UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

utonąć

Chronologizacja

1 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.	utonę	utoniemy
2 os.	utoniesz	utoniecie
3 os.	utonie	utoną

Czas przeszły

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	utonąłem +(e)m utonął	utonęłam +(e)m utonęła	utonęłom +(e)m utonęło	utonęliśmy +(e)śmy utonęli	utonęłyśmy +(e)śmy utonęły
2 os.	utonąłeś +(e)ś utonął	utonęłaś +(e)ś utonęła	utonęłoś +(e)ś utonęło	utonęliście +(e)ście utonęli	utonęłyście +(e)ście utonęły
3 os.	utonął	utonęła	utonęło	utonęli	utonęły

bezosobnik: utonięto

Tryb rozkazujący

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
1 os.		utońmy
2 os.	utoń	utońcie

Tryb warunkowy

	liczba pojedyncza			liczba mnoga
	m	ż	n	mo	-mo
1 os.	utonąłbym bym utonął	utonęłabym bym utonęła	utonęłobym bym utonęło	utonęlibyśmy byśmy utonęli	utonęłybyśmy byśmy utonęły
2 os.	utonąłbyś byś utonął	utonęłabyś byś utonęła	utonęłobyś byś utonęło	utonęlibyście byście utonęli	utonęłybyście byście utonęły
3 os.	utonąłby by utonął	utonęłaby by utonęła	utonęłoby by utonęło	utonęliby by utonęli	utonęłyby by utonęły

bezosobnik: utonięto by

bezokolicznik: utonąć

imiesłów przysłówkowy uprzedni: utonąwszy

gerundium: utonięcie

rodzaj gramatyczny: dk

	liczba pojedyncza	liczba mnoga
M.	utonięcie	utonięcia
D.	utonięcia	utonięć
C.	utonięciu	utonięciom
B.	utonięcie	utonięcia
N.	utonięciem	utonięciami
Ms.	utonięciu	utonięciach
W.	utonięcie	utonięcia

odpowiednik aspektowy: tonąć

Pochodzenie

Zob. tonąć

1. w basenie

Definicja

stracić życie z powodu znalezienia się pod wodą i niemożności oddychania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne

Relacje znaczeniowe

synonimy:

utopić się, zatonąć

Połączenia

wędkarz utonął; dziewczyna, dziewczynka, matka utonęła; dziecko utonęło
utonąć w basenie, w falach, w jeziorze, w morzu, w powodzi, w stawie, w wodzie, w zalewie; pod lodem; przy brzegu

Cytaty

	W czasie bitwy pod Lipskiem książę Józef Poniatowski otrzymał godność marszałka Francji. Broniąc miasta i osłaniając cofającą się armię francuską, kilkakrotnie ranny, utonął w trakcie przeprawy przez rzekę Elsterę 19 października 1813 roku. źródło: NKJP: Maria Irena Kwiatkowska, Marek Kwiatkowski, Krzysztof Wesołowski: Znane i nieznane: rezydencje, ludzie, wydarzenia, 2001
	Kiedyś zwłoki faceta, który utonął przy ujściu Świdra, wypłynęły koło Bydgoszczy. źródło: NKJP: Tomasz Konatkowski: Wilcza wyspa, 2006
	Wczoraj około godz. 16.00 w Kętach 12-letni Mateusz M. o mało nie utonął w rwących nurtach Soły. źródło: NKJP: (taj): O włos od śmierci, Dziennik Zachodni, 2001-06-26
	Wszystko przepłynęło szczęśliwie. Jedno jagnię utonęło z tych, które wieziono na tratwie. źródło: NKJP: Zofia Kossak: Przymierze, 1952

Składnia

utonąć

(w CZYM)

2. o łodzi

Definicja

przestać unosić się na wodzie i pójść na dno

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport wodny

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zatonąć, zatopić się

Cytaty

Dzisiaj podczas burzy statek niewolników rozbił się o skały i utonął przy brzegu.

źródło: NKJP: Sławomir Mrożek: Teatr 4, 1967

Ryzyko żeglugi było wysokie; zakładano, że na dwa statki wypływające z Amsterdamu jeden utonie w czasie sztormu lub zostanie zdobyty przez konkurencję.

źródło: NKJP: Michał Komar: Bestiariusz codzienny, 2003

Plik banknotów wypadł mu z rąk. Wiatr je porwał i przez chwilę frunęły nad ulicą. Jeden zaczepił się o dachówki, inny utonął w kałuży.

źródło: NKJP: Magdalena Tulli: W czerwieni, 1998

Składnia

utonąć

(w CZYM)

3. w błocie

Definicja

zostać zanurzonym głęboko w płynie lub w czymś grząskim

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zapaść się, zatopić się

Połączenia

utonąć w bagnie, w błocie, w kałużach, w piachu, w trzęsawisku, w śniegu

Cytaty

Po chwili nasze stopy utonęły w grząskim, hamującym pęd piasku, zrzuciliśmy więc obuwie i na bosaka dopadliśmy rzeki.

źródło: NKJP: Mirosław Sokołowski: Gady, 2007

Kto miał tu bliskich, szedł grząską ścieżką na ich groby, nie zważając na to, że eleganckie półbuty umorusają się w błocie, a szpilki utoną w mułowatej glinie.

źródło: NKJP: Barbara Kosmowska: Hermańce, 2008

Mnie i Krysi nie wolno było na razie chodzić do ogrodu, bo nie mieliśmy takich głębokich kaloszy jak ojciec i moglibyśmy utonąć w błocie.

źródło: NKJP: Jan Brzechwa: Gdy owoc dojrzewa, 1958

Składnia

utonąć

(w CZYM)

4. o pomieszczeniu

Definicja

zostać zalanym cieczą w wyniku jakiegoś wypadku

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Cytaty

W 2001 roku przeinwestowana oczyszczalnia podczas powodzi utonęła w wodzie.

źródło: NKJP: Tadeusz Jachnicki: Wieprz na tarczy, Gazeta Krakowska, 2006-07-21

Składnia

utonąć

w CZYM

5. w fotelu

Definicja

zagłębić się w czymś miękkim ze wszystkich stron

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zapaść się

Połączenia

utonąć w objęciach, w ramionach

Cytaty

W końcu utonął w miękkim fotelu, mógł wreszcie zacząć czytać wiersze [...].

źródło: NKJP: Internet

Rogalski drugi raz utonął w objęciach kolegów.

źródło: NKJP: (TOK): Nocka w hotelu i wygrana!, Dziennik Zachodni, 2005-11-07

Utonąłem w jej ramionach i po raz pierwszy zaznałem szczęścia w giętkich kobiecych oplotach.

źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Metamorfozy, 2004

Składnia

utonąć

w CZYM

6. w garniturze

Definicja

zaprezentować się niekorzystnie w za dużym ubraniu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Ubranie czynności, przedmioty i osoby związane z robieniem i noszeniem ubrań

Cytaty

Polska piosenkarka niemal utonęła w ogromnym płaszczu.

źródło: Internet: fakt.pl

Kora utonęła w za dużym kombinezonie.

źródło: Internet: party.pl

Składnia

utonąć

w CZYM

7. we mgle

Definicja

znajdując się w czymś, stać się niewidzialnym lub niesłyszalnym

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii kolory i światło

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii dźwięki

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego zmysły

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zniknąć

Połączenia

głos utonął, słowa utonęły
utonąć w chmurach, w ciemnościach, w cieniu, w czerni, we mgle, mroku, w oparach, w półmroku; w ciszy, w krzykach

Cytaty

	Pojedyncza gwiazda błysnęła i utonęła w chmurach. źródło: NKJP: Janusz Głowacki: Rose Café i inne opowieści, 1997
	Próbowano zapalić zapałkę. Siarka widocznie zamokła, gdyż tylko przez ułamek sekundy błysnęło krwawo i znów piwnica utonęła w absolutnej czerni. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Dziura w niebie, 1959
	– Jeśli... Niestety, głos kapitana utonął w pozbawionych rytmu i melodii dzikich inkantacjach. – Co? – zapytał głośniej Grünig. źródło: NKJP: Marek Krajewski: Festung Breslau, 2006
	Usiłował wszystko wytłumaczyć, ale jego słowa utonęły w gwarze oskarżeń, płaczu, przekleństw i krzyków. źródło: NKJP: Edmund Niziurski: Księga urwisów, 1954

Składnia

utonąć

w CZYM

8. w kwiatach

Definicja

zostać czymś otoczonym ze wszystkich stron

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości przestrzeni ułożenie względem siebie

Połączenia

utonąć w kwiatach, w zieleni; w szarzyźnie; w śmieciach

Cytaty

	Od czasu do czasu wyczuwał pod stopą krągłą kulkę kasztana i kopał ją ze złością tak długo, aż znowu utonęła w liściach. źródło: NKJP: Agnieszka Górska: Okrążanie ciszy, 2004
	Piotrkowska utonie w kwiatach. źródło: NKJP: k: Piotrkowska utonie w kwiatach, Dziennik Łódzki, 2003-04-11
	Domy i ulice utoną w zieleni utkanej barwnym kwieciem. źródło: NKJP: Bohdan Dmochowski, Marzena Maciejczyk: Noworoczna podróż w przyszłość, czyli... Za ćwierć wieku w Łodzi, Express Ilustrowany, 2001-12-28
	Jeśli kolejni kandydaci też zaczną już teraz rozklejać swoje plakaty, to Kłodzko utonie w śmieciach – denerwuje się Janusz Nowaczyk, mieszkaniec miasta. źródło: NKJP: Romuald Piela: Szpytma na słupach, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2006-05-10

Składnia

utonąć

w CZYM

9. w długach

Definicja

nie poradzić sobie z czymś, czego nagromadziło się w namiarze i co wymagało zbyt wiele wydatków lub wysiłku

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Usposobienie człowieka cechy charakteru, temperamentu, zdolności i umiejętności

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:

pogrążyć się

Połączenia

utonąć w długach, w papierach

Cytaty

	To kiedy Kasia wróci do pracy? WALIGÓRA: Po urlopie macierzyńskim. BARTEK: Świetnie. Do tej pory utoniemy w zaległościach. źródło: NKJP: Radosław Figura: Magda M. Odcinek 50, 2007
	Polska zapisała w planie, że huty będą mogły produkować 13 mln ton stali rocznie. - Absolutnie nie uda się tyle sprzedać. Wzrosną zapasy, huty utoną w długach - twierdzi Unia. źródło: NKJP: Jacek Pawlicki: Polska - UE, Gazeta Wyborcza, 1999-04-21
	Kryzys to okazja dla firm, które w dobrych czasach nie utonęły w kredytach, tylko skwapliwie oszczędzały. źródło: NKJP: Cezary Kowanda: Nie przejmuj się, my cię przejmiemy, Polityka, 2009-01-31
	Zgromadziłem w prywatnym archiwum sporo relacji, artykułów i dokumentów, ale ważne było dla mnie, by nie utonąć w zbyt wielkiej ilości materiału. źródło: NKJP: Renata Gorczyńska: Rozmowa, Gazeta Wyborcza, 1994-02-04

Składnia

utonąć

w CZYM

10. w myślach

Definicja

skupić się na czymś całkowicie, zapominając o innych rzeczach

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

Relacje znaczeniowe

synonimy:

zatonąć, zatopić się

Połączenia

utonąć w książce

Cytaty

	Chodzi sobie zakonnik po celi jednego wieczoru, rozmyśla, rozmyśla i tak w tych rozmyślaniach utonął, że ani spostrzegł się, gdy dwunasta na zegarze klasztornym uderzyła. źródło: NKJP: Hanna Kostyrko: Klechdy domowe, 1960
	Kiedy skończył, zmienił okulary, otworzył grubą książkę i – kołysząc się lekko – utonął w lekturze. źródło: NKJP: Włodzimierz Kowalewski: Światło i lęk, 2003
	Utonął w wizjach, a kiedy z nich wychynął, zdał sobie sprawę, że kochanka nie tylko zajęła miejsce Lei, ale wzięła i to, co do tej pory było zarezerwowane dla Megi. źródło: NKJP: Grażyna Plebanek: Nielegalne związki, 2011
	I utonąwszy w wyrzutach sumienia, że zapomniał o kobiecie, która od trzydziestu lat stoi u jego boku, postanowił ofiarować grobowiec właśnie jej. źródło: NKJP: Monika Piątkowska: Krakowska żałoba, 2006

Składnia

utonąć

w CZYM

11. w kryzysie

Definicja

znaleźć się w krytycznej sytuacji lub bardzo złym stanie

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	ugrzęznąć
	hiperonimy:	pogrążyć się

Cytaty

Nie bądź tak dobra i taka delikatna. Bo inne cię zadziobią. Świat jest okrutny. Jak się o swoje nie będziesz biła, utoniesz!

źródło: NKJP: Monika Rakusa: Żona Adama, 2010

Polska koszykówka ma problem: męska utonęła w kryzysie, żeńska jeszcze się broni, ale do euforii jest bardzo daleko.

źródło: NKJP: (FRAP): Skończył się czas solistów, Gazeta Krakowska, 2005-10-13

Składnia

utonąć

(w CZYM)

Frazeologizmy

ktoś utonął we łzach

Przysłowia

Co ma wisieć, nie utonie

Data ostatniej modyfikacji: 04.04.2016