UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

reżym

częściej reżim

Chronologizacja

SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Zob. reżim. Twarda artykulacja 'ż' świadczy o dostosowaniu wymowy do polskiego systemu fonetycznego, w przeciwieństwie do miękkiej reżim - zachowującej fonetykę francuskiego etymonu

1. forma rządów

Definicja

forma rządów polegająca na tym, że prawa obywateli są ograniczone, a władza stosuje wobec nich przemoc i rygor polityczny

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

Połączenia

  • reżym komunistyczny, nazistowski; totalitarny

Cytaty

Ucywilizowany [...] reżym, z pozorami demokracji i wolności słowa, mógł w przyszłości zyskać popularność na zachodzie Europy i, być może, rozprzestrzenić się aż po Pireneje i dalej.

źródło: NKJP: Kamil Jaworski: Recenzje: Moskiewski proces, Magazyn Puls Studenta, 1999-02

[...] augustyńska doktryna w tym punkcie jest dobrym uzasadnieniem reżymu opresywnego.

źródło: NKJP: Józef Tischner: W krainie schorowanej wyobraźni, 1998

ONI mogą [...] wtrącić się dokładnie do wszystkiego - jak zawsze w totalitarnym reżymie.

źródło: NKJP: Janusz Korwin-Mikke: Na własną odpowiedzialność, Dziennik Polski, 2005-01-21

Teoretycy reżymów autorytatywnych sądzili [...], że z pojęć „mistrza” i „fachowca” da się wyprowadzić jakiś system, uprawniający władze do wydawania patentów na pisarzy i krytyków [...].

źródło: NKJP: Jerzy Stempowski: Szkice literackie. Klimat życia i klimat literatury: 1948-1967, 2001

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. reżym
 reżymy
D. reżymu
 reżymów
C. reżymowi
 reżymom
B. reżym
 reżymy
N. reżymem
 reżymami
Ms. reżymie
 reżymach
W. reżymie
 reżymy

Inne uwagi

Zwykle lp

2. władza

Definicja

władza stosująca reżym - formę rządów

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Funkcjonowanie państwa władza państwowa

Połączenia

  • nowy, stary reżym; reżym komunistyczny, nazistowski; sowiecki; reżymy totalitarne

Cytaty

Obecny reżym zapewnił sobie monopol na telewizję - a ogromna większość ludzi czerpie wiedzę o świecie z telewizji - a nie ze szkoły, książek i gazet.

źródło: NKJP: Kit nam w oko, Dziennik Polski, 2001-05-11

[...] bohater walki z nazizmem i komunizmem, były więzień skompromitowanego reżymu, zasłużony dyplomata, nie jest złym kandydatem na prezydenta demokratycznego państwa [...].

źródło: NKJP: Henryk Rozpędowski: Charleston, 2002

Jest nędza, zapomnienie, przeróżne naciski ekonomiczne na grupy i jednostki, które nie zdecydowały się na współpracę z reżymem, są kariery tych, którzy na tę współpracę się zdecydowali [...].

źródło: NKJP: Włodzimierz Odojewski: „Dziennik nie dziennik...”, Kultura, 1981

Zbrodnia Katyńska, tak jak wszystkie inne zbrodnie popełnione w czasie II Wojny Światowej przez reżymy nazistowski i komunistyczny, jest przestrogą i nie może się powtórzyć.

źródło: NKJP: Sprawozdanie z 54. posiedzenia Senatu RP

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. reżym
 reżymy
D. reżymu
 reżymów
C. reżymowi
 reżymom
B. reżym
 reżymy
N. reżymem
 reżymami
Ms. reżymie
 reżymach
W. reżymie
 reżymy

3. sposób postępowania

Definicja

ściśle określony sposób postępowania w danej sytuacji

Warianty

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Połączenia

  • ostry, surowy reżym; reżym technologiczny
  • reżym prawa

Cytaty

[...] potrafił narzucić sobie reżym abstynencji i powstrzymywać się od alkoholu przez długi czas.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Dżuma w Breslau, 2007

[...] zamawiającym jest podmiot podlegający reżymowi prawa zamówień publicznych [...]

źródło: NKJP: Dowóz dzieci do szkoły, Serwis Administracyjno-Samorządowy, 2010

Pragnęli jak dotąd żyć we wspólnocie, ale o złagodzonym nieco reżymie, by móc rozwijać własną osobowość [...]

źródło: NKJP: Jan Gać: Grecja, kulturowy przewodnik po Grecji bizantyńskiej, 2007

Mimo pewnych niedoróbek mieleckie autka, produkowane przez załogę przywykłą do obowiązujących w lotnictwie reżymów technologicznych, były na owe czasy znakomite.

źródło: NKJP: Marek Ponikowski: Nisko nad Ziemią, Dziennik Bałtycki, 2000-06-02

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. reżym
 reżymy
D. reżymu
 reżymów
C. reżymowi
 reżymom
B. reżym
 reżymy
N. reżymem
 reżymami
Ms. reżymie
 reżymach
W. reżymie
 reżymy

Składnia

bez ograniczeń + reżym +
CZEGO
bez ograniczeń + reżym +
JAKI
Data ostatniej modyfikacji: 22.01.2014
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN