Chronologizacja
Pochodzenie
Zob. kończyć
1. robić
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości czasu upływ czasu
Relacje znaczeniowe
| hiperonimy: | skończyć |
Połączenia
- dokończyć pracę; dzieła/dzieło; budowę, inwestycję, malowanie, modernizację, remont; edukację, studia; prywatyzację, reformy; rewolucję; doktorat; film, obraz; opowiadanie, opowieść; mecz, rozgrywki; rozmowę; kolację; butelkę, papierosa, piwo
- dokończyć zaraz; teraz, dzisiaj, jutro; najpierw, najszybciej, szybko; potem, później dokończyć
- nie być w stanie; chcieć, móc, musieć; pozwolić/pozwalać; zdążyć, zdołać dokończyć
Cytaty
|
W latach 1999-2000 dokończono budowę wieży, zwieńczonej szczytem pokrytym miedzianą blachą. źródło: NKJP: Marek Budziarek: Świątynie Łodzi, 2005 |
|
|
Miejscowa tradycja powiada, że zakonnik, który nakreślił kontury wizerunku, został nagle odwołany do innego zajęcia w klasztorze. Gdy rankiem następnego dnia chciał dokończyć dzieła, znalazł obraz ukończony, co powszechnie uznano za cud i wizerunek maryjny otoczono kultem. źródło: NKJP: Pani Piaskowa, Dziennik Polski, 2002-09-21 |
|
|
Mateusz pospiesznie dokończył piwo i wyszedł. Owiała go pustka Głównego Rynku, strzeżonego przez ciemną bryłę kina. źródło: NKJP: Daniel Odija: Kronika umarłych, 2010 |
|
|
Cecylia nie dokończywszy nakręcania zamknęła wieko gramofonu. źródło: NKJP: Tadeusz Konwicki: Kronika wypadków miłosnych, 1974 |
|
|
- Może dokończysz sprzątać - poradził Ryszard Brendzie, po czym ruszył do kuchni. źródło: NKJP: Anna E. Kamieniecka: Dziewczyna z Buenos, 2005 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
dokończę |
dokończymy |
|||
| 2 os. |
dokończysz |
dokończycie |
|||
| 3 os. |
dokończy |
dokończą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
dokończyłem +(e)m dokończył |
dokończyłam +(e)m dokończyła |
dokończyłom +(e)m dokończyło |
dokończyliśmy +(e)śmy dokończyli |
dokończyłyśmy +(e)śmy dokończyły |
| 2 os. |
dokończyłeś +(e)ś dokończył |
dokończyłaś +(e)ś dokończyła |
dokończyłoś +(e)ś dokończyło |
dokończyliście +(e)ście dokończyli |
dokończyłyście +(e)ście dokończyły |
| 3 os. |
dokończył |
dokończyła |
dokończyło |
dokończyli |
dokończyły |
bezosobnik: dokończono
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
dokończmy |
|
| 2 os. |
dokończ |
dokończcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
dokończyłbym bym dokończył |
dokończyłabym bym dokończyła |
dokończyłobym bym dokończyło |
dokończylibyśmy byśmy dokończyli |
dokończyłybyśmy byśmy dokończyły |
| 2 os. |
dokończyłbyś byś dokończył |
dokończyłabyś byś dokończyła |
dokończyłobyś byś dokończyło |
dokończylibyście byście dokończyli |
dokończyłybyście byście dokończyły |
| 3 os. |
dokończyłby by dokończył |
dokończyłaby by dokończyła |
dokończyłoby by dokończyło |
dokończyliby by dokończyli |
dokończyłyby by dokończyły |
bezosobnik: dokończono by
bezokolicznik: dokończyć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
dokończywszy
gerundium: dokończenie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | dokończenie |
dokończenia |
| D. | dokończenia |
dokończeń |
| C. | dokończeniu |
dokończeniom |
| B. | dokończenie |
dokończenia |
| N. | dokończeniem |
dokończeniami |
| Ms. | dokończeniu |
dokończeniach |
| W. | dokończenie |
dokończenia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: dokończony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | dokończony |
dokończony |
dokończony |
dokończone |
dokończona |
| D. | dokończonego |
dokończonego |
dokończonego |
dokończonego |
dokończonej |
| C. | dokończonemu |
dokończonemu |
dokończonemu |
dokończonemu |
dokończonej |
| B. | dokończonego |
dokończonego |
dokończony |
dokończone |
dokończoną |
| N. | dokończonym |
dokończonym |
dokończonym |
dokończonym |
dokończoną |
| Ms. | dokończonym |
dokończonym |
dokończonym |
dokończonym |
dokończonej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | dokończeni |
dokończeni |
dokończone |
dokończone |
| D. | dokończonych |
dokończonych |
dokończonych |
dokończonych |
| C. | dokończonym |
dokończonym |
dokończonym |
dokończonym |
| B. | dokończonych |
dokończonych |
dokończonych |
dokończone |
| N. | dokończonymi |
dokończonymi |
dokończonymi |
dokończonymi |
| Ms. | dokończonych |
dokończonych |
dokończonych |
dokończonych |
odpowiednik aspektowy: dokańczać
Składnia
| Rz osobowy | + | dokończyć | + |
CO
|
| Rz osobowy | + | dokończyć | + |
CZEGO
|
| Rz żywotny | + | dokończyć | + |
BEZOKOLICZNIK
|
2. mówić
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Język mówienie
Relacje znaczeniowe
| synonimy: | domówić, dopowiedzieć |
Połączenia
- dokończyć kwestię, myśl, pytanie, wypowiedź, zdanie
- dokończyć szeptem, cicho, ciszej; niespodziewanie; odważnie, spokojnie, szybko; po chwili
- nie mieć odwagi; zdążyć dokończyć
Cytaty
|
- Wie pan, akurat bardzo się spieszę. Za chwilę wchodzę na antenę i... - ...zaprasza pan do Trójki - dokończył człowiek w szarej wiatrówce. - Wiem. I niech mnie ręka boska broni przed odciąganiem pana od mikrofonu. źródło: NKJP: Artur Baniewicz: Drzymalski przeciw Rzeczpospolitej, 2004 |
|
|
– Dwadzieścia tysięcy?! – wykrztusił wreszcie detektyw. – Drugie tyle po wykonaniu zadania – dokończył milioner beznamiętnym tonem. źródło: NKJP: Witold Jabłoński: Dzieci nocy, 2001 |
|
|
Może ta kompania zaopatrzenia nie jest taka do końca... nie dokończył myśli, bo nagle zadźwięczał ostry dzwonek telefonu. źródło: NKJP: Grzegorz Mathea: IV Rzeczpospolita, 2005 |
|
|
Kiedyś, w czasie kolejnej wędrówki, spotkałem dziewczynę. Była - Wędrujący Euzebiusz przerwał, jego oczy zalśniły marzycielsko - była piękna - dokończył szeptem. źródło: NKJP: Marta Tomaszewska: Pan Tu i Pan Tam, 1986 |
|
|
- Wrogowi nie odważyłabym się życzyć, a co dopiero ponownie wdepnąć w to...w to.. - ze skurczem na twarzy Marta nie dokończyła zdania. źródło: NKJP: Wiesława Maria Korczyńska: Wróć..., 2001 |
Odmiana
część mowy: czasownik
aspekt: dokonany
Tryb oznajmujący
Czas przyszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 os. |
dokończę |
dokończymy |
|||
| 2 os. |
dokończysz |
dokończycie |
|||
| 3 os. |
dokończy |
dokończą |
|||
Czas przeszły
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
dokończyłem +(e)m dokończył |
dokończyłam +(e)m dokończyła |
dokończyłom +(e)m dokończyło |
dokończyliśmy +(e)śmy dokończyli |
dokończyłyśmy +(e)śmy dokończyły |
| 2 os. |
dokończyłeś +(e)ś dokończył |
dokończyłaś +(e)ś dokończyła |
dokończyłoś +(e)ś dokończyło |
dokończyliście +(e)ście dokończyli |
dokończyłyście +(e)ście dokończyły |
| 3 os. |
dokończył |
dokończyła |
dokończyło |
dokończyli |
dokończyły |
bezosobnik: dokończono
Tryb rozkazujący
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| 1 os. |
dokończmy |
|
| 2 os. |
dokończ |
dokończcie |
Tryb warunkowy
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| m | ż | n | mo | -mo | |
| 1 os. |
dokończyłbym bym dokończył |
dokończyłabym bym dokończyła |
dokończyłobym bym dokończyło |
dokończylibyśmy byśmy dokończyli |
dokończyłybyśmy byśmy dokończyły |
| 2 os. |
dokończyłbyś byś dokończył |
dokończyłabyś byś dokończyła |
dokończyłobyś byś dokończyło |
dokończylibyście byście dokończyli |
dokończyłybyście byście dokończyły |
| 3 os. |
dokończyłby by dokończył |
dokończyłaby by dokończyła |
dokończyłoby by dokończyło |
dokończyliby by dokończyli |
dokończyłyby by dokończyły |
bezosobnik: dokończono by
bezokolicznik: dokończyć
imiesłów przysłówkowy uprzedni:
dokończywszy
gerundium: dokończenie
rodzaj gramatyczny: dk
| liczba pojedyncza | liczba mnoga | |
|---|---|---|
| M. | dokończenie |
dokończenia |
| D. | dokończenia |
dokończeń |
| C. | dokończeniu |
dokończeniom |
| B. | dokończenie |
dokończenia |
| N. | dokończeniem |
dokończeniami |
| Ms. | dokończeniu |
dokończeniach |
| W. | dokończenie |
dokończenia |
imiesłów przymiotnikowy bierny: dokończony
| liczba pojedyncza | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
| M. | dokończony |
dokończony |
dokończony |
dokończone |
dokończona |
| D. | dokończonego |
dokończonego |
dokończonego |
dokończonego |
dokończonej |
| C. | dokończonemu |
dokończonemu |
dokończonemu |
dokończonemu |
dokończonej |
| B. | dokończonego |
dokończonego |
dokończony |
dokończone |
dokończoną |
| N. | dokończonym |
dokończonym |
dokończonym |
dokończonym |
dokończoną |
| Ms. | dokończonym |
dokończonym |
dokończonym |
dokończonym |
dokończonej |
| liczba mnoga | ||||
|---|---|---|---|---|
| p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
| M. | dokończeni |
dokończeni |
dokończone |
dokończone |
| D. | dokończonych |
dokończonych |
dokończonych |
dokończonych |
| C. | dokończonym |
dokończonym |
dokończonym |
dokończonym |
| B. | dokończonych |
dokończonych |
dokończonych |
dokończone |
| N. | dokończonymi |
dokończonymi |
dokończonymi |
dokończonymi |
| Ms. | dokończonych |
dokończonych |
dokończonych |
dokończonych |
odpowiednik aspektowy: dokańczać
Składnia
| Rzosobowy | + | dokończyć | + |
MOWA WPROST
|
| Rzosobowy | + | dokończyć | + |
CO
|