Chronologizacja
Pochodzenie
Pierwotny imiesłów bierny z przyrostkiem -on(y) od przedrostkowego czasownika z-roz/paczyć.
Do podstawowego zach.słow. *orz-pačiti ‘wykrzywić’ > ‘doprowadzić do zakłopotania, zmieszania, wzbudzić wątpliwości', 'doprowadzić do desperacji' nawiązuje poświadczony w polszczyźnie rozpaczyć ‘zwątpić, utracić nadzieję’.
Por. rozpaczać
1.a człowiek
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Połączenia
- zrozpaczony ojciec; zrozpaczona babcia, dziewczyna, kobieta, matka, żona; rodzina; zrozpaczeni pracownicy; mieszkańcy; rodzice
- zrozpaczony bezkarnością, brakiem kogoś/czegoś
- zrozpaczony po stracie kogoś/czegoś, po czyjejś śmierci, po utracie kogoś/czegoś
- zrozpaczony i apatyczny, zrozpaczony i bezradny, zrozpaczony i przerażony
- bardzo, zupełnie zrozpaczony
Cytaty
Podczas pogrzebu zrozpaczona matka głośno złorzeczyła mordercom, wymieniając ich imiona. źródło: NKJP: Jo Gospodarczyk: W noc czuwania, Gazeta Wyborcza, 1993-02-10 |
|
W związku z katastrofą autokaru pod Grenoble mówi się o konieczności korzystania z pomocy psychologów. Zastanawiam się, jak może na przykład pomóc zrozpaczonej po śmierci dziecka matce obcy człowiek [...]. źródło: NKJP: Barbara Szczepuła: Nagła śmierć bardziej boli, Dziennik Bałtycki, 2007-07-27 |
|
Zrozpaczony niezaradnością polskiej policji, trzy lata prywatnie pertraktował ze złodziejami samochodu i rękopisu. źródło: NKJP: Janusz Miliszkiewicz: Przygoda bycia Polakiem, 2007 |
|
Magda, zrozpaczona wybrykiem męża, bała się utracenia domu kupionego na kredyt bankowy. źródło: NKJP: Wiesława Maria Korczyńska: Wróć..., 2001 |
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | zrozpaczony |
zrozpaczony |
zrozpaczony |
zrozpaczone |
zrozpaczona |
D. | zrozpaczonego |
zrozpaczonego |
zrozpaczonego |
zrozpaczonego |
zrozpaczonej |
C. | zrozpaczonemu |
zrozpaczonemu |
zrozpaczonemu |
zrozpaczonemu |
zrozpaczonej |
B. | zrozpaczonego |
zrozpaczonego |
zrozpaczony |
zrozpaczone |
zrozpaczoną |
N. | zrozpaczonym |
zrozpaczonym |
zrozpaczonym |
zrozpaczonym |
zrozpaczoną |
Ms. | zrozpaczonym |
zrozpaczonym |
zrozpaczonym |
zrozpaczonym |
zrozpaczonej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | zrozpaczeni |
zrozpaczeni |
zrozpaczone |
zrozpaczone |
D. | zrozpaczonych |
zrozpaczonych |
zrozpaczonych |
zrozpaczonych |
C. | zrozpaczonym |
zrozpaczonym |
zrozpaczonym |
zrozpaczonym |
B. | zrozpaczonych |
zrozpaczonych |
zrozpaczonych |
zrozpaczone |
N. | zrozpaczonymi |
zrozpaczonymi |
zrozpaczonymi |
zrozpaczonymi |
Ms. | zrozpaczonych |
zrozpaczonych |
zrozpaczonych |
zrozpaczonych |
Składnia
+ | zrozpaczony | + |
(CZYM)
|
|
szyk: neutralny |
1.b głos
Definicja
Kwalifikacja tematyczna
CZŁOWIEK JAKO ISTOTA PSYCHICZNA Stany psychiczne człowieka emocje i uczucia
Połączenia
- zrozpaczony głos, wzrok; zrozpaczona twarz
Cytaty
Widząc nasze przerażone i zrozpaczone twarze, lekarka dodała nam otuchy, zachęcając do szybkiego działania, gdyż każda chwila jest droga. źródło: NKJP: Leon Guz: Targowa 64 : dziennik 27 I 1943 - 11 IX 1944, 2001 |
|
Błagam, pomóż! - usłyszałam w telefonie zrozpaczony głos mojej przyjaciółki. źródło: NKJP: Maryla Weiss: W łaskawym cieniu meczetów, Kot, 2007-01 |
Odmiana
część mowy: przymiotnik
Stopień równy
liczba pojedyncza | |||||
---|---|---|---|---|---|
m1 | m2 | m3 | n1, n2 | ż | |
M. | zrozpaczony |
zrozpaczony |
zrozpaczony |
zrozpaczone |
zrozpaczona |
D. | zrozpaczonego |
zrozpaczonego |
zrozpaczonego |
zrozpaczonego |
zrozpaczonej |
C. | zrozpaczonemu |
zrozpaczonemu |
zrozpaczonemu |
zrozpaczonemu |
zrozpaczonej |
B. | zrozpaczonego |
zrozpaczonego |
zrozpaczony |
zrozpaczone |
zrozpaczoną |
N. | zrozpaczonym |
zrozpaczonym |
zrozpaczonym |
zrozpaczonym |
zrozpaczoną |
Ms. | zrozpaczonym |
zrozpaczonym |
zrozpaczonym |
zrozpaczonym |
zrozpaczonej |
liczba mnoga | ||||
---|---|---|---|---|
p1 | m1 ndepr | m1 depr | pozostałe | |
M. | zrozpaczeni |
zrozpaczeni |
zrozpaczone |
zrozpaczone |
D. | zrozpaczonych |
zrozpaczonych |
zrozpaczonych |
zrozpaczonych |
C. | zrozpaczonym |
zrozpaczonym |
zrozpaczonym |
zrozpaczonym |
B. | zrozpaczonych |
zrozpaczonych |
zrozpaczonych |
zrozpaczone |
N. | zrozpaczonymi |
zrozpaczonymi |
zrozpaczonymi |
zrozpaczonymi |
Ms. | zrozpaczonych |
zrozpaczonych |
zrozpaczonych |
zrozpaczonych |