Smutnych losów, 1986

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nawracam
 nawracamy
2 os. nawracasz
 nawracacie
3 os. nawraca
 nawracają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nawracałem
+(e)m nawracał
 nawracałam
+(e)m nawracała
 nawracałom
+(e)m nawracało
 nawracaliśmy
+(e)śmy nawracali
 nawracałyśmy
+(e)śmy nawracały
2 os. nawracałeś
+(e)ś nawracał
 nawracałaś
+(e)ś nawracała
 nawracałoś
+(e)ś nawracało
 nawracaliście
+(e)ście nawracali
 nawracałyście
+(e)ście nawracały
3 os. nawracał
 nawracała
 nawracało
 nawracali
 nawracały

bezosobnik: nawracano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę nawracał
będę nawracać
 będę nawracała
będę nawracać
 będę nawracało
będę nawracać
 będziemy nawracali
będziemy nawracać
 będziemy nawracały
będziemy nawracać
2 os. będziesz nawracał
będziesz nawracać
 będziesz nawracała
będziesz nawracać
 będziesz nawracało
będziesz nawracać
 będziecie nawracali
będziecie nawracać
 będziecie nawracały
będziecie nawracać
3 os. będzie nawracał
będzie nawracać
 będzie nawracała
będzie nawracać
 będzie nawracało
będzie nawracać
 będą nawracali
będą nawracać
 będą nawracały
będą nawracać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nawracajmy
2 os. nawracaj
 nawracajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nawracałbym
bym nawracał
 nawracałabym
bym nawracała
 nawracałobym
bym nawracało
 nawracalibyśmy
byśmy nawracali
 nawracałybyśmy
byśmy nawracały
2 os. nawracałbyś
byś nawracał
 nawracałabyś
byś nawracała
 nawracałobyś
byś nawracało
 nawracalibyście
byście nawracali
 nawracałybyście
byście nawracały
3 os. nawracałby
by nawracał
 nawracałaby
by nawracała
 nawracałoby
by nawracało
 nawracaliby
by nawracali
 nawracałyby
by nawracały

bezosobnik: nawracano by

bezokolicznik: nawracać

imiesłów przysłówkowy współczesny: nawracając

gerundium: nawracanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: nawracający

imiesłów przymiotnikowy bierny: nawracany

odpowiednik aspektowy: nawrócić

Składnia

bez ograniczeń + nawracać +
KOGO + (na CO)

2. na drogę cnoty

Definicja

powodować, że jakaś osoba zmienia swoje postępowanie lub poglądy

Pochodzenie

Kalka łac. kośc. convertere; zob.  wrócić 

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Zasady współżycia społecznego stosunki, grupy i organizacje społeczne

Cytaty

Zgodnie z tradycją, księża w tym dniu zaczynają obchód kolędowy. Zwyczaj ten był znany jeszcze w średniowieczu - księża wizytując parafian przepytywali z religii, nawracali grzeszników na drogę cnoty, zbierali datki na Kościół.

źródło: NKJP: (PAP): Problemy Trzech Króli, Dziennik Polski - Kraj, 1999-01-06

Pod wielką pomarańczą kołyszą się palmy. Za ten skrawek muru biuro podróży wspomaga więzienną kulturę. Klawisze mówią: - W ten sposób nawracamy złodziei na porządne życie.

źródło: NKJP: Lidia Ostałowska: Zbóje i klawisze, Gazeta Wyborcza, 1992-07-06,

Sam się niestety tym kiedyś parałem, ale zaiste, nikogo na Blake’a nie chciałbym nawracać, tym bardziej, że łatwo przewidzieć, w jak okropnych wydawano by go przekładach.

źródło: NKJP: Czesław Miłosz: Ziemia Ulro, 1977

Prawo do wolności od zewnętrznego i psychicznego przymusu zakorzenione jest - co podkreśla „Deklaracja o wolności religijnej” - w samej naturze człowieka. Stąd też nawracanie na najszczytniejsze nawet ideały, jeżeli łączy się z wywarciem presji, tym bardziej z przymusem, niezgodne jest z nauką Kościoła.

źródło: NKJP: Maciej Zięba OP: Po szkodzie? Przed szkodą? : o Polsce, kapitalizmie i kontemplacji, 1996

Wraz z amerykańską interwencją w Iraku powrócił niebanalny temat: czy wszystkie państwa powinny być demokratyczne. Czy to jedyny i najlepszy system - pod każdą szerokością geograficzną - i czy opornych należy nawracać na demokrację siłą.

źródło: NKJP: Marek Ostrowski, Adam Szostkiewicz: Wspaniały nowy świat, Polityka, 2003-06-21

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nawracam
 nawracamy
2 os. nawracasz
 nawracacie
3 os. nawraca
 nawracają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nawracałem
+(e)m nawracał
 nawracałam
+(e)m nawracała
 nawracałom
+(e)m nawracało
 nawracaliśmy
+(e)śmy nawracali
 nawracałyśmy
+(e)śmy nawracały
2 os. nawracałeś
+(e)ś nawracał
 nawracałaś
+(e)ś nawracała
 nawracałoś
+(e)ś nawracało
 nawracaliście
+(e)ście nawracali
 nawracałyście
+(e)ście nawracały
3 os. nawracał
 nawracała
 nawracało
 nawracali
 nawracały

bezosobnik: nawracano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę nawracał
będę nawracać
 będę nawracała
będę nawracać
 będę nawracało
będę nawracać
 będziemy nawracali
będziemy nawracać
 będziemy nawracały
będziemy nawracać
2 os. będziesz nawracał
będziesz nawracać
 będziesz nawracała
będziesz nawracać
 będziesz nawracało
będziesz nawracać
 będziecie nawracali
będziecie nawracać
 będziecie nawracały
będziecie nawracać
3 os. będzie nawracał
będzie nawracać
 będzie nawracała
będzie nawracać
 będzie nawracało
będzie nawracać
 będą nawracali
będą nawracać
 będą nawracały
będą nawracać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nawracajmy
2 os. nawracaj
 nawracajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nawracałbym
bym nawracał
 nawracałabym
bym nawracała
 nawracałobym
bym nawracało
 nawracalibyśmy
byśmy nawracali
 nawracałybyśmy
byśmy nawracały
2 os. nawracałbyś
byś nawracał
 nawracałabyś
byś nawracała
 nawracałobyś
byś nawracało
 nawracalibyście
byście nawracali
 nawracałybyście
byście nawracały
3 os. nawracałby
by nawracał
 nawracałaby
by nawracała
 nawracałoby
by nawracało
 nawracaliby
by nawracali
 nawracałyby
by nawracały

bezosobnik: nawracano by

bezokolicznik: nawracać

imiesłów przysłówkowy współczesny: nawracając

gerundium: nawracanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: nawracający

imiesłów przymiotnikowy bierny: nawracany

odpowiednik aspektowy: nawrócić

Składnia

bez ograniczeń + nawracać +
KOGO + (na CO)

3. na rondzie

Definicja

kierując jakimś pojazdem lub zwierzęciem jucznym, zmieniać kierunek poruszania się na przeciwny niż dotychczas

Pochodzenie

Zob.  wrócić 

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni kierunek

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zawracać

Cytaty

Wczoraj krótko po godzinie 16 kierowca poloneza, nawracając w kierunku Niska na ulicy Staszica, [...], wymusił pierwszeństwo na prowadzącym czarnego volkswagena.

źródło: NKJP: Marcin Radzimowski: Seria groźnych wypadków, Echo Dnia, 2007-09-08

Akurat nawracałem i w kolejnym rzędzie porzeczek zaczynałem kosić trawę - mówi Krzysztof Biedrzycki, operator ciągnika.

źródło: NKJP: Michał Leszczyński: Wielkie 'bum' pod kosiarką, Echo Dnia, 2006-07-10

Ponadto na osiedlu ZWM wykonano 70-metrową drogę dojazdową do bloków oraz placu do nawracania.

źródło: NKJP: (LIZ): Pod znakiem inwestycji, Dziennik Polski - Oświęcim, 2001-12-12

Bo kiedy cwałem gnał, gnał ponad ludźmi, stworzeniem, chałupami, a przeleciał wieś do końca, nawracał i znowu gnał, i znowu nawracał, póki się cała wściekłość w nim nie wypaliła.

źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Widnokrąg, 1996

[...] inni nawracając ciągnikami na asfalcie zostawiają kupy ziemi i darni i nie sprzątają po pracy. Na asfalcie długo leżą potem resztki słomy, obornika i wszystkiego co rośnie w polu.

źródło: NKJP: (TAŁ): Gdyby mogli, zaoraliby nawet asfalt..., Dziennik Polski -- Kraków , 1999-04-03

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nawracam
 nawracamy
2 os. nawracasz
 nawracacie
3 os. nawraca
 nawracają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nawracałem
+(e)m nawracał
 nawracałam
+(e)m nawracała
 nawracałom
+(e)m nawracało
 nawracaliśmy
+(e)śmy nawracali
 nawracałyśmy
+(e)śmy nawracały
2 os. nawracałeś
+(e)ś nawracał
 nawracałaś
+(e)ś nawracała
 nawracałoś
+(e)ś nawracało
 nawracaliście
+(e)ście nawracali
 nawracałyście
+(e)ście nawracały
3 os. nawracał
 nawracała
 nawracało
 nawracali
 nawracały

bezosobnik: nawracano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę nawracał
będę nawracać
 będę nawracała
będę nawracać
 będę nawracało
będę nawracać
 będziemy nawracali
będziemy nawracać
 będziemy nawracały
będziemy nawracać
2 os. będziesz nawracał
będziesz nawracać
 będziesz nawracała
będziesz nawracać
 będziesz nawracało
będziesz nawracać
 będziecie nawracali
będziecie nawracać
 będziecie nawracały
będziecie nawracać
3 os. będzie nawracał
będzie nawracać
 będzie nawracała
będzie nawracać
 będzie nawracało
będzie nawracać
 będą nawracali
będą nawracać
 będą nawracały
będą nawracać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nawracajmy
2 os. nawracaj
 nawracajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nawracałbym
bym nawracał
 nawracałabym
bym nawracała
 nawracałobym
bym nawracało
 nawracalibyśmy
byśmy nawracali
 nawracałybyśmy
byśmy nawracały
2 os. nawracałbyś
byś nawracał
 nawracałabyś
byś nawracała
 nawracałobyś
byś nawracało
 nawracalibyście
byście nawracali
 nawracałybyście
byście nawracały
3 os. nawracałby
by nawracał
 nawracałaby
by nawracała
 nawracałoby
by nawracało
 nawracaliby
by nawracali
 nawracałyby
by nawracały

bezosobnik: nawracano by

bezokolicznik: nawracać

imiesłów przysłówkowy współczesny: nawracając

gerundium: nawracanie

imiesłów przymiotnikowy bierny: nawracany

odpowiednik aspektowy: nawrócić

Składnia

Rzosobowy + nawracać +
(CZYM)

4. do schroniska

Definicja

zaczynać poruszać się w kierunku przeciwnym niż dotychczas

Pochodzenie

Zob.  wrócić 

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni kierunek

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zawracać

Cytaty

Na Alejach Trzech Wieszczów nastąpi podział linii autobusowych: pojazdy jadące od strony ronda Matecznego będą nawracały na rondzie Grunwaldzkim, a od Nowego Kleparza - na przełączce przy ul. Smoleńsk (przystanek „Cracovia”).

źródło: NKJP: (WES): Na pożegnanie Ojca Świętego, Dziennik Polski - Kraków, 2002-08-19

Szybkość, z jaką porusza się gołąb pocztowy wynosi ok. 70 km/godz. By go nie zgubić i nie płoszyć, aeroplany musiały lecieć z minimalną szybkością, kołując, nawracając w pewnym oddaleniu.

źródło: NKJP: Mam cię, ptaszku!, Dziennik Polski - Magazyn, 2000-03-25

Komunikacyjny „krąg” powstaje po to, by usprawnić dowóz, by autobusy dowożące uczniów nie musiały cofać się bądź nawracać, tworząc dodatkowe zagrożenia.

źródło: NKJP: Głównie bezpieczeństwo, Dziennik Polski - Miechów, 2002-08-23

Z mostu Lajkonik trzeba wykonać nowe torowisko tramwajowe, [...], do ronda Grzegórzeckiego i dalej istniejącym torowiskiem do ronda Mogilskiego, gdzie tramwaj mógłby nawracać, do czasu aż będzie wybudowana linia na osiedle Azory.

źródło: NKJP: Szybki i tani tramwaj, Dziennik Polski - Kraków, 2000-07-28

Przejęty głos mówi nam jednak, żebyśmy nie schodzili w dół - ABSOLUTNIE! Na dole szaleje śnieżna burza. Mamy iść na szczyt do GOPR-u i czekać. Skoro tak, nawracamy i idziemy do schroniska na Turbaczu.

źródło: NKJP: Mateusz Golc: Uwięzieni w górach, Dziennik Polski - Małopolska, 2002-01-08

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nawracam
 nawracamy
2 os. nawracasz
 nawracacie
3 os. nawraca
 nawracają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nawracałem
+(e)m nawracał
 nawracałam
+(e)m nawracała
 nawracałom
+(e)m nawracało
 nawracaliśmy
+(e)śmy nawracali
 nawracałyśmy
+(e)śmy nawracały
2 os. nawracałeś
+(e)ś nawracał
 nawracałaś
+(e)ś nawracała
 nawracałoś
+(e)ś nawracało
 nawracaliście
+(e)ście nawracali
 nawracałyście
+(e)ście nawracały
3 os. nawracał
 nawracała
 nawracało
 nawracali
 nawracały

bezosobnik: nawracano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę nawracał
będę nawracać
 będę nawracała
będę nawracać
 będę nawracało
będę nawracać
 będziemy nawracali
będziemy nawracać
 będziemy nawracały
będziemy nawracać
2 os. będziesz nawracał
będziesz nawracać
 będziesz nawracała
będziesz nawracać
 będziesz nawracało
będziesz nawracać
 będziecie nawracali
będziecie nawracać
 będziecie nawracały
będziecie nawracać
3 os. będzie nawracał
będzie nawracać
 będzie nawracała
będzie nawracać
 będzie nawracało
będzie nawracać
 będą nawracali
będą nawracać
 będą nawracały
będą nawracać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nawracajmy
2 os. nawracaj
 nawracajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nawracałbym
bym nawracał
 nawracałabym
bym nawracała
 nawracałobym
bym nawracało
 nawracalibyśmy
byśmy nawracali
 nawracałybyśmy
byśmy nawracały
2 os. nawracałbyś
byś nawracał
 nawracałabyś
byś nawracała
 nawracałobyś
byś nawracało
 nawracalibyście
byście nawracali
 nawracałybyście
byście nawracały
3 os. nawracałby
by nawracał
 nawracałaby
by nawracała
 nawracałoby
by nawracało
 nawracaliby
by nawracali
 nawracałyby
by nawracały

bezosobnik: nawracano by

bezokolicznik: nawracać

imiesłów przysłówkowy współczesny: nawracając

gerundium: nawracanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: nawracający

odpowiednik aspektowy: nawrócić

5. pojawiać się

Definicja

pojawiać się po raz wtóry

Pochodzenie

Zob.  wrócić 

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu częstotliwość

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  powracać

Połączenia

  • choroba nawraca
  • nawracający katar, nawracające choroby, infekcje (dróg oddechowych), zakażenia (oskrzeli, płuc...)

Cytaty

Polipy na tle alergii na ogół nie reagują trwale na leczenie chirurgiczne. W mojej praktyce spotkałam wielu dorosłych pacjentów, u których polipy nawracały kilka miesięcy lub lat po operacji.

źródło: NKJP: Danuta Myłek: Alergie, 2001

[...] od siedmiu lat cierpi na ból umiejscowiony w głębi tułowia, bliżej lewego boku, z przodu, wyraźnie niżej od serca. [...] Początkowo dolegliwości były tylko okresowe, potem nawracały coraz częściej, a teraz, już od trzech lat, nie opuszczają jej ani na chwilę.

źródło: NKJP: Maciej Kuczyński: Czeluść, 1972

Czasami też żylaki zamraża się za pomocą specjalnego urządzenia, co powoduje wytworzenie blizny i zarośnięcie naczynia. Oba te sposoby poprawiają wygląd nogi, ale choroba szybko nawraca.

źródło: NKJP: Marcin Osęka: Cywilizacja nie stawia na nogi, Gazeta Wyborcza - Wysokie obcasy, 1999-09-11

Wirus A wywołuje największe epidemie, mające skłonność do nawracania.

źródło: NKJP: Elżbieta Cichocka, Agnieszka Pietraszek: Grypa z gwiazd , Gazeta Wyborcza, 1996-01-11

Sjestę kończy zwykle nadejście godziny 16. Fala najedzonych konsumentów nawraca i kłębi się do chwili zamknięcia sklepów.

źródło: NKJP: Na Plazie, Dziennik Polski - Pejzaż, 2002-02-16

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nawracam
 nawracamy
2 os. nawracasz
 nawracacie
3 os. nawraca
 nawracają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nawracałem
+(e)m nawracał
 nawracałam
+(e)m nawracała
 nawracałom
+(e)m nawracało
 nawracaliśmy
+(e)śmy nawracali
 nawracałyśmy
+(e)śmy nawracały
2 os. nawracałeś
+(e)ś nawracał
 nawracałaś
+(e)ś nawracała
 nawracałoś
+(e)ś nawracało
 nawracaliście
+(e)ście nawracali
 nawracałyście
+(e)ście nawracały
3 os. nawracał
 nawracała
 nawracało
 nawracali
 nawracały

bezosobnik: nawracano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę nawracał
będę nawracać
 będę nawracała
będę nawracać
 będę nawracało
będę nawracać
 będziemy nawracali
będziemy nawracać
 będziemy nawracały
będziemy nawracać
2 os. będziesz nawracał
będziesz nawracać
 będziesz nawracała
będziesz nawracać
 będziesz nawracało
będziesz nawracać
 będziecie nawracali
będziecie nawracać
 będziecie nawracały
będziecie nawracać
3 os. będzie nawracał
będzie nawracać
 będzie nawracała
będzie nawracać
 będzie nawracało
będzie nawracać
 będą nawracali
będą nawracać
 będą nawracały
będą nawracać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nawracajmy
2 os. nawracaj
 nawracajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nawracałbym
bym nawracał
 nawracałabym
bym nawracała
 nawracałobym
bym nawracało
 nawracalibyśmy
byśmy nawracali
 nawracałybyśmy
byśmy nawracały
2 os. nawracałbyś
byś nawracał
 nawracałabyś
byś nawracała
 nawracałobyś
byś nawracało
 nawracalibyście
byście nawracali
 nawracałybyście
byście nawracały
3 os. nawracałby
by nawracał
 nawracałaby
by nawracała
 nawracałoby
by nawracało
 nawracaliby
by nawracali
 nawracałyby
by nawracały

bezosobnik: nawracano by

bezokolicznik: nawracać

imiesłów przysłówkowy współczesny: nawracając

gerundium: nawracanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: nawracający

odpowiednik aspektowy: nawrócić

6. mówić

Definicja

mówić lub myśleć ponownie o jakiejś sprawie, o której już wcześniej mówiliśmy lub myśleliśmy

Pochodzenie

Zob.  wrócić 

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  powracać, wracać

Cytaty

Ukraińcy niemal obsesyjnie nawracają w rozmowach do swoich dramatów gospodarczych.

źródło: NKJP: Andrzej M. Zaucha: Gazeta Wyborcza, 1995-04-01

Fascynował go Kościół nie tyle jako instytucja, fakt społeczny, kulturowy, ale jako organizacja decydująca o życiu duchowym. Ciągle nawracał do tego tematu.

źródło: NKJP: (NIKA): Odszedł świadek epoki, Dziennik Polski - Kraj, 2000-07-06

Rolnictwo nowoczesne jest dynamicznym inspiratorem postępu w przemyśle. Nie lubię truizmów, powtarzania ogólnie znanych prawd, nawracania do spraw już nieraz wałkowanych. Niestety, reporter, który chce się zająć problemami nowoczesnego rolnictwa musi do tych starych prawd nawracać.

źródło: NKJP: Kultura reportaż publicystyka, prasa, 1978

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nawracam
 nawracamy
2 os. nawracasz
 nawracacie
3 os. nawraca
 nawracają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nawracałem
+(e)m nawracał
 nawracałam
+(e)m nawracała
 nawracałom
+(e)m nawracało
 nawracaliśmy
+(e)śmy nawracali
 nawracałyśmy
+(e)śmy nawracały
2 os. nawracałeś
+(e)ś nawracał
 nawracałaś
+(e)ś nawracała
 nawracałoś
+(e)ś nawracało
 nawracaliście
+(e)ście nawracali
 nawracałyście
+(e)ście nawracały
3 os. nawracał
 nawracała
 nawracało
 nawracali
 nawracały

bezosobnik: nawracano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę nawracał
będę nawracać
 będę nawracała
będę nawracać
 będę nawracało
będę nawracać
 będziemy nawracali
będziemy nawracać
 będziemy nawracały
będziemy nawracać
2 os. będziesz nawracał
będziesz nawracać
 będziesz nawracała
będziesz nawracać
 będziesz nawracało
będziesz nawracać
 będziecie nawracali
będziecie nawracać
 będziecie nawracały
będziecie nawracać
3 os. będzie nawracał
będzie nawracać
 będzie nawracała
będzie nawracać
 będzie nawracało
będzie nawracać
 będą nawracali
będą nawracać
 będą nawracały
będą nawracać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. nawracajmy
2 os. nawracaj
 nawracajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. nawracałbym
bym nawracał
 nawracałabym
bym nawracała
 nawracałobym
bym nawracało
 nawracalibyśmy
byśmy nawracali
 nawracałybyśmy
byśmy nawracały
2 os. nawracałbyś
byś nawracał
 nawracałabyś
byś nawracała
 nawracałobyś
byś nawracało
 nawracalibyście
byście nawracali
 nawracałybyście
byście nawracały
3 os. nawracałby
by nawracał
 nawracałaby
by nawracała
 nawracałoby
by nawracało
 nawracaliby
by nawracali
 nawracałyby
by nawracały

bezosobnik: nawracano by

bezokolicznik: nawracać

imiesłów przysłówkowy współczesny: nawracając

gerundium: nawracanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: nawracający

odpowiednik aspektowy: nawrócić

Składnia

Rzosobowy + nawracać +
do CZEGO
Data ostatniej modyfikacji: 03.01.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN