Chronologizacja
Pochodzenie
Rzeczownik odczasownikowy od st.pol. przełomić 'rozdzielić na części, przełamać, rozerwać', w XVI wieku też 'pokonać, zwyciężyć', 'doprowadzić do zmiany czyjejś postawy, zdania, przekonania'; zob. łamać
1. zmiana
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Połączenia
- demokratyczny, ustrojowy; gospodarczy, historyczny, polityczny, rewolucyjny; psychologiczny; technologiczny; październikowy; jakościowy; duży, istotny, wielki; głęboki, gwałtowny, radykalny; pozytywny; kolejny; niewątpliwy, prawdziwy, rzeczywisty, wyraźny, znamienny, zasadniczy przełom; przełom kopernikański
- przełom w badaniach, w jakiejś dziedzinie, w zakresie czegoś; w dziejach, w gospodarce, w historii, w medycynie, w sztuce; w karierze; w myśleniu, w podejściu; w negocjacjach, w rozmowach; w śledztwie; w jakimś procesie, w rozwoju, w życiu; w sprawie, w stosunkach; w walce
- czas, epoka, lata, moment, okres; literatura, pokolenie, rząd; świadek; sytuacja przełomu
- przełom dokonał się, nastąpił, przyszedł
- dokonać, spodziewać się przełomu
- przynieść, spowodować; stanowić; zwiastować przełom
- okazać się, stać się przełomem
- doprowadzić do przełomu
Cytaty
|
Mówimy, że Bitwa Warszawska była przełomem, powstrzymała Sowietów. Żadnym przełomem nie była, ale powstrzymała komunizm na 20 lat. źródło: NKJP: Roman Wapiński: Między Hitlerem a Stalinem, Gazeta Wyborcza ,1998-11-06 |
|
|
Z tego też powodu nowa elektrownia będzie przygotowana już do kolejnego technologicznego przełomu: wychwytywania i składowania CO2, czyli technologii CCS (carbon capture and storage). źródło: NKJP: Adam Grzeszak: Pożytki z kryzysu, Polityka, 2009-04-25 |
|
|
W gospodarkach rozwiniętych daje się zauważyć zmiana roli menedżera wynikająca ze zmiany jego stosunku do własności czynników produkcji. Pierwszy zasadniczy przełom w gospodarce rynkowej polegał na oddzieleniu od siebie własności i zarządzania. Obecnie dokonuje się kolejny przełom w odwrotnym kierunku, polegający na uwłaszczeniu menedżerów. źródło: NKJP: Ewa Małecka: Ograniczenia decyzji przedsiębiorstwa w procesie transformacji systemowej, 1998 |
|
|
Nie byłoby dziś komputerów bez hinduskiego wynalazku zera i wielkich przełomów polegających na rozwoju algebry, logiki, algebraizacji logiki i wielu innych osiągnięć. źródło: NKJP: Edwin Bendyk: Miłość, wojna, rewolucja : szkice na czas kryzysu, 2009 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | przełom |
przełomy |
|
| D. | przełomu |
przełomów |
|
| C. | przełomowi |
przełomom |
|
| B. | przełom |
przełomy |
|
| N. | przełomem |
przełomami |
|
| Ms. | przełomie |
przełomach |
|
| W. | przełomie |
przełomy |
Składnia
|
+ | przełom | + |
(w CZYM)
|
|
|
+ | przełom | + |
(JAKI)
|
2. granica w czasie
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu kalendarz i miary czasu
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | granica |
Połączenia
- przełom drugiego i trzeciego tysiąclecia, starego i nowego roku, ubiegłego i tego roku, starej i nowej ery, epok; czerwca i lipca, ...; lat 70. i 80.; wiosny i lata
- na przełomie roku, lat, stuleci, tysiącleci, wieków; z przełomu roku, wieków, ...
Cytaty
|
W Anglii np. na przełomie XIX i XX w. zwolennicy wolnego handlu traktowali kolonie wciąż z nieufnością i ostatecznie udaremnili zamysły Josepha Chamberlaina ścisłego zespolenia brytyjskich posiadłości zamorskich z metropolią. źródło: NKJP: Janusz Pajewski: Historia powszechna 1871-1918, 1994 |
|
|
Zdaniem analityków, przełom zeszłego i bieżącego roku miał przynieść falę fuzji i połączeń. źródło: NKJP: Joanna Barańska: Fuzje jeszcze nie wypaliły, Gazeta Ubezpieczeniowa, 2001-06-20 |
|
|
Wielki kryzys gospodarczy na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych stwarzał korzystny klimat dla rozwoju koncepcji etatystycznych. źródło: NKJP: Kazimierz Michał Ujazdowski: Żywotność konserwatyzmu : idee polityczne Adolfa Bocheńskiego, 2005 |
|
|
Pałac w Białej Rawskiej pochodzi z przełomu XVIII i XIX wieku. źródło: NKJP: EC: Duch zamku czuwa, Dziennik Łódzki , 2001-07-20 |
|
|
Takie wielkie wymierania powtarzały się kilkakrotnie, na przełomach er, na jakie podzielono dzieje życia: paleozoiku (zwanego niegdyś pierwszorzędem), mezozoiku (drugorzędu), trzeciorzędu i czwartorzędu. źródło: NKJP: Adam Zubek: Trafi, nie trafi?, Polityka, 2006-12-23 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | przełom |
przełomy |
|
| D. | przełomu |
przełomów |
|
| C. | przełomowi |
przełomom |
|
| B. | przełom |
przełomy |
|
| N. | przełomem |
przełomami |
|
| Ms. | przełomie |
przełomach |
|
| W. | przełomie |
przełomy |
Składnia
|
|
+ | przełom | + |
CZEGO
|
3. część doliny
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Ziemia zbiorniki wodne
Połączenia
- malowniczy przełom
- przełom rzeki
- wylot przełomu
- spływ przełomem
- tworzyć przełom
Cytaty
|
Dziś jedynie ślady pozostały po całym systemie niemieckich ławeczek, schodów wykutych w skałach i barierek w punktach widokowych, z których można oglądać malowniczy przełom rzeki Bóbr. źródło: NKJP: Konrad Przezdzięk: Rajsko w jarze, Gazeta Wrocławska, 2003-05-09 |
|
|
Okna wychodziły na Wołgę płynącą wysoką wodą do ostatniego przełomu w kredowych Górach Żygulewskich. źródło: NKJP: Igor Newerly: Pamiątka z Celulozy, 1973 |
|
|
Szczególnie piękna jest część jaru na Podolu. Różnica wzniesień pomiędzy poziomem rzeki a krawędzią Wyżyny Podolskiej sięga stukilkudziesięciu metrów. Tworzy przełomy i zakręty, płynąc w coraz to innym kierunku. źródło: NKJP: Lech Kosakowski: Jary i porohy, Czas Ostrzeszowski, 2003 |
|
|
Piękno otaczającej przyrody w połączeniu z cichym szemraniem rzeki sprawiają, że spływ Przełomem Dunajca na długo zapada w pamięci. źródło: NKJP: Tomasz Jabłoński: Z flisakami po falach Dunajca, Express Ilustrowany, 2003-07-12 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | przełom |
przełomy |
|
| D. | przełomu |
przełomów |
|
| C. | przełomowi |
przełomom |
|
| B. | przełom |
przełomy |
|
| N. | przełomem |
przełomami |
|
| Ms. | przełomie |
przełomach |
|
| W. | przełomie |
przełomy |
4. w jezdni
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność
Połączenia
- przełomy na/w jezdni
Cytaty
|
Funkcjonariusz potrafi stwierdzić, czy uszkodzenie auta nastąpiło po wjeździe do przełomu na jezdni, czy z innego powodu. źródło: NKJP: Janusz Strzelkczyk: Kosztowne dziury, Dziennik Zachodni, 2002-01-24 |
|
|
Jeszcze w ubiegłym tygodniu jej nawierzchnia znajdowała się w stanie - jak na proszowickie standardy...- przyzwoitym; teraz wygląda jak po bombardowaniu. Na całej długości widać ogromne przełomy, wybrzuszenia, na jezdni pełno kamieni. źródło: NKJP: Drogowy kataklizm, Dziennik Polski, 2003-03-22 |
|
|
Wody opadowe powodują przełomy jezdni, tworzą się kałuże. źródło: NKJP: (MF): Na razie zalewa, Gazeta Krakowska, 2005-06-13 |
|
|
Na ulicy Nawojowskiej, Mickiewicza i Długosza w Nowym Sączu trwało wczoraj łatanie dziur i przełomów na jezdniach. źródło: NKJP: (WCH): Gorące łatanie, Dziennik Polski, 2005-03-31 |
Odmiana
część mowy: rzeczownik
rodzaj gramatyczny: m3
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||
|---|---|---|---|
| M. | przełom |
przełomy |
|
| D. | przełomu |
przełomów |
|
| C. | przełomowi |
przełomom |
|
| B. | przełom |
przełomy |
|
| N. | przełomem |
przełomami |
|
| Ms. | przełomie |
przełomach |
|
| W. | przełomie |
przełomy |