UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

okruszek

Chronologizacja

1563, SPXVI

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: m3

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. okruszek
 okruszki
D. okruszka
 okruszków
C. okruszkowi
 okruszkom
B. okruszek
 okruszki
N. okruszkiem
 okruszkami
Ms. okruszku
 okruszkach
W. okruszku
 okruszki

Pochodzenie

Zob.  okruch 

1. ekspresywnie:

Cytaty

1.a kawałek jedzenia

Definicja

ekspresywnie o okruchu - jednym z wielu małych, drobnych kawałków jedzenia

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Jedzenie i jego przygotowanie czynności związane z jedzeniem

Relacje znaczeniowe

synonimy:  okruch, okruszyna

Połączenia

  • okruszek chleba; okruszki bułki, ciasta, czekolady, jedzenia
  • sypać okruszki
  • karmić okruszkami

Cytaty

Tato nauczył mnie szacunku do każdego okruszka chleba i przekazał wrażliwość na ludzką krzywdę.

źródło: NKJP: Grażyna Starzak: Biznes i filantropia, Dziennik Polski, 2008-11-28

Svoboda odchrząknął, bo okruszek suchara podrażnił mu gardło [...].

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Złoty pociąg, 2006

Bardzo zaprzyjaźnił się z... kurą. Codziennie rano zjawiała się na tarasie, a hrabia karmił ją okruszkami.

źródło: NKJP: KAR: Słoneczne strony, Gazeta Poznańska, 2003-06-30

Wkłada się do licznika młode karaluchy i sypie im okruszki.

źródło: NKJP: Blok cudów, Dziennik Polski, 2001-10-27

Składnia

bez ograniczeń + okruszek +
(CZEGO)

1.b kawałek materiału

Definicja

ekspresywnie o okruchu - twardym kawałku jakiegoś materiału

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Relacje znaczeniowe

synonimy:  okruch, okruszyna
hiperonimy:  kawałek

Połączenia

  • okruszek szkła

Cytaty

Królowa nie miała na sobie nawet okruszka złota, lecz i tak coś sprawiało, że promieniował z niej niezwykły majestat [...].

źródło: NKJP: Ewa Białołęcka: Piołun i miód. Kroniki Drugiego Kręgu. Księga III, 2003

[...] po gramie, po gramie, po okruszku zbierałem dentystyczne złoto, cała fura tego złota poszła na konstrukcję, jaką moja opiekunka zastąpiła kilka, wydartych z korzeniami, najlichszych zębów [...].

źródło: NKJP: Marian Pilot: Na odchodnym, 2002

Przy takiej wichurze piasek, który wygląda jakby powstał z milionów połamanych muszelek, wbija się w skórę jak okruszki szkła.

źródło: NKJP: Internet

[...] piaskowce są zbudowane nie tylko z ziaren kwarcu, ale też z okruszków innych skał i minerałów zawierających żelazo.

źródło: NKJP: Tunele krewetek, Dziennik Polski, 2003-04-28

Składnia

bez ograniczeń + okruszek +
(CZEGO)

1.c to, co pozostało po wydarzeniach

Definicja

książk. 
ekspresywnie o okruchu - tym, co pozostało po wydarzeniach lub faktach

Kwalifikacja tematyczna

ATEMATYCZNY

Relacje znaczeniowe

synonimy:  okruch, okruszyna

Połączenia

  • okruszek nadziei, prawdy

Cytaty

Rodzimy się, by umrzeć. Przyczyna i skutek. Brzmi okropnie ten okruszek prawdy, ale nie oznacza nic strasznego.

źródło: NKJP: Barbara Wierzbicka: Groch z kapustą, czyli baby w kuchni rozmyślania, 2005

Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami „Fauna” zaprasza wszystkich uczniów do udziału w konkursie fotograficznym „Wystarczy im okruszek miłości. Zwierzaki w oczekiwaniu na lepszy los”.

źródło: NKJP: (MIW): Zrób fotkę zwierzakowi, Dziennik Zachodni, 2004-09-15

W 1945 roku Brecht zrywa z nią; dochodzi do pierwszego załamania psychicznego i pierwszego pobytu Ruth w klinice. Brecht pisze do niej znowu miłosne listy, karmi ją okruszkami nadziei i żyje dalej z Helene.

źródło: NKJP: Janusz Rudnicki: Mój Wehrmacht, 2004

Składnia

bez ograniczeń + okruszek +
CZEGO

2. dziecko

Definicja

pieszczotliwie o małym dziecku

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia narodziny i dzieciństwo

Relacje znaczeniowe

synonimy:  maleństwo, ociupina, ociupinka, odrobinka, okruszyna
hiperonimy:  dziecko

Cytaty

Za jakieś 2 miesiące Twoje dzieciaczki opuszczą inkubatory i wtedy będzie super. Wiem, co piszę, bo mój 700-gramowy okruszek był w inkubatorze 72 dni.

źródło: NKJP: Internet

- Będę kołatać, gdzie się da - płacze pani Joanna. - Błagać, żebrać, prosić. Z naszego okruszka może wyrosnąć zdrowe dziecko.

źródło: NKJP: Dorota Abramowicz: Najmniejsze dziecko, Wieczór Wybrzeża, 2000-10-26

Jutro polukrujemy kolejne pierniczki, zapewne przymknę oko na paluszki oblizywane z posypki [...] i przytulę moje okruszki mocno, najmocniej.

źródło: Internet: mojemanderlay.blogspot.com
Data ostatniej modyfikacji: 16.05.2017
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN