UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

oddalić

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oddalę
 oddalimy
2 os. oddalisz
 oddalicie
3 os. oddali
 oddalą

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oddaliłem
+(e)m oddalił
 oddaliłam
+(e)m oddaliła
 oddaliłom
+(e)m oddaliło
 oddaliliśmy
+(e)śmy oddalili
 oddaliłyśmy
+(e)śmy oddaliły
2 os. oddaliłeś
+(e)ś oddalił
 oddaliłaś
+(e)ś oddaliła
 oddaliłoś
+(e)ś oddaliło
 oddaliliście
+(e)ście oddalili
 oddaliłyście
+(e)ście oddaliły
3 os. oddalił
 oddaliła
 oddaliło
 oddalili
 oddaliły

bezosobnik: oddalono

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. oddalmy
2 os. oddal
 oddalcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. oddaliłbym
bym oddalił
 oddaliłabym
bym oddaliła
 oddaliłobym
bym oddaliło
 oddalilibyśmy
byśmy oddalili
 oddaliłybyśmy
byśmy oddaliły
2 os. oddaliłbyś
byś oddalił
 oddaliłabyś
byś oddaliła
 oddaliłobyś
byś oddaliło
 oddalilibyście
byście oddalili
 oddaliłybyście
byście oddaliły
3 os. oddaliłby
by oddalił
 oddaliłaby
by oddaliła
 oddaliłoby
by oddaliło
 oddaliliby
by oddalili
 oddaliłyby
by oddaliły

bezosobnik: oddalono by

bezokolicznik: oddalić

imiesłów przysłówkowy uprzedni: oddaliwszy

gerundium: oddalenie

imiesłów przymiotnikowy bierny: oddalony

odpowiednik aspektowy: oddalać

Pochodzenie

Zob. dal

1. od brzegu

Definicja

spowodować powiększenie odległości między jakimiś osobami lub obiektami

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni odległość

Relacje znaczeniowe

antonimy:  przybliżyć, zbliżyć

Cytaty

Segregownia w basenie C miała powstać w miejscu odległym od pierwszego domu o 200 m. Niedawno zmieniono lokalizację i oddalono ją od os. Przemysłowego o 360 m, ale przybliżono do Kopanki.

źródło: NKJP: (EKT): Nie chcą segregowni, Dziennik Polski, 2008-06-27

- Zabawne, że stworzyłem ten festiwal, bym nie musiał nigdzie jeździć, a los tak pokierował życiem, że oddalił mnie od tego miejsca o 500 kilometrów.

źródło: NKJP: (smd): Miasto w morzu szant, Dziennik Łódzki, 2003-08-29

Statek nie nadawał się do dalszego rejsu. Nie można było dopuścić, by powracająca fala oddaliła go od zbawczego wybrzeża.

źródło: NKJP: Elżbieta Hajnicz: Poza nurtem czasu, 1996

Składnia

bez ograniczeń + oddalić +
KOGO/CO + od KOGO/CZEGO + (o ILE)

2. kogoś od siebie gestem

Definicja

książk. 
nakazać komuś odejść (lub odjechać)

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek

Cytaty

- Widzę zwycięstwo socjalizmu na całym świecie - oświadczyła Mariolka. Żniwo oddalił Bytomskiego lekkim skinieniem.

źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Opowiadania i donosy 1980-1989, 1989

Oddalił gestem wyzwoleńca.

źródło: NKJP: Jan Dobraczyński: Święty miecz, 1949

Wysiadł tam na pustej stacyjce z jednym asystentem i oddalił ręką konny omnibus, który się przed nimi zatrzymał.

źródło: NKJP: Małgorzata Szejnert: Czarny ogród, 2007

Składnia

bez ograniczeń + oddalić +
KOGO/CO + CZYM

3. żonę

Definicja

książk. 
nakazać komuś odejść, z kim się wcześniej było związanym, wspólnie żyło i mieszkało

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Rodzina relacje rodzinne

Cytaty

Królewska para pozostaje bezdzietna, lecz Artur opiera się namowom, aby oddalił żonę i wziął sobie na jej miejsce inną kobietę, z którą wreszcie spłodzi królewskiego potomka.

źródło: NKJP: Anna Brzezińska: Stół i łoże króla Artura, Polityka, 2004-07-17

[...] spłodził trzynastu synków. Gryla nie chciała więcej dzieci, więc oddaliła partnera.

źródło: Internet: zwierciadlo.pl

Składnia

bez ograniczeń + oddalić +
KOGO

4. pracownika

Definicja

książk. 
zwolnić kogoś z pracy lub ze służby

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca organizacja i hierarchia w pracy, stosunki służbowe

Relacje znaczeniowe

synonimy:  zwolnić

Cytaty

W r. 1931 firma oddaliła go z pracy, a w 1932 [...] wniósł swe powództwo, żądając odszkodowania za utracone zdrowie.

źródło: NKJP: (Z. K.): Gazeta Radomszczańska, 2009-11-11

Wkrótce oddalił z małym wyjątkiem całą służbę chrześcijańską, a dwór swój złożył z samych prawie Żydów. Żydzi mu służyli, Żydzi gospodarowali w jego dobrach.

źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Bohiń, 1987

Księżna Eufemia nie miała widać uległego i łagodnego charakteru swej poprzedniczki, Jadwigi z Anhaltu, albowiem zażądała od męża oddalenia z dworu konkubiny i wyuzdanego trefnisia.

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Metamorfozy, 2004

Składnia

bez ograniczeń + oddalić +
KOGO + (SKĄD)

5. na jakiś czas

Definicja

spowodować przesunięcie wykonania czegoś lub nastąpienia czegoś na czas późniejszy

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu

Relacje znaczeniowe

synonimy:  odsunąć, opóźnić

Cytaty

Władze samorządowe boją się, że ewentualne protesty mogą oddalić termin oddania inwestycji.

źródło: NKJP: (mir): Dla zjazdu: nie, Gazeta Krakowska, 2004-08-04

Poddawanie matki radio- czy chemioterapii w pierwszym trymestrze ciąży jest niewskazane, więc jeśli nie uda się leczenia oddalić na czas jakiś, ciążę trzeba uznać za zbyt duże ryzyko.

źródło: NKJP: Paweł Walewski: W chorym ciele zdrowy duch, 2005-01-29

Spłata części ogromnego zadłużenia rzeszowskiego ZOZ nr 1 została odroczona. Zgodziły się na to władze Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Taka decyzja może na jakiś czas oddalić widmo bankructwa ZOZ.

źródło: NKJP: ZOZ-owi na ratunek, Dziennik Polski, 2003-03-22

Składnia

bez ograniczeń + oddalić +
CO + (na KIEDY)

6. od jakichś spraw

Definicja

spowodować rozluźnienie lub utratę więzi z kimś lub z czymś

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Relacje międzyludzkie określenia relacji międzyludzkich

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Cytaty

Podsumowując ostanie 20 lat papież stwierdził, że jego pobyt w Rzymie nie oddalił go od ojczyzny.

źródło: NKJP: Grażyna Wosińska: Elblążanie w Watykanie, Dziennik Elbląski, 1998-10-24

Każde z nas jednak samo przeżywało własną tragedię, samo zagłębiało się we własnych czarnych myślach, nie potrafiąc współczuć drugiemu. To nas od siebie oddaliło.

źródło: NKJP: Kadry z życia, Życie na gorąco, nr 33, 1999

Wojna oddaliła kobiety od spraw stroju, choć na ulicach okupowanych miast pojawiły się szarobrunatne spódnice z żakietami o poszerzonych ramionach, szyte w duchu konspiracji, znamionujących damską chęć oporu wobec okupanta.

źródło: NKJP: Jerzy Besala: Wystroiła mi ją tyż całe po francusku, Polityka, 2009-01-24

Marek szukał teraz w pamięci czegokolwiek, co oddaliłoby go od Wojtka, pozwoliło uwolnić się od kompromitującego poczucia bliskości.

źródło: NKJP: Cezary Michalski: Siła odpychania, 2002

Składnia

bez ograniczeń + oddalić +
KOGO + od KOGO/CZEGO

7. cierpienie

Definicja

sprawić, że coś przykrego lub niebezpiecznego zostanie przezwyciężone i zapomniane

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Cytaty

Dopiero po długiej chwili jej nieukrywana radość z mojej wizyty oraz liczne pieszczoty oddaliły wyrzuty sumienia, przywracając uczucie szczęścia.

źródło: NKJP: Janusz Głowacki: Nie mogę narzekać, t. 1, 2003

Wyznając zasadę oko za oko, wszyscy byśmy się prędzej czy później pozabijali. Jeśli moja córka zostanie zamordowana, czy poczuję się lepiej, wiedząc, że sprawca również poniesie śmierć? Czy to oddali mój ból ? Czy będę się lepiej czuł?

źródło: NKJP: Cezary Łazarewicz: Zastrzyk nadziei, Polityka, 2009-01-31

Czy te rozwiązania oddaliły niebezpieczeństwa od samorządu?

źródło: NKJP: Sprawozdanie z 48. posiedzenia Senatu RP w dniu 5 listopada 2003 r.

Składnia

bez ograniczeń + oddalić +
CO + (od KOGO/CZEGO)

8. zwycięstwo

Definicja

spowodować, że osiągnięcie jakiegoś celu staje się trudniejsze

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Cytaty

Porażka oddaliła nas od mistrzowskiego tytułu, ale zostało jeszcze 10 spotkań i będziemy walczyć do końca.

źródło: NKJP: (PRASS, TOCHA): Lewy do prawego, prawy do lewego, Trybuna Śląska, 2001-04-17

Portugalczycy niezbyt dobrze rozpoczęli drugą fazę rozgrywek i każda przegrana oddali ich od awansu do ćwierćfinału.

źródło: NKJP: (LIC): Piłka nożna. Dziś i jutro gra Liga Mistrzów. Emocji nie zabraknie, Gazeta Poznańska, 2002-02-19

Dla niego to najważniejszy mecz w sezonie. Nie tylko z powodu prestiżu, ale też dlatego, że każdy inny rezultat niż zwycięstwo gospodarzy może oddalić go od mistrza, do którego aspirował przed sezonem.

źródło: NKJP: Walczcie jak lwy! Lech - Legia, Polska. Głos Wielkopolski, 2007-10-06

Składnia

bez ograniczeń + oddalić +
KOGO + od CZEGO

9. skargę

Definicja

urzęd. 
nie uznać czyichś żądań

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa urzędy i ich funkcjonowanie

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa sąd

Relacje znaczeniowe

synonimy:  odrzucić

Połączenia

  • sąd, sędzia oddalił
  • oddalić apelację, rewizję, roszczenia, skargę, wniosek, zarzut, żądanie czegoś

Cytaty

W grudniu sąd rewizyjny gospodarczy podzielając poglądy sądu pierwszej instancji przedstawione w uzasadnieniu oddalił rewizję. Orzeczenie jest prawomocne i w zwykłym trybie nie podlega zaskarżeniu.

źródło: NKJP: Iwona Winiarska-Piasecka: Wpis fundacji do rejestru, Gazeta Wyborcza, 1993-12-20

W ostatnich dniach Sąd Okręgowy oddalił roszczenia plastyka i nakazał mu opuszczenie pracowni przy ul. Mariackiej.

źródło: NKJP: (mol): Spór o sień gdańską, Dziennik Bałtycki, 1999-10-28

Ponieważ Zygmunt M. nie prowadził działalności gospodarczej oddalono żądanie zapłaty za przebudowę mieszkania oraz żądanie zapłaty za zyski, które mógł mieć z handlu rybkami.

źródło: NKJP: (śma): Proces o rybki, Express Ilustrowany, 2001-06-05

W marcu tego roku Sąd Najwyższy oddalił kasację adwokata, który domagał się ponownego procesu.

źródło: NKJP: (BAS): Cisza wokół dyrygenta, Gazeta Poznańska, 2006-06-29

Składnia

bez ograniczeń + oddalić +
CO
Data ostatniej modyfikacji: 26.03.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN