UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

dym

Chronologizacja

2 połowa XIV w., SStp

Pochodzenie

psł. *dymъ

1. z komina

Definicja

unosząca się w powietrzu chmura lub smuga, mająca kolor i zapach, która powstaje, kiedy coś się pali

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Połączenia

  • duży, gęsty; gryzący, szkodliwy, żrący; aromatyczny, wonny; benzynowy, drzewny, nikotynowy, papierosowy, tytoniowy; biały, czarny, niebieskawy... dym; dym boczny; jałowcowy, kadzidlany, prochowy
  • dym cygara, fajki, kadzidła, papierosa, spalin; ogniska, pożaru, stosu; lokomotywy, parowozu; wystrzałów
  • dym z cygara, z fajki, z kadzidła, z kadzidełek, z kadzielnicy, z papierosa; z komina, z ogniska, z paleniska, ze stosów; z lokomotywy
  • dym i smród, dym i swąd, dym i zapach; dym i kurz, dum i mgła, dym i pył; dym i ogień, dym i płomienie
  • barwa; opary, woń, zapach; chmura, kłąb, kółko, mgła, obłoczek, obłok, pasemko, słup, smuga, smużka, tumany dymu
  • dym buchał, leci, wydobywa się skądś, opadł, snuje się, unosi się; gryzł
  • połykać, puścić/puszczać, wdychać, wydmuchać; zauważyć, zobaczyć dym
  • buchnąć/buchać, dmuchnąć/dmuchać, zachłysnąć się, zaciągnąć się/zaciągać się; okadzić/okadzać; pachnieć, śmierdzieć; przesiąknięty dymem
  • przebywać; uwędzony, wędzony w dymie

Cytaty

Dochodziła siódma, kiedy wszedł do zatłoczonej salki, przesyconej nikotynowym dymem i podniesionymi głosami.

źródło: NKJP: Mariusz Sieniewicz: Czwarte niebo, 2003

Na białym śniegu posuwał się niebieski cień dymu z komina kolejki.

źródło: NKJP: Dorota Mycielska: Z Kresów do Wielkopolski, Wańkowicze w Jerce, 2002

Ludzie zaalarmowali strażaków w czwartek przed północą, gdy zobaczyli dym na klatce schodowej.

źródło: NKJP: (MPB): Pożar w piwnicach w bloku przy ulicy Piekoszowskiej, Echo Dnia, 2007-12-07

– Zapalił papierosa i dmuchnął dymem w głąb celi.

źródło: NKJP: Marek Krajewski: Dżuma w Breslau, 2007

Warto pamiętać, że dym unosi się do góry, więc ewakuacja za pomocą windy nie jest wskazana.

źródło: NKJP: Zimowe ogrzewanie może być groźne, Dziennik Polski, 2003-12-17

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. dym
dymy
D. dymu
dymów
C. dymowi
dymom
B. dym
dymy
N. dymem
dymami
Ms. dymie
dymach
W. dymie
dymy

2. sytuacja

Definicja

pot. 
sytuacja konfliktowa lub z innych powodów oceniana negatywnie przez mówiącego

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające

Połączenia

  • robić dym

Cytaty

Poszedł ze mną Zdzisiek i się upił, zaczął robić dym. Wylał wino. I zaczął podskakiwać. Byłem zrozpaczony.

źródło: NKJP: Wojciech Stamm: Czarna matka, 2008

Kozłowski nie chce mówić o tym, co się stanie, jeśli wypłat nie będzie. – Zrobimy dym i pieniądze dostaniemy – mówi związkowiec, proszący o anonimowość.

źródło: NKJP: Sławomir Starzyński: Zysku nie oddamy!, Dziennik Zachodni, 2006-05-02

[...] ponoć poszło o to, że techniczny nazwał któregoś tam z tureckiej drużyny „black man” czyli czarnoskórym... o to jest ten cały dym [...]

źródło: Internet: fcbarca.com/la-rambla/dyskusja-9355869

[...] wymyślili, że jak wystąpią o pozwolenie, a dostana odmowę, to będzie dym, że nie pozwolono.

źródło: Internet: moje-melbourne.blogspot.com

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. dym
dymy
D. dymu
dymów
C. dymowi
dymom
B. dym
dymy
N. dymem
dymami
Ms. dymie
dymach
W. dymie
dymy

Inne uwagi

Zwykle lp

Składnia

bez ograniczeń + dym +
(o CO)

Frazeologizmy

coś idzie w dym
coś idzie z dymem
coś poszło w dym
coś poszło z dymem
jak w dym
ktoś puszcza z dymem coś
ktoś puścił z dymem coś
Nie ma dymu bez ognia
Data ostatniej modyfikacji: 23.07.2022
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj