UKRYJ ODMIANĘ ROZWIŃ WSZYSTKO DRUKUJ

znamię

Chronologizacja

1 połowa XIV w., SStp

Odmiana

część mowy: rzeczownik

rodzaj gramatyczny: n2

liczba pojedyncza liczba mnoga
M. znamię
 znamiona
D. znamienia
 znamion
C. znamieniu
 znamionom
B. znamię
 znamiona
N. znamieniem
 znamionami
Ms. znamieniu
 znamionach
W. znamię
 znamiona

Pochodzenie

psł. *znamę *znamene 'to, co daje znak, informuje o czymś przez skojarzenie; przedmiot lub cecha charakterystyczna; oznaczenie'

1. pieprzyk

Definicja

plamka lub wypukłość na skórze człowieka, różniąca się kolorem od reszty skóry

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Budowa i funkcjonowanie ciała ludzkiego części ciała, elementy i substancje składowe

CZŁOWIEK JAKO ISTOTA FIZYCZNA Określenia fizyczności człowieka wygląd

Relacje znaczeniowe

synonimy:  piętno

Połączenia

  • brązowe, czarne, czerwone, złote; duże, małe, wielkie; zwykłe znamię; znamię atypowe, barwnikowe; skórne
  • jedno znamię; dużo znamion
  • znamię pomiędzy piersiami
  • znamiona na czole, na skórze
  • znamiona i blizny, znamiona i pieprzyki
  • znamiona występują
  • mieć; usunąć znamiona

Cytaty

Od razu zapytali o Annę. - Tak - powiedziałem - ma znamię na lewej łopatce.

źródło: NKJP: Zbigniew Kruszyński: Na lądach i morzach: opisy i opowiadania, 1999

Kąpieli słonecznych powinny unikać osoby z licznymi znamionami na skórze.

źródło: NKJP: (VIK): Faktory ciągle w modzie, Dziennik Bałtycki, 2011

Znamiona mogą mieć kolor zbliżony do barwy skóry, ale także brunatny, od jasnego aż do bardzo ciemnego, prawie czarnego.

źródło: NKJP: Anna Lenar: Seksowne czy niebezpieczne znamiona na skórze, Cosmopolitan, 2000

Z dostępnych w Polsce badań epidemiologicznych wynika, że w większości przypadków do zakażenia HCV dochodzi podczas drobnych zabiegów medycznych - w gabinetach dentystycznych, kosmetycznych, podczas gastroskopii lub wycinania znamion skórnych.

źródło: NKJP: Paweł Walewski: Strajk w fabryce, Polityka, 2007-06-02

2. piętno

Definicja

znak rozpoznawczy wypalony rozgrzanym metalem na skórze przestępcy, niewolnika lub zwierzęcia

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK W SPOŁECZEŃSTWIE Prawo i łamanie prawa więzienie i kara

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat zwierząt hodowla i opieka nad zwierzętami; człowiek wobec zwierząt

Relacje znaczeniowe

synonimy:  piętno

Połączenia

  • wypalone znamię

Cytaty

Stwosz dopuścił się przestępstwa i sfałszował weksel [...]. Pod pręgierzem w Rynku wypalono mu znamię na policzku, a po tej publicznej hańbie zamknięto na rok w miejskim więzieniu przy ul. Więziennej.

źródło: NKJP: Katarzyna Kaczorowska: Taki piękny, choć hańbiący, Słowo Polskie Gazeta Wrocławska, 2004-12-23

Każda krowa miała wypalone znamię z czymś w rodzaju herbu właściciela.

źródło: NKJP: Radosław Korzycki: Zakurzony Dziki Zachód, Polityka, 2006-01-14

Z tego, co wiem, to znamiona kiedyś wypalano niewolnikom, zaś naziści znakowali numerami więźniów, również zmuszanych do niewolniczej pracy.

źródło: NKJP: Internet

Pod warstwami skołtunionej, od lat niepielęgnowanej, sierści Mrożkowie odkryli [...] wypalone przed laty tajemnicze znamię. Okazało się ono znakiem cennego zwycięstwa odniesionego przez wzorowego sznaucera olbrzyma na prestiżowej kalifornijskiej wystawie.

źródło: NKJP: Jacek Żakowski: Co dalej, panie Mrożek, co dalej?, Gazeta Wyborcza, 1996-08-23

3. cecha charakterystyczna

Definicja

książk. 
zauważalny element czegoś pozwalający przypuszczać, że przysługuje temu określona właściwość

Kwalifikacja tematyczna

KATEGORIE FIZYCZNE Cechy i właściwości materii jakość i intensywność

Połączenia

  • charakterystyczne, główne, szczególne znamię; przedmiotowe, ustawowe; dostateczne, poważne, wyczerpujące; widoczne, zewnętrzne znamiona; znamiona przestępcze; odróżniające coś
  • znamię jakiegoś człowieka, jakiejś osoby; jakichś czasów, epoki, nowoczesności, zmian; boskości, indywidualności, przynależności; kary, prowokacji, próby; znamiona luksusu,  jakiegoś  stylu, sztuki;  jakiejś  decyzji, kompromisu,  jakiegoś  myślenia, umowy,  jakiejś  pracy, prawdy, talentu; klęski, kryzysu, oskarżenia, prowokacji, skandalu, winy, zagrożenia; agresji, czynu zabronionego, dyskryminacji, korupcji, naruszenia, nieuczciwej konkurencji, popełnienia przestępstwa, oszustwa, wypadku, szantażu, wykroczenia, zamachu stanu, zbrodni, zdrady stanu
  • brak znamion
  • znamiona występują
  • dopatrzyć się/dopatrywać się, doszukać się/doszukiwać się; nabierać; pozbawiony znamion czegoś
  • nadać/nadawać; mieć, nosić, spełniać, stanowić, tracić, wykazywać, zawierać; widać gdzieś znamiona czegoś; wyczerpać/wyczerpywać, wypełnić/wypełniać znamiona czegoś; (nie) rozpoznawać, (nie) stwierdzić znamion czegoś

Cytaty

Kiedyś był tu dzwonek [...]. Dziś jest domofon, znamię nowoczesności.

źródło: NKJP: Krystyna Kofta: Złodziejka pamięci, 1998

[...] znamieniem życia jest zmienność, bez której ewolucja nie potrafiłaby wyłaniać istnień coraz bardziej złożonych.

źródło: NKJP: Andrzej Szczeklik: Kore: o chorych, chorobach i poszukiwaniu duszy medycyny, 2007

Do prac profesora Bronisława Malinowskiego [...] wróciłem, gdy próbowałem bliżej poznać znamiona myślenia magicznego.

źródło: NKJP: Marek jarosz: Poznawanie świata, 2003

Zachowanie posłów nie wypełniało znamion przestępstwa z artykułu 256 kodeksu karnego, który mówi o publicznym propagowaniu treści nazistowskich [...].

źródło: NKJP: (STRZ): Tylko się pozdrawiali, Dziennik Polski, 2006-03-15

Składnia

bez ograniczeń + znamię +
CZEGO

4. słupka kwiatowego

Definicja

bot. 
górna część słupka - centralnie położonej części kwiatu, na której osiada pyłek, niezbędny w procesie rozmnażania

Kwalifikacja tematyczna

CZŁOWIEK I PRZYRODA Świat roślin budowa i funkcjonowanie roślin

Połączenia

  • czerwone znamię

Cytaty

Szafran ma również, a może przede wszystkim, zastosowanie kulinarne. Jest najdroższą przyprawą świata, którą otrzymuje się z wysuszonych znamion słupka kwiatowego tej pięknej rośliny.

źródło: NKJP: (MAR): Cenny jak złoto, używała go Kleopatra, Dziennik Bałtycki, 2003-11-02

[...] otwierają kwiaty, kusząc zapachem, barwą i kształtem różne zapylające owady, które niewielką ilość nektaru i pyłku przenoszą następnie na znamiona słupków kolejnych odwiedzanych kwiatów.

źródło: NKJP: ABC ochrony roślin, Dziennik Polski, 2002-04-24

Długotrwały brak opadów powoduje wcześniejsze zasychanie znamienia słupków oraz wysychanie nektaru [...].

źródło: NKJP: Joanna Wolińska: Zmienność i współzależność niektórych cech plonotwórczych gryki, Biuletyn IHAR, 2006-04-01

Słupek z pałeczkowatym znamieniem ma bardzo długą, wystającą poza koronę kwiatu, cienką szyjkę.

źródło: NKJP: Internet
Data ostatniej modyfikacji: 26.08.2018
Copyright© Instytut Języka Polskiego PAN