UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

przyłapać się

Chronologizacja

1912, SJPWar

Pochodzenie

Zob. łapać

Definicja

uświadomić sobie, że myśli się lub działa w określony sposób

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Działalność intelektualna człowieka nazwy działań intelektualnych człowieka

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Ocena i wartościowanie wola, postawy, nastawienie człowieka wobec świata i życia

Relacje znaczeniowe

synonimy:  złapać się
hiperonimy:  uświadomić

Cytaty

Spośród tłumu wyłowiłem swego czasu jedno uczucie, czyste i prawdziwe... - Przerwał nagle, jakby przyłapał się na zwierzeniu zbyt osobistym, i zmieniając tor monologu na bezpieczny (jak nakręcona odwiecznym tematem sprężyna), zaczął ględzić o wpływie ruchu na czas i na nasz los i o tym, jak krew w żyłach krąży zgodnie z ruchem wskazówek zegara.

źródło: NKJP: Daniel Odija: Kronika umarłych, 2010

Postanowiła wejść i kupić dla Julki ulubione czekoladowe trufle. Poczuła ślinę napływającą do ust i zaraz przyłapała się na myśli, że przecież córka z pewnością odmówi jedzenia ciastek i będzie musiała wszystko zjeść sama, ale czy nie o to właśnie chodziło? Miała po prostu ochotę na coś słodkiego i nie chciała się do tego przyznać.

źródło: NKJP: Anna Bolecka: Concerto d'amore, 2004

Z pewnością kiedyś przyłapiemy się na jedzeniu indyka z nadzieniem z kiełbasy i boczku lub hamburgera z małymi frytkami. Z powodu okazjonalnego złamania zasad dietetycznych nie otrujemy się.

źródło: NKJP: Roger Vogler, Wayne Bartz: Nastolatki i alkohol: Kiedy nie wystarczy powiedzieć „nie”, 1999

Przyłapał się też na tym, że instynktownie w kieszeni kurtki ściskał z wściekłości dłonie.

źródło: NKJP: Sebastian Chosiński: Tryptyk wojenny: Nocą umówioną, nocą ociemniałą, Esensja, 2008-10

Odmiana

część mowy: czasownik

aspekt: dokonany

Tryb oznajmujący

Czas przyszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przyłapię się
przyłapiemy się
2 os. przyłapiesz się
przyłapiecie się
3 os. przyłapie się
przyłapią się

Czas przeszły

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przyłapałem się
+(e)m się przyłapał
przyłapałam się
+(e)m się przyłapała
przyłapałom się
+(e)m się przyłapało
przyłapaliśmy się
+(e)śmy się przyłapali
przyłapałyśmy się
+(e)śmy się przyłapały
2 os. przyłapałeś się
+(e)ś się przyłapał
przyłapałaś się
+(e)ś się przyłapała
przyłapałoś się
+(e)ś się przyłapało
przyłapaliście się
+(e)ście się przyłapali
przyłapałyście się
+(e)ście się przyłapały
3 os. przyłapał się
przyłapała się
przyłapało się
przyłapali się
przyłapały się

bezosobnik: przyłapano się

Tryb rozkazujący

liczba pojedyncza liczba mnoga
1 os. przyłapmy się
2 os. przyłap się
przyłapcie się

Tryb warunkowy

liczba pojedyncza liczba mnoga
m ż n mo -mo
1 os. przyłapałbym się
bym się przyłapał
przyłapałabym się
bym się przyłapała
przyłapałobym się
bym się przyłapało
przyłapalibyśmy się
byśmy się przyłapali
przyłapałybyśmy się
byśmy się przyłapały
2 os. przyłapałbyś się
byś się przyłapał
przyłapałabyś się
byś się przyłapała
przyłapałobyś się
byś się przyłapało
przyłapalibyście się
byście się przyłapali
przyłapałybyście się
byście się przyłapały
3 os. przyłapałby się
by się przyłapał
przyłapałaby się
by się przyłapała
przyłapałoby się
by się przyłapało
przyłapaliby się
by się przyłapali
przyłapałyby się
by się przyłapały

bezosobnik: przyłapano by się

bezokolicznik: przyłapać się

imiesłów przysłówkowy uprzedni: przyłapawszy się

gerundium: przyłapanie się

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. przyłapanie się
przyłapania się
D. przyłapania się
przyłapań się
C. przyłapaniu się
przyłapaniom się
B. przyłapanie się
przyłapania się
N. przyłapaniem się
przyłapaniami się
Ms. przyłapaniu się
przyłapaniach się
W. przyłapanie się
przyłapania się

odpowiednik aspektowy: przyłapywać się

Składnia

Rzosobowy + przyłapać się +
na CZYM
Data ostatniej modyfikacji: 28.09.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN
Open toolbar

Menu dostępności

  • Powiększ tekst

  • Zmniejsz tekst

  • Wysoki kontrast

  • Resetuj