UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

lotny

Chronologizacja

SPXVI, SKN, SJPXVII, STR, SL, SWil, SJPWar, SJPDor, SJPSz, SJPDun, ISJP, PSWP, USJP

Pochodzenie

Najczęściej - w zależności od znaczenia - kalka niem. fiegend i flüchtig oraz fr. volatil (Bańk); zob. lecieć

1.a człowiek

Definicja

wyróżniający się inteligencją i umiejętnością szybkiego kojarzenia faktów, przez co jego działania uznawane są za efektowne

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka określenia człowieka ze względu na jego działalność intelektualną

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	błyskotliwy
	hiperonimy:	inteligentny

Połączenia

lotny chłopiec, człowiek, uczeń; lotna dziewczyna; lotni gimnazjaliści, studenci
lotny i inteligentny
niezbyt lotny

Cytaty

	Był najbardziej lotnym uczniem w klasie, robił doskonałe projekty - mówi jeden z nauczycieli zawodówki budowlanej. źródło: NKJP: Marcin Kołodziejczyk: Rewir zaplanowanej śmierci, Polityka, 2002-04-20
	Tak czy owak, czy to jako „pomiot krwiopijców”, czy jako niespecjalnie lotna dziewczyna, Zofia Helsztyńska na studia się nie dostała i skończyła zaledwie pomaturalny kurs księgowości [...]. źródło: NKJP: Jacek Dehnel: Balzakiana, 2008
	Ludzie pamiętają, że był spokojnym, opanowanym, dobrze ułożonym i niezbyt lotnym chłopcem. źródło: NKJP: Bogdan Wasztyl: Napaleni na gaszenie, Dziennik Polski, 2005-07-15
	[...] przy okazji zdarzyło mu się też parę razy nie otrzymać promocji do następnej klasy, bo nie jest zbyt lotny na umyśle. źródło: NKJP: Internet

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	lotny	lotny	lotny	lotne	lotna
D.	lotnego	lotnego	lotnego	lotnego	lotnej
C.	lotnemu	lotnemu	lotnemu	lotnemu	lotnej
B.	lotnego	lotnego	lotny	lotne	lotną
N.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym	lotną
Ms.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym	lotnej
W.	lotny	lotny	lotny	lotne	lotna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	lotni	lotni	lotne	lotne
D.	lotnych	lotnych	lotnych	lotnych
C.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym
B.	lotnych	lotnych	lotnych	lotne
N.	lotnymi	lotnymi	lotnymi	lotnymi
Ms.	lotnych	lotnych	lotnych	lotnych
W.	lotni	lotni	lotne	lotne

1.b umysł

Definicja

będący przejawem inteligencji oraz umiejętności szybkiego kojarzenia faktów i dlatego uznawany za efektowny

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka określenia człowieka ze względu na jego działalność intelektualną

Relacje znaczeniowe

	synonimy:	błyskotliwy
	hiperonimy:	inteligentny

Połączenia

lotny umysł; dialog, dowcip; lotna inteligencja, myśl
niezbyt lotny

Cytaty

Adaś jest bardzo zdolnym uczniem, ma ścisły, lotny umysł, potrafi szybko kojarzyć [...].

źródło: NKJP: (poe): Przyszły naukowiec, Gazeta Krakowska, 2003-06-04

Historia toczy się wartko i obfituje w zaskakujące zwroty akcji, więc nawet parę niezbyt lotnych dowcipów autora specjalnie jej nie szkodzi.

źródło: NKJP: Magda Papuzińska: Drastyczna kuracja, Gazeta Wyborcza, 1998-09-18

Lotna inteligencja niechaj Ci dzisiaj sprzyja - w pracy.

źródło: NKJP: Dziennik Polski, 1999-05-06

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	lotny	lotny	lotny	lotne	lotna
D.	lotnego	lotnego	lotnego	lotnego	lotnej
C.	lotnemu	lotnemu	lotnemu	lotnemu	lotnej
B.	lotnego	lotnego	lotny	lotne	lotną
N.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym	lotną
Ms.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym	lotnej
W.	lotny	lotny	lotny	lotne	lotna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	lotni	lotni	lotne	lotne
D.	lotnych	lotnych	lotnych	lotnych
C.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym
B.	lotnych	lotnych	lotnych	lotne
N.	lotnymi	lotnymi	lotnymi	lotnymi
Ms.	lotnych	lotnych	lotnych	lotnych
W.	lotni	lotni	lotne	lotne

2. olejek

Definicja

taki, który ma postać gazu - substancji lub łatwo może się w niego zmienić

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

Połączenia

olejek lotny; substancja lotna; ciało lotne; produkty lotne

Cytaty

Powietrze jest substancją lotną. Lubisz wiatr? Nie zawsze.

źródło: NKJP: Leon Zawadzki: Studio Astropsychologii, 1998

Obaj zasłynęli przed laty z zamiany zaprawy cytrynowej w wódę, a tej z cieczy w ciało lotne.

źródło: NKJP: Janina Blikowska, Bogdan Wróblewski: Abecadło kryminalne, Gazeta Wyborcza, 1998-04-24

Aby proces technologiczny przebiegał właściwie należy wyznaczyć jednostkową ilość odpadu, która może być spalona bez negatywnego oddziaływania na skład produktów lotnych spalania [...].

źródło: NKJP: Czesława Rosik-Dulewska: Podstawy gospodarki odpadami , 2000

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	lotny	lotny	lotny	lotne	lotna
D.	lotnego	lotnego	lotnego	lotnego	lotnej
C.	lotnemu	lotnemu	lotnemu	lotnemu	lotnej
B.	lotnego	lotnego	lotny	lotne	lotną
N.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym	lotną
Ms.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym	lotnej
W.	lotny	lotny	lotny	lotne	lotna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	lotni	lotni	lotne	lotne
D.	lotnych	lotnych	lotnych	lotnych
C.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym
B.	lotnych	lotnych	lotnych	lotne
N.	lotnymi	lotnymi	lotnymi	lotnymi
Ms.	lotnych	lotnych	lotnych	lotnych
W.	lotni	lotni	lotne	lotne

3. patrol

Definicja

taki, który może łatwo i szybko się przemieszczać

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport lądowy

Połączenia

lotny patrol; lotna brygada, grupa, komisja, policja; lotne oddziały

Cytaty

Lotna brygada kontroli skarbowej wraz z policją przeprowadziła rewizje w kilkudziesięciu gospodarstwach domowych w powiecie nowosądeckim, która dała nadzwyczajne wyniki.

źródło: NKJP: Anna Dominik: Kryminał za procenty, Dziennik Polski, 2008-04-12

Podczas wakacji na terenie powiatu ruszą lotne patrole policyjno–ratownicze.

źródło: NKJP: (mat): Będą patrolować, Dziennik Zachodni, 2004-07-06

Trwała jeszcze akcja drogowa pod Tomaszowem Mazowieckim, gdy lotna grupa policjantów i celników skontrolowała rynek w Głuchowie - zatrzymano około 600 pirackich płyt kompaktowych [...].

źródło: NKJP: (pij): Akcja „Merkury”, Express Ilustrowany, 2001-08-29

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	lotny	lotny	lotny	lotne	lotna
D.	lotnego	lotnego	lotnego	lotnego	lotnej
C.	lotnemu	lotnemu	lotnemu	lotnemu	lotnej
B.	lotnego	lotnego	lotny	lotne	lotną
N.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym	lotną
Ms.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym	lotnej
W.	lotny	lotny	lotny	lotne	lotna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	lotni	lotni	lotne	lotne
D.	lotnych	lotnych	lotnych	lotnych
C.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym
B.	lotnych	lotnych	lotnych	lotne
N.	lotnymi	lotnymi	lotnymi	lotnymi
Ms.	lotnych	lotnych	lotnych	lotnych
W.	lotni	lotni	lotne	lotne

4. pył

Definicja

taki, który jest lekki i może się unosić

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii ciężar

Połączenia

lotny piach, piasek, popiół, pył; lotne drobiny; ciało lotne; odpady lotne

Cytaty

	[...] wspomniane lotne drobiny tworzą w połączeniu z ozonem jakiś związek chemiczny, który jest prawdopodobnie główną przyczyną dolegliwości występujących u pracowników biurowych. źródło: NKJP: (SN): Ofiary faksu, Dziennik Zachodni, 2002-07-24
	Ale dno w nim jest pokryte lotnym piaskiem, który przy najdrobniejszym ruchu unosi się w wodzie. źródło: NKJP: (STK): basen za złotówkę, Gazeta poznańska, 2004-08-20
	Grubszy żużel wykorzystuje się do budowy dróg, natomiast drobny, razem z popiołami lotnymi, odprowadza się na wysypiska odpadów. źródło: NKJP: Czesława Rosik-Dulewska: Podstawy gospodarki odpadami , 2000
	Inne niepokojące fakty mające miejsce na wysypisku to wypalanie odpadów gumowych oraz ubytki w siatkach wyłapujących odpady lotne . źródło: NKJP: (ST): Nadal nieprawidłowa gospodarka, Nakielski Czas, 2002-02-13

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	lotny	lotny	lotny	lotne	lotna
D.	lotnego	lotnego	lotnego	lotnego	lotnej
C.	lotnemu	lotnemu	lotnemu	lotnemu	lotnej
B.	lotnego	lotnego	lotny	lotne	lotną
N.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym	lotną
Ms.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym	lotnej
W.	lotny	lotny	lotny	lotne	lotna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	lotni	lotni	lotne	lotne
D.	lotnych	lotnych	lotnych	lotnych
C.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym
B.	lotnych	lotnych	lotnych	lotne
N.	lotnymi	lotnymi	lotnymi	lotnymi
Ms.	lotnych	lotnych	lotnych	lotnych
W.	lotni	lotni	lotne	lotne

5. dzień

Definicja

książk.

związany z lotami samolotów i innych statków powietrznych

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I TECHNIKA Transport transport powietrzny

Połączenia

lotny dzień; lotna pogoda; aparat lotny; powierzchnia lotna; własności, zdolności lotne

Cytaty

Pięciokrotnie był on wynoszony w powietrze na grzbiecie Boeinga 747 i puszczany lotem swobodnym celem sprawdzenia właściwości lotnych pojazdu.

źródło: NKJP: Adam Martyniec: 20 lat wahadłowców, Gazeta Krakowska, 2001-11-22

Jeśliby przodkiem praptaka Archaeopteryx był dwunożny biegający dinozaur, co jest mało prawdopodobne, środek jego powierzchni lotnych musiałby się znajdować w pobliżu silnie umięśnionych kończyn tylnych.

źródło: NKJP: Jerzy Dzik: Dzieje życia na ziemi : wprowadzenie do paleobiologii, 1992

Teraz, jak widzę w sobotę rano, że jest ładna, lotna pogoda , to zapinam do auta przyczepkę ze złożoną motolotnią i za pół godziny już jestem w powietrzu. Bo motolotnia to taka „latająca hulajnoga”.

źródło: NKJP: Latająca hulajnoga, Dziennik Polski, 2001-05-25

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	lotny	lotny	lotny	lotne	lotna
D.	lotnego	lotnego	lotnego	lotnego	lotnej
C.	lotnemu	lotnemu	lotnemu	lotnemu	lotnej
B.	lotnego	lotnego	lotny	lotne	lotną
N.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym	lotną
Ms.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym	lotnej
W.	lotny	lotny	lotny	lotne	lotna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	lotni	lotni	lotne	lotne
D.	lotnych	lotnych	lotnych	lotnych
C.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym
B.	lotnych	lotnych	lotnych	lotne
N.	lotnymi	lotnymi	lotnymi	lotnymi
Ms.	lotnych	lotnych	lotnych	lotnych
W.	lotni	lotni	lotne	lotne

6. gołąb

Definicja

o zwierzętach: taki, który wśród przedstawicieli swojego gatunku potrafi latać

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt ptaki

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt owady

Połączenia

chrząszcz, gołąb, ptak lotny; pszczoła lotna; lotne mrówki

Cytaty

Tylko mniej więcej połowa pszczół w ulu to pszczoły lotne, zdolne do pracy poza ulem. Te, które latają, zajmują się szukaniem nowych pożytków (wywiadowczynie), obroną ula przed obcymi (strażniczki), no i zbieraniem pożytku (robotnice).

źródło: NKJP: (GRZEGORZ): Czas zimowych pszczół, Gazeta Poznańska, 2006-09-02

[...] jeden jerzyk w ciągu takiego dnia potrafi zjeść kilka tysięcy owadów, a przepada przede wszystkim za lotnymi mrówkami, choć nie gardzi jakimikolwiek owadami, jakie w niezwykłym pośpiechu zręcznie łyka.

źródło: NKJP: Zygmunt Szych: Rekordzista z centrum miasta, Gazeta Krakowska, 2006-06-17

Gile zaliczane są do grupy gołębi lotnych , których waga waha się pomiędzy 350 a 500 gramów.

źródło: NKJP: Wikipedia.pl, 2009-02-20

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	lotny	lotny	lotny	lotne	lotna
D.	lotnego	lotnego	lotnego	lotnego	lotnej
C.	lotnemu	lotnemu	lotnemu	lotnemu	lotnej
B.	lotnego	lotnego	lotny	lotne	lotną
N.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym	lotną
Ms.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym	lotnej
W.	lotny	lotny	lotny	lotne	lotna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	lotni	lotni	lotne	lotne
D.	lotnych	lotnych	lotnych	lotnych
C.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym
B.	lotnych	lotnych	lotnych	lotne
N.	lotnymi	lotnymi	lotnymi	lotnymi
Ms.	lotnych	lotnych	lotnych	lotnych
W.	lotni	lotni	lotne	lotne

7. start

Definicja

nie związany z zatrzymaniem się zawodników uczestniczących w grze lub wyścigu

Kwalifikacja tematyczna

CODZIENNE ŻYCIE CZŁOWIEKA Sport czynności związane ze sportem

Połączenia

lotny start; lotna meta, zmiana

Cytaty

Czwórka kolarzy dzieliła się punktami na kolejnych lotnych finiszach i górskich premiach.

źródło: NKJP: (SOW): Wyścig Pokoju: Pollack kolekcjonuje zwycięstwa, Trybuna Śląska, 2002-05-13

Aby dotrzeć do lotnej mety , trzeba było pokonać już tylko pięć zakrętów.

źródło: NKJP: (ram): Pechowy występ naszych rajdowców, Echo Dnia, 2007-09-04

Atrakcji dodawały zaznaczone lotne i górskie premie. Można było na nich zbierać dodatkowe punkty, na zieloną koszulkę najlepszego górala lub różową dla najaktywniejszego zawodnika rajdu.

źródło: NKJP: Bartosz Trzebiatowski: Przypominamy kultowe zabawy sprzed lat. Pstryknij sobie, Polska Głos Wielkopolski, 2006-07-04

Odmiana

część mowy: przymiotnik

Stopień równy

	liczba pojedyncza
	m1	m2	m3	n1, n2	ż
	M.	lotny	lotny	lotny	lotne	lotna
D.	lotnego	lotnego	lotnego	lotnego	lotnej
C.	lotnemu	lotnemu	lotnemu	lotnemu	lotnej
B.	lotnego	lotnego	lotny	lotne	lotną
N.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym	lotną
Ms.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym	lotnej
W.	lotny	lotny	lotny	lotne	lotna

	liczba mnoga
	p1	m1 ndepr	m1 depr	pozostałe
	M.	lotni	lotni	lotne	lotne
D.	lotnych	lotnych	lotnych	lotnych
C.	lotnym	lotnym	lotnym	lotnym
B.	lotnych	lotnych	lotnych	lotne
N.	lotnymi	lotnymi	lotnymi	lotnymi
Ms.	lotnych	lotnych	lotnych	lotnych
W.	lotni	lotni	lotne	lotne

Frazeologizmy

błona lotna
lotna premia
lotny finisz

Data ostatniej modyfikacji: 09.03.2014