UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

zamarzać

Chronologizacja

XVI w., SPXVI
Na podstawie indeksu haseł

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: niedokonany

Tryb oznajmujący

Czas teraźniejszy

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zamarzam
 zamarzamy
2 os. zamarzasz
 zamarzacie
3 os. zamarza
 zamarzają

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zamarzałem
+(e)m zamarzał
 zamarzałam
+(e)m zamarzała
 zamarzałom
+(e)m zamarzało
 zamarzaliśmy
+(e)śmy zamarzali
 zamarzałyśmy
+(e)śmy zamarzały
2 os. zamarzałeś
+(e)ś zamarzał
 zamarzałaś
+(e)ś zamarzała
 zamarzałoś
+(e)ś zamarzało
 zamarzaliście
+(e)ście zamarzali
 zamarzałyście
+(e)ście zamarzały
3 os. zamarzał
 zamarzała
 zamarzało
 zamarzali
 zamarzały

bezosobnik: zamarzano

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. będę zamarzał
będę zamarzać
 będę zamarzała
będę zamarzać
 będę zamarzało
będę zamarzać
 będziemy zamarzali
będziemy zamarzać
 będziemy zamarzały
będziemy zamarzać
2 os. będziesz zamarzał
będziesz zamarzać
 będziesz zamarzała
będziesz zamarzać
 będziesz zamarzało
będziesz zamarzać
 będziecie zamarzali
będziecie zamarzać
 będziecie zamarzały
będziecie zamarzać
3 os. będzie zamarzał
będzie zamarzać
 będzie zamarzała
będzie zamarzać
 będzie zamarzało
będzie zamarzać
 będą zamarzali
będą zamarzać
 będą zamarzały
będą zamarzać

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. zamarzajmy
2 os. zamarzaj
 zamarzajcie

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. zamarzałbym
bym zamarzał
 zamarzałabym
bym zamarzała
 zamarzałobym
bym zamarzało
 zamarzalibyśmy
byśmy zamarzali
 zamarzałybyśmy
byśmy zamarzały
2 os. zamarzałbyś
byś zamarzał
 zamarzałabyś
byś zamarzała
 zamarzałobyś
byś zamarzało
 zamarzalibyście
byście zamarzali
 zamarzałybyście
byście zamarzały
3 os. zamarzałby
by zamarzał
 zamarzałaby
by zamarzała
 zamarzałoby
by zamarzało
 zamarzaliby
by zamarzali
 zamarzałyby
by zamarzały

bezosobnik: zamarzano by

bezokolicznik: zamarzać

imiesłów przysłówkowy współczesny:

zamarzając

gerundium: zamarzanie

imiesłów przymiotnikowy czynny: zamarzający

odpowiednik aspektowy: zamarznąć

Pochodzenie

Zob. marznąć

1. woda

Definicja

zamieniać się w lód lub twardnieć pod wpływem mrozu

Wymowa

[zamar-zać]

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii stan skupienia, trwałość materii

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

synonimy:  marznąć

Połączenia

  • oddech, jezioro, paliwo, rzeka, woda zamarza
  • zamarzać nocą, zimą
  • zamarzać na mrozie, na wietrze
  • zamarzać w misce, w przewodach; w jakiejś temperaturze; w nocy
  • zamarzać błyskawicznie, całkowicie, często, natychmiast, rzadko, szybko
  • zacząć/zaczynać zamarzać
  • zamarzać i odmarzać, zamarzać i rozsadzać coś; rozmarzać i zamarzać
  • zamarzający deszcz; temperatura zamarzania

Cytaty

Zimy bywają bardzo surowe. Morze zamarza na trzy miesiące i wieje jak cholera.

źródło: NKJP: Mirosław M. Bujko: Czerwony byk, 2007

Mróz i wiatr sprawiają, że temperatura odczuwalna sięga minus 28 stopni. Dosłownie wszystko zamarza, jedzenie i picie.

źródło: NKJP: (RS): Tylko dla twardzieli, Słowo Polskie. Gazeta Wrocławska, 2006-02-10

Tam na górze wiatr rozpędza krople zamarzającego deszczu, bije nimi po twarzach przechodniów.

źródło: NKJP: Michał Komar: O obrotach losów i ciał, 1998

W naszej umiarkowanej strefie klimatycznej zimowe pęcznienie zamarzających gruntów przejawia się wysadzinami na drogach lub „rośnięciem” kamieni na polach.

źródło: NKJP: Jacek Jania: Zrozumieć lodowce, 1996

[...] struktura ściany chroni beton przed kwaśnymi deszczami, zamarzaniem gruntu i odwilżą.

źródło: NKJP: Agnieszka Zielińska: Wielki przegląd technologii ściennych (2), Gazeta Wyborcza, 1999-02-03

Składnia

Rznieżywotny + zamarzać + bez ograniczeń

2. ludzie

Definicja

umierać z powodu wychłodzenia organizmu

Wymowa

[zamar-zać]

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Bieg życia śmierć

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii temperatura i ogień

Relacje znaczeniowe

hiperonimy:  umierać

Połączenia

  • bezdomni, ludzie zamarzają
  • zamarzać na mrozie, na ulicy
  • zamarzać na śmierć
  • przestać zamarzać

Cytaty

- Zamarzł na śmierć, biedak - powiedział sanitariusz, który go przywiózł - zima jest mroźna tego roku, to nie dziwota, że ludzie zamarzają.

źródło: NKJP: Adam Lipczyński: Przygoda łapiducha, Detektyw, nr 4 (152), 1999

Ojciec opowiadał mi, że na stepowych ścieżkach wszędzie leżeli ludzie, których nikt nie miał siły pogrzebać. Tak było latem. A zimą zamarzały całe osiedla, całe miasta.

źródło: NKJP: Irena Lewandowska, Gazeta Wyborcza, 1996-09-28

Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami kieruje apel do wszystkich właścicieli psów „łańcuchowych”, aby zapewnili swoim stróżom wygodne, odpowiednio ocieplone budy. Przy niskich temperaturach wiele takich psów zamarza.

źródło: NKJP: jof: Podhalańskie schronisko, Tygodnik Podhalański, 1997

Wybudowana siłami niemieckiego wojska linia tramwajowa nakreśliła równoboczny trójkąt między dworcem, domem publicznym i koszarami. Dopiero wówczas grenadierzy przestali po pijanemu zamarzać w zaspach.

źródło: NKJP: Magdalena Tulli: W czerwieni, 1998

Składnia

Rzżywotny + zamarzać + bez ograniczeń
Data ostatniej modyfikacji: 14.02.2023
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN