Chronologizacja
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
1 os. |
siądę |
siądziemy |
|||
2 os. |
siądziesz |
siądziecie |
|||
3 os. |
siądzie |
siądą |
Czas przeszły
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
siadłem +(e)m siadł |
siadłam +(e)m siadła |
siadłom +(e)m siadło |
siedliśmy +(e)śmy siedli |
siadłyśmy +(e)śmy siadły |
2 os. |
siadłeś +(e)ś siadł |
siadłaś +(e)ś siadła |
siadłoś +(e)ś siadło |
siedliście +(e)ście siedli |
siadłyście +(e)ście siadły |
3 os. |
siadł |
siadła |
siadło |
siedli |
siadły |
bezosobnik: siądnięto
Tryb rozkazujący
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
1 os. |
siądźmy |
|
2 os. |
siądź |
siądźcie |
Tryb warunkowy
liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|---|
m | ż | n | mo | -mo | |
1 os. |
siadłbym bym siadł |
siadłabym bym siadła |
siadłobym bym siadło |
siedlibyśmy byśmy siedli |
siadłybyśmy byśmy siadły |
2 os. |
siadłbyś byś siadł |
siadłabyś byś siadła |
siadłobyś byś siadło |
siedlibyście byście siedli |
siadłybyście byście siadły |
3 os. |
siadłby by siadł |
siadłaby by siadła |
siadłoby by siadło |
siedliby by siedli |
siadłyby by siadły |
bezosobnik: siądnięto by
bezokolicznik: siąść
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
siadłszy
gerundium: siądnięcie
rodzaj gramatyczny: dk
liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
---|---|---|
M. | siądnięcie |
siądnięcia |
D. | siądnięcia |
siądnięć |
C. | siądnięciu |
siądnięciom |
B. | siądnięcie |
siądnięcia |
N. | siądnięciem |
siądnięciami |
Ms. | siądnięciu |
siądnięciach |
W. | siądnięcie |
siądnięcia |
odpowiednik aspektowy: siadać
Pochodzenie
psł. sěsti [< *sēd-ti], *sędǫ 'przybrać pozycję siedzącą, siąść, osiąść'
Rdzeń *sēd- (z długą samogłoską ē) w językach słow. i bałt.. W przeciwieństwie do tematu bezokolicznika w formach czasu teraźniejszego pojawił się infiks nosowy, stąd np. psł. *sędǫ ‘siądę’ (z wcześniejszego *sī-n-d-).
1. na krześle
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
Relacje znaczeniowe
synonimy: | usiąść |
Połączenia
- siąść na krześle, na ławce, na łóżku; przy biurku; za stołem
Cytaty
Kiedy ojciec wrócił i siadł za stołem, cofnęła się o krok i rzekła oschłym, nieprzyjemnym głosem: - Czy tatko może mi pożyczyć pięćdziesiąt złotych? źródło: NKJP: Irena Jurgielewiczowa: Ten obcy, 1961 |
|
Staś siadł przy fortepianie i położywszy ręce na błyszczącym w cieniu deklu, patrzył przez otwarte okno na noc i na pnie sosen, i na pnie brzóz, bo tam się już zaczynała brzezina - i zaczęło mu się serce ściskać. źródło: NKJP: Jarosław Iwaszkiewicz: Brzezina i inne opowiadania Brzezina, 2006 |
Składnia
+ | siąść | + |
GDZIE
|
|
+ | siąść | + |
na CO
|
|
+ | siąść | + |
na CZYM
|
2. do pracy
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Praca
Relacje znaczeniowe
synonimy: | usiąść |
Połączenia
- siąść do pracy; do gry, do pisania, do rozmów; do fortepianu, do komputera, do stołu
Cytaty
Dzisiejszy wywiad jednak mnie zmęczył, nie mogłam od razu siąść do roboty. źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Lewa, wspomnienie prawej, 2003 |
|
Dniówka kończyła się wieczorem, człowiek padał z nóg i nie było kiedy siąść do zeszytów. źródło: NKJP: A. Zimoń: Wilk stepowy, Nowiny Raciborskie, 2002-01-02 |
Składnia
+ | siąść | + |
do CZEGO
|
3. na rower
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport
Relacje znaczeniowe
synonimy: | wsiąść |
Połączenia
- siąść na furę, na rower, na sanie; na konia, na wielbłąda...
Cytaty
Zaprzągł konie, siadł na furę, wziął bat, lejce i tak jeździł wokół miasta, aż się, panie, ściemniło. źródło: NKJP: Wiesław Myśliwski: Widnokrąg, 1996 |
|
Sołtys z Gaci pierwszy doszedł do siebie i gdy tylko jego ubranie wyschło, mrucząc pod nosem coś, co nie brzmiało jak przeprosiny, siadł na sanie, zaciął konia batem i odjechał dłuższą drogą, po twardym gruncie. źródło: NKJP: Ryszard Sługocki: Na przekór i na bakier, 2008 |
|
Tylko grób stryja Władysława wyglądał tak, jakby od zeszłego roku nikt go nie odwiedzał. Mama trochę tam posprzątała. Pewnie jutro siądę na rower i pojadę go uporządkować. źródło: NKJP: Gazeta Radomszczańska |
|
Rankiem następnego dnia, zaledwie siedli na konie, bosman Nowicki zawołał wesoło (...) źródło: NKJP: Alfred Szklarski: Tomek w krainie kangurów, 1957 |
Składnia
+ | siąść | + |
na CO
|
|
+ | siąść | + |
na CZYM
|
4. o zwierzętach
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt
Relacje znaczeniowe
synonimy: | usiąść |
Cytaty
Pies biegł za Wiciem, trącając go potężnym pyskiem. Tak weszli do hallu i pies siadł czujnie w progu za plecami Wicia. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Kronika wypadków miłosnych, 1974 |
Składnia
+ | siąść | + |
GDZIE
|
5. o ptakach, o owadach
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwyczaje i zachowania zwierząt
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt ptaki
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt owady
Relacje znaczeniowe
synonimy: | usiąść |
Połączenia
- bocian siadł, mucha siadła
- siąść na dachu, na stole
Cytaty
Informuję, że u mnie na wsi [...] w ubiegłym roku samotny biały bocian siadł na dachu. źródło: NKJP: Sprawozdanie z 47. posiedzenia Senatu RP część 2, wersja robocza, 4. kadencja |
|
Kiedy tylko trznadel siądzie na szczytowej gałązce, by rozpocząć swoje toki, natychmiast zjawia się synogarlica, by go stamtąd wykurzyć, choć jego miejsca nie zajmie, bo nazbyt delikatne i spiczaste. źródło: NKJP: Ludwik Stomma: Traktat o sikorkach, Polityka, 2000-02-26 |
|
Jedna z much, które tak bardzo uwielbiają przebywać we wszystkich wiejskich domach tego świata, przeleciała koło mojej twarzy i siadła na szklance, z której piłem whisky. źródło: NKJP: Radosław Milczarek: Formelana, 2010 |
Składnia
+ | siąść | + |
na CZYM
|
6. o samolocie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport powietrzny
Połączenia
- siąść lekko, miękko
Cytaty
Zaś samolot zatoczywszy niewielkie półkole, podszedł do lądowania i lekko siadł na piasku, nie dalej niż o pięćdziesiąt metrów od nich. źródło: NKJP: Jerzy Broszkiewicz: Wielka, większa i największa, 1960 |
Składnia
+ | siąść | + |
na CZYM
|
7. o budynku
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ruch i spoczynek
CZŁOWIEK I TECHNIKA Budownictwo rodzaje budowli i ich cechy
Relacje znaczeniowe
synonimy: | osiąść |
Połączenia
- budynek siadł
Cytaty
- Między drzwiami a futryną zrobiła się wielka szpara - mówi jedna z mieszkanek . - Nie mogłam otworzyć drzwi. Okno, które niedawno wstawiałam, było wtedy otwarte. Teraz nie mogę go zamknąć. Cały budynek siadł . Żeby drzwi można było otwierać, musiały zostać obcięte o kilka centymetrów. źródło: NKJP: Andrzej Kurzyński: Wszystko się trzęsie, Gazeta Poznańska, 2005-09-06 |
8. popsuć się
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Urządzenia i maszyny funkcjonowanie urządzeń i maszyn
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Relacje znaczeniowe
Połączenia
- interes; nastrój siadł; koła, resory siadły
Cytaty
Kiedy umocowywałeś z pomocą dorożkarza bagaże, Michał przyglądał się temu z zafrasowaną miną. - Chyba siądą resory, tatusiu. Uśmiechnąłeś się. - Resory już dawno siadły... nam wszystkim, a jakoś ciągle jedziemy. źródło: NKJP: Maria Nurowska: Listy miłości, 2008 |
|
- Biegi nam siadły. Silnik chodzi, ale nie możemy się ruszyć. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Afrykanka, 2005 |
9. na hipotece
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa regulacje prawne
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse własność
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Finanse czynności, przedmioty związane z pieniędzmi
Relacje znaczeniowe
synonimy: | zająć |
Połączenia
- komornik siadł
- siąść na emeryturze, na hipotece, na pensji
Cytaty
Żyrowała Zosi, bliskiej sąsiadce, a dokładnie jej synowej. Synowa jest już jej przyszywaną, nie spłaca zaciągniętego kredytu i komornik siadł na emeryturze żyrantki. źródło: NKJP: (e): Rozmawiamy, Gazeta Krakowska , 2003-12-30 |
|
Na dzień obecny spłacam raty do ZUS kwota ta to ponad 18000 tysięcy, ZUS siadł mi na hipotekę mieszkaniową. źródło: Internet: www.strefabiznesu.pomorska.pl/artykul/abolicja-zus- |
|
Policja siadła na majątku. Grzegorz M. jest bardzo bogatym człowiekiem. Od ręki zapłacił 150 tys. zł poręczenia majątkowego i wyszedł na wolność z aresztu. Policja zajęła jego majątek oraz dwa samochody warte ponad 90 tysięcy zł. źródło: NKJP: Izabela Kacprzak: Kompania komornika, Trybuna Śląska, 2004-04-16 |
Składnia
+ | siąść | + |
na CZYM +
(KOMU)
|
|
+ | siąść | + |
na KOGO/CO
|