Chronologizacja
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | psi |
psi |
psi |
psie |
psia |
| D. | psiego |
psiego |
psiego |
psiego |
psiej |
| C. | psiemu |
psiemu |
psiemu |
psiemu |
psiej |
| B. | psiego |
psiego |
psi |
psie |
psią |
| N. | psim |
psim |
psim |
psim |
psią |
| Ms. | psim |
psim |
psim |
psim |
psiej |
| W. | psi |
psi |
psi |
psie |
psia |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | psi |
psi |
psie |
psie |
| D. | psich |
psich |
psich |
psich |
| C. | psim |
psim |
psim |
psim |
| B. | psich |
psich |
psich |
psie |
| N. | psimi |
psimi |
psimi |
psimi |
| Ms. | psich |
psich |
psich |
psich |
| W. | psi |
psi |
psie |
psie |
Pochodzenie
psł. *pьsьjь
1. związany z psem - zwierzęciem
Definicja
Cytaty
1.a łeb
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane
Połączenia
- psi łeb, nos, pysk; kieł; psia głowa, morda; psie łapy, oczy, uszy, zęby
Cytaty
|
Gładził psie łby, czochrając palcami gęste futro. I wciąż mu się zdawało, że mięśnie zwierząt napinają się nagle, by po krótszej niż mgnienie chwili znów się poddać pieszczocie. źródło: NKJP: Tomasz Kołodziejczak: Krew i kamień, 2003 |
|
|
Popularne są też droższe (do 160 zł) „odstraszacze psów”. Plastikowe, mieszczące się dłoni urządzenia emitują niemal niesłyszalne dla człowieka dźwięki, które dla wrażliwszych psich uszu są wręcz nieznośne. źródło: NKJP: (pij, aga): Właściciele boją się swoich psów, Express Ilustrowany, 2002-11-23 |
|
|
Na śniegu odcisnęły się tysiące śladów psich łap. -Z nimi człowiek czuje się inaczej, lepiej - mówi o zwierzętach Władysław Kuna, mieszkający w Niedzwiedzy w gminie Dębno. źródło: NKJP: (ans): Pieskie życie, Gazeta Krakowska, 2001-12-27 |
|
|
Dbajmy o psie uszy. Wśród psów przychodzących do lecznic weterynaryjnych wiele jest zwierząt cierpiących na zapalenie zewnętrznego przewodu słuchowego - czyli mówiąc potocznie ucha. źródło: NKJP: Andrzej Majkiewicz: Dbajmy o psie uszy, Express Ilustrowany, 2001-05-12 |
|
|
Trzymałam łeb Bizbira, a Hiacynta łyżeczka po łyżeczce wlewała napój do psiego pyska. źródło: NKJP: Beata Ostrowicka: Kraina kolorów: księga intryg, 1999 |
Odesłania
Zob. też:
1.b jazgot
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane
Połączenia
- psi jazgot; psie szczekanie
Cytaty
|
Wtedy puszcza napełniała się psim jazgotem, tętentem kopyt końskich i graniem rogów myśliwskich obwieszczających triumf łowiecki. źródło: NKJP: Zygmunt Rola: Tajemnice Ostrowa Tumskiego, 2000 |
|
|
Rozpaczliwie wołała do mieszkańców, by nas wpuścili, ale okna były wygaszone i dom zdawał się być pusty, a jej głos ginął w jazgocie psiego szczekania. źródło: NKJP: Anna Kowalska-Lewicka, Koniec wojny na Podhalu - (dokończenie z „TP” nr 7/99), Tygodnik Podhalański, nr 8, 1999 |
|
|
Umocniłem się w tym przekonaniu i przystępuję do złożenia wyjaśnień, aż tu powietrzem targnął z odległości rodzaj psiego wycia: - Uhuhuhuuuu! - I jeszcze raz - Uhuhuuu! źródło: NKJP: Janusz Głowacki: Rose Café i inne opowieści, 1997 |
Odesłania
Zob. też:
1.c zapach
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane
Połączenia
- psi zapach; smalec; psia kupa; psie mięso, sadło; gówno, łajno; psie nieczystości, odchody; ślady
Cytaty
|
Sindi, bez smyczy, z zainteresowaniem wąchała psie ślady. Adam usiadł na ławce przy fontannie, a suczka, kichając, szybko do niego podbiegła. źródło: NKJP: Paulina Grych: Numer zerowy, 2007 |
|
|
Radni poza tym zdecydowali, że w tym roku miasto nie będzie już fundowało bezpłatnych torebek na psie odchody. źródło: NKJP: Andrzej Dembowski: Czystość wielka i mała, Gazeta Miejska, nr 6, 1994 |
|
|
Raz jeden przyszedł do mnie rolnik, co to chciał kupić psie sadło na gruźlicę – opowiada pan Jan. – W aptece było tylko świńskie, ale on się uparł. źródło: NKJP: Maciej Czujko: Recepta na setkę, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2007-01-26 |
Odesłania
Zob. też:
1.d azyl
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane
Połączenia
- psi azyl, hotel; psia buda, obroża; miska; karma; wystawa; emerytura, służba; psie jedzenie, żarcie
Cytaty
|
Bo kiedy weszli na podwórze, Burek wyskoczył z psiej budy jak żgnięty. Ujadał, dławił się, rzęził i kwilił, z grzbietem wyprężonym w pałąk, zjeżoną sierścią i ślepymi od nabiegłej juchy ślepiami, rwał się z łańcucha i na nim zawisał. źródło: NKJP: Marian Pilot: Na odchodnym, 2002 |
|
|
Specjalną nagrodę otrzymały psy ratowników. Każdy z nich za pomoc w akcji ratunkowej otrzymał wielką miskę psiej karmy. źródło: NKJP: (empi, mart): Powrót z chaosu, Dziennik Bałtycki, 1999-11-17 |
|
|
Zdaniem działaczy TOZ czworonogi powinny mieć na zimę budy solidnie zabezpieczające zwierzęta przed zimnem i opadami. Uwagę zwrócą ponadto na to, czy psie obroże wykonane są ze skóry. źródło: NKJP: (ans): Zapobiec dręczeniu, Gazeta Krakowska, 2002-12-05 |
|
|
Pracownicy psiego azylu prowadzić będą regularne patrole, które pozwolą na wyłapanie wszystkich psów wałęsających się bez dozoru. źródło: NKJP: Nie tylko wilk dybie na owce, Dziennik Polski, 2002-06-11 |
|
|
Spring Pole - psi sport polegający na wyskoku i chwyceniu zębami zawieszonej na pewnej wysokości liny i utrzymania się jak najdłużej tylko za pomocą szczęk. źródło: NKJP: Radosław10: Spring Pole, Wikipedia.pl, 2008-06-03 |
Odesłania
Zob. też:
1.e zaprzęg
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane
Połączenia
- psi zaprzęg; psia rodzina; rasa; psie stado
Cytaty
|
W Beskidach trwają intensywne przygotowania do największej i najbardziej widowiskowej imprezy tej zimy w regionie - mistrzostw Europy w wyścigach psich zaprzęgów. źródło: NKJP: Łukasz Klimaniec: Zapach gorączki złota, Dziennik Zachodni, 2010-01-19 |
|
|
Niedawno jedna z suczek oszczeniła się i nasza psia rodzina powiększyła się o dwa śliczne owczarki, których ojcem jest Wolly – opowiada pani Barbara. źródło: NKJP: AS: Psa trzeba kochać, Gazeta Poznańska, 2003-02-24 |
|
|
Będzie to wystawa organizowana w Lesznie już po raz szósty. Organizatorzy spodziewają się przyjazdu ponad pięciuset najpiękniejszych reprezentantów kilkudziesięciu psich ras z Polski oraz z zagranicy. źródło: NKJP: Dagmara Derwich: Przyjedzie ponad 500 championów, Gazeta Poznańska, 2002-02-01 |
|
|
Zdaniem mieszkańców, duża część psiego stada to te bezpańskie, ale są też psy, które mają właścicieli wypuszczających je „luzem” na spacer. źródło: NKJP: (mst): Plaga psów, Gazeta Krakowska, 2002-11-25 |
Odesłania
Zob. też:
2. wzrok
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt zwierzęta domowe i hodowlane
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | sobaczy |
Połączenia
- psi język; węch, wzrok; psia miłość, wierność; natura; psie spojrzenie; przywiązanie, serce
Cytaty
|
Mała bezdomna Aza czeka na kogoś, kto ją przygarnie, zapewni ciepły kąt i pełną miskę. Odwdzięczy się psią miłością. źródło: NKJP: (ASz): Aza czeka na dom, Gazeta Krakowska, 2003-08-30 |
|
|
To, że słyszy się czasem w mediach o jakiś pogryzieniach, nie wynika z psiej natury, tylko z tego, że właściciel jest człowiek nieodpowiedzialnym. źródło: NKJP: Internet: Beskid Żywiecki parę pytań, Usenet -- pl.rec.gory, 2006-05-10 |
|
|
Analiza spektrogramów wykazała niezbicie, że psi język zawiera wiele rozmaitych dźwięków używanych na różne okazje. źródło: NKJP: Liczby, Dziennik Polski, 2003-02-24 |
|
|
Psy muszą czuć, że są kochane i za to odpłacą swoją psią wiernością. źródło: NKJP: Adam Frank: Zew krwi, CKM, nr 03/03, 2000 |
3. grosz
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie słownictwo oceniające
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | sobaczy |
Połączenia
- psi grosz; psia emerytura; pogoda; psie pieniądze; czasy
Cytaty
|
Do zrujnowanego kościoła św. Jana, w którym opowiadał o swoich medytacyjnych doświadczeniach, mimo psiej pogody przyszedł tłum młodych ludzi. źródło: NKJP: Wojciechowska Ryszarda: Pozostały nam odciski, Dziennik Bałtycki, 2007-07-09 |
|
|
Dla pracowników zarabiających psie pieniądze, a mających na utrzymaniu rodziny, talony na żywność są wielką pomocą – dorzuca Krzysztof Dudziec, były pracownik kopalni, czynny związkowiec. źródło: NKJP: Jacek Skorek: Groźby i ostrzeżenia, Dziennik Zachodni, 2005-03-31 |
|
|
Praca, która miała być lekka, okazała się harówką za psi grosz. źródło: NKJP: Leszek Grabowy: Za psi grosz, Gazeta Wrocławska, 2002-11-28 |